HAVO-5 herhaling H6 koolstofchemie

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Heel veel oefenen...

Doel:

Je weet weer hoe het zit met de naamgevingsregels van koolstofverbindingen

Je herhaalt twee reactietypen uit de koolstofchemie: additie en substitutie

alkanen

• CnH2n+2
• verzadigde koolwaterstoffen
  dwz de C-atomen hebben het maximale aantal H-atomen gebonden
  
  

alkenen

• CnH2n
  
• onverzadigde koolwaterstoffen

Alkaan

Alkeen

Sleep de woorden naar het juiste vak

onverzadigd

verzadigd

C6H12

C18H38

C4H10

C23H46

propaan

etheen

alkanen

• CnH2n+2
• verzadigde koolwaterstoffen
  dwz de C-atomen hebben het maximale aantal H-atomen gebonden
  
  

alkenen

• CnH2n
  
• onverzadigde koolwaterstoffen

Wat is de
juiste naam?

1. 4-methylpenta-1,3-dieen
2. 2-methylpenta-1,3-dieen
3. 2-methylpenta-2,4-dieen
4. methylpentadieen

• Stamnaam: 5x C = pent
• 2x dubbele binding = dieen
• 1x methyl zijgroep

Plaatsnummers zo laag mogelijk voor dubbele bindingen

4-methylpenta-1,3-dieen

5        4       3        2       1 

koolstofverbindingen

koolwaterstoffen

alkanen

alkenen

alkaanzuren

alkaanaminen

halogeenalkanen

alcoholen

alkanolen

halogeenalkanen

Als in een alkaan één of meer H-atomen zijn vervangen door halogeenatomen krijg je een halogeenalkaan.
Halogeenatomen:

fluor, chloor, broom, jood 

halogeenalkanen

Als in een alkaan één of meer H-atomen zijn vervangen door halogeenatomen krijg je een halogeenalkaan.
Halogeenatomen:

fluor, chloor, broom, jood 

naamgeving als alkanen

uitgang:  -aan

halogeen = voorvoegsel

alkanolen

Als in een alkaan één H-atoom is vervangen door een OH-groep krijg je een alkanol.

- OH of - O - H groep is een hydroxylgroep

alkanolen

Als in een alkaan één H-atoom is vervangen door een OH-groep krijg je een alkanol.

- OH of - O - H groep is een hydroxylgroep

de aanwezigheid van de -OH groep geef je in de naam aan met de 

uitgang:  -ol

Wat is de juiste naam?

1. hexanol
2. hexaan-5-ol
3. hexaan-1-ol
4. hexaan-2-ol

Wat is de juiste naam?

1. butanol
2. butaandiol
3. butaan-1,1-diol
4. butaan-1,4-diol

Welke molecuulformule hoort bij welk molecuul?

Sleep van links naar rechts

Propaanzuur

Ethanol

C₂H₅COOH

C₂H₅OH

alkaanzuren

Als in een alkaan één H-atoom is vervangen door
een COOH-groep                               of krijg je een alkaanzuur.

                       is een carbonzuurgroep

Wat is de juiste naam?

1. ethaanzuur
2. propanol
3. hydroxypropaan
4. propaanzuur

sleep de juiste naam bij de juiste structuur

methaanzuur

butaanzuur

ethaanzuur

hexaandizuur

alkaanaminen

Als in een alkaan één H-atoom is vervangen door
een NH2-groep krijg je een alkaanamine.

- NH2 is een aminogroep

sleep de juiste naam bij de juiste structuur

butaan-1-amine

methaanamine

methaandiamine

Additie en substitutie

Additie

• 'To add' = iets toevoegen
• Twee beginstoffen geeft 1 product
• Reactie van klein molecuul aan een onverzadigde verbinding (alkeen) waarbij dubbele binding verdwijnt.
• Klein molecuul is meestal waterstof, een halogeen of water.

Additie van waterstof aan propeen

Additie van waterstof aan propeen (2)

additie van HCl aan etheen

Aan elke C van de C=C wordt een atoom toegevoegd

Bij een additie reactie worden er atomen in een molecuul ...

1. toegevoegd
2. vervangen.
3. verwijderd

De additie van waterstof aan but-1-een geeft hetzelfde molecuul als de additie van waterstof aan but-2-een

1. Waar
2. Niet waar

Substitutie

Substitutie = vervanging

Vervanging waterstof voor een halogeen

UV-licht nodig

Voorbeeld substitutie

Bij een substitutie reactie worden er atomen in een molecuul ...

1. toegevoegd
2. vervangen.
3. verwijderd

De substitutie van ethaan met 1 molecuul broom (Br2) geeft:

1. 1,2 dibroomethaan en H2
2. broomethaan en HBr

Samengevat

Je kunt koolstofverbindingen een systematische naam geven.

Je kunt de reactieproducten geven van substitutiereacties en additiereacties.