Les 5: Ondersteunen bij wassen en aan- en uitkleden (deel 1)

• Zelfzorg
• MBO
• Studiejaar 1

Zelfzorg en activiteiten ondersteunen bij zelfzorg

Les 5: Ondersteunen bij wassen en aan- en uitkleden

Lesweek 6

IOZ, SCT

Deel 1 - Zelfzorg

Module 2 Ondersteunen bij persoonlijke verzorging

Doel van de persoonlijke verzorging t/m haarverzorging

Wat gaan we vandaag doen?

• Persoonlijke verzorging
• Doel van de persoonlijke verzorging
• Zintuigen prikkelen
• Zelfredzaamheid en regie
• Huidverzorging
• Jeuk 
• Afdrogen en smetten
• Haarverzorging

Leerdoelen 

Aan het eind van deze les..

• Je kunt uitleggen welke invloed persoonlijke verzorging heeft op het lichamelijk en sociaal functioneren en psychisch welbevinden van een cliënt.
  
• Je kunt uitleggen wat de algemene aandachtspunten zijn bij de persoonlijke verzorging van een cliënt.
  
• Je kunt uitleggen hoe je zelfredzaamheid en eigen regie kunt bevorderen bij persoonlijke verzorging.
  
• Je kunt uitleggen wat de aandachtspunten zijn bij de verzorging van de huid en haren van de cliënt.

Terugblikken

Comfortabel en

veilig in bed

Persoonlijke verzorging

Vaardigheid: Zorgvrager wassen op bed

Vaardigheid: Zorgvrager wassen op bed met wasdoekjes

Vaardigheid: Zorgvrager wassen aan de wastafel, onder de douche of in bad

Vaardigheid: Haren wassen op bed

Persoonlijke verzorging
wie, wat, waarom, wanneer en hoe?

Doel van de persoonlijke verzorging

1. Lichamelijk functioneren
2. Sociaal functioneren
3. Psychisch welbevinden

Lichamelijk functioneren

Goed hygiëne 

• Invloed op lichamelijke gezondheid
• Functioneren van het lichaam

Slecht hygiëne

• Gebit > tandbederf (cariës)
• Kans op infecties

Sociaal functioneren

Goed hygiëne 

• Invloed op de omgang met andere in zijn omgeving
• Positief waardering

Slecht hygiëne

• Onaangename geur > ontweken

Psychische welbevinding

Goed hygiëne 

• Geestelijk opgeknapt
• Beter voelen

Zintuigen prikkelen

druk

(= tastzin) doordat je de cliënt aanraakt;

geluid

(= gehoor) doordat je tegen de cliënt praat;

licht

 (= zicht) als je iets laat zien;

reukstoffen

 (= reukzin) door de geur van verzorgingsproducten.

smaakstoffen

 (= smaakzin) tijdens het eten of drinken;

Zelfredzaamheid en eigen regie
van een cliënt

Schaamtegevoelens

Geef de cliënt privacy en sluit bij de verzorging zoveel mogelijk de deur, zodat andere mensen niet onverwacht kunnen binnenkomen of naar binnen kunnen kijken.

Persoonlijke voorkeur

Iedere cliënt heeft een persoonlijke voorkeur voor de manier waarop hij zich verzorgt. Als (persoonlijk) begeleider respecteer je deze voorkeur en sluit zoveel mogelijk aan bij de ondersteuningsbehoefte van de cliënt.

Omgevingsfactoren

Zo hebben de meeste mensen bij zomerse temperaturen meer behoefte aan een douche dan bij winters weer wanneer ze minder transpireren.

Mobiliteit

Ook de mate waarin een cliënt zich beweegt of niet meer beweegt kan van invloed zijn op de persoonlijke verzorging. Zo zal een door spasme hyperactieve cliënt meer transpireren dan een dementerende cliënt die nauwelijks beweegt. 

Waarden en normen

Hierbij is respect een belangrijke waarde, waarbij je let op geslacht, leeftijd, cultuur en religie. Denk hierbij aan vrouwen die absoluut niet door een man verzorgd willen worden.

- veiligheid

- privacy

etc.

Wat voor huidtype heb jij?

Persoonlijke wensen

• De watertemperatuur: sommige mensen zijn gewend zich met koud water te wassen, terwijl anderen zich liever met lauw of juist heet water wassen;

• Het gebruik van producten, zoals zeep en bodylotion: veel cliënten hebben eigen middelen om de huid te wassen en te verzorgen na het wassen;
  

• Bijzonderheden: een cliënt kan bijvoorbeeld ergens pijn hebben waardoor je bepaalde plaatsen extra voorzichtig moet wassen;
  

• Het gebruik van hulpmiddelen: bijvoorbeeld wel of geen washandje.

Zeep heeft een ontvettende werking

1. Waar
2. Niet waar

Voor een droge huid kun je beter zo veel mogelijk zeep gebruiken

1. Waar
2. Niet waar

Wist je dat?

Het gebruik van desinfecterende zeep lijkt extra hygiënisch, maar dat is het meestal niet. De huid bevat namelijk nuttige bacteriën die beschermen tegen infecties en die gaan juist dood door de desinfecterende stoffen.

Principes bij het wassen

Wanneer je een cliënt helpt bij het wassen, zijn de volgende principes bijna altijd leidend om infecties te voorkomen:

• Was het lichaam van boven naar beneden. 
• Was van schoon naar minder schoon. 

Wanneer een cliënt in bed ligt, gelden de volgende principes:

• Zeep steeds een deel van het lichaam in, spoel het daarna af en droog vervolgens dat deel van het lichaam af.

Een normale volgorde om het bovenlichaam te wassen is:

1. gezicht en hals;
   
2. armen (eerst de arm die het verst weg ligt en pas daarna de andere arm);
   
3. borst(en), buik en rug.

Na de verzorging van het bovenlichaam help je de cliënt waar nodig met de (schone) bovenkleding, in verband met de privacy van de cliënt. 

Voordat de cliënt of jij verdergaat met het onderlichaam verschoon je het water. Gebruik een nieuw washandje of wasdoekje voor het onderlichaam.

De volgorde voor het onderlichaam is als volgt:

1. benen en voeten (ook hier geldt: eerst het lichaamsdeel dat het verst weg ligt);
   
2. geslachtsdelen;
   
3. billen en anus.

Goede observatie?

Jeuk

Def.: ''Een sensatie in de huid die uitlokt tot krabben''

• Oorzaken: allergie, insectenbeet of een ziekte
• Bij jeuk worden zenuwen in de huid geactiveerd door bepaalde eiwitten, zoals histamine, neuropeptiden en prostaglandinen
• Ontsteking van de huid

Wat zijn andere oorzaken?

een droge huid;

eczeem;

galbulten (een allergische reactie);

schimmelinfecties van de huid;

andere infecties (parasieten);

neurologische prikkeling.

Afdrogen

Goed afdrogen is van belang!

• Huidplooien: liezen, onder de oksels, onder de buikplooi, onder de borst en tussen de benen
• Ontstaan van smetten
• Cliënten met: overgewicht, diabetes mellitus, verminderde weerstand, veel transpirerende, incontinent, contracturen (dwangstand pieren)

Smetten

Rode plekken in huidplooien, ontstaan door een combinatie van factoren, zoals warmte, vocht en wrijving. Smetten kunnen langzaam verergeren en geïnfecteerd raken door een huidschimmel.

Bij smetten is de geïrriteerde huid rood. Zonder de juiste zorg kan de huid stukgaan. Als dat gebeurt, is de huid extra gevoelig voor infecties. Vooral een bepaalde soort gist die zich op de huid bevindt, kan infecties veroorzaken. Zijn smetten geïnfecteerd met candida, dan kunnen witte plekken ontstaan die erg jeuken. Soms komt er ook een onaangename geur vrij.

Fase 1, 2, 3 en 4

Zoek op: Welke maatregelen kun je nemen
om smetten te voorkomen?

'Als je haar maar goed zit...'

Benodigdheden bij de haarverzorging zijn:

• kam en/of borstel (van de cliënt);
  
• eventueel handdoek of kapmantel;
  
• handspiegel;
  
• haarverzorgingsproducten,

 bijvoorbeeld haarlak, wax of gel;

• indien gewenst: föhn en watersproeier.

Aandachtspunten:

• Vraag de cliënt in welk model je de haren moet kammen of borstelen
• Bij (middel)lang haar is het vaak nodig dat je het haar eerst ontwart. 
• Observeer het haar en de hoofdhuid tijdens het kammen en borstelen. 
• Haal dagelijks de haren uit de kam of borstel en reinig ze één keer in de maand.

Scheren

Terugblik leerdoelen

• Je kunt uitleggen welke invloed persoonlijke verzorging heeft op het lichamelijk en sociaal functioneren en psychisch welbevinden van een cliënt.
  
• Je kunt uitleggen wat de algemene aandachtspunten zijn bij de persoonlijke verzorging van een cliënt.
  
• Je kunt uitleggen hoe je zelfredzaamheid en eigen regie kunt bevorderen bij persoonlijke verzorging.
  
• Je kunt uitleggen wat de aandachtspunten zijn bij de verzorging van de huid en haren van de cliënt.

Aan de slag!

Verwerkingsopdrachten niveau 4

Vooruitblikken

Bekijk het volgende filmpje:

Omnios | Mondzorg voor ouderen - Poetshoudingen

https://www.youtube.com/watch?v=FrcRqfBya3I