Methodiek les 3

• methodiek 2 pw
• MBO
• Studiejaar 1

Methodiek les 3 - observatiemethodes

Heb je je boek, pen en papier en telefoon bij de hand?

Observatiemethodes

Wat gaan we doen?

Herhaling vorige les

lesdoelen

theorie

opdracht

lesdoelen evalueren

Hoe zat het ook alweer?  

Kijk naar dit plaatje en beantwoord de volgende vragen

Observatie of interpretatie: Jongetje heeft chocola gepikt

1. Interpretatie
2. Observatie

Objectief of subjectief: zijn mondje en handen zitten vol met chocola

1. objectief
2. subjectief

Welke valkuilen waren er ook alweer? 

1. Eigen mening van de observator;
2. Emotionele betrokkenheid; 
3. Het halo-effect;
4. Het horn-effect;
5. Vooroordeel;
6. Projectie;
7. Stemming;
8. Ervaring. 

De lesdoelen

Na afloop van de les:

• Hoe je als PM-er methodisch observeert
• Kun je toelichten welke observatiemethoden je kunt inzetten om systematisch en doelgericht te observeren

Observatiemethoden

Bij observeren kun je verschillende methodes gebruiken:

- bestaande methodes of een eigen methode op maat

Observeren is altijd DOELGERICHT: je bent met de vraag die je wil beantwoorden

Observeren doe je PLANMATIG: je observeert systematisch volgens een plan (een observatieplan)

Stappenplan observatie

1. De aanleiding
   
2. Het observatiedoel en de onderzoeksvraag
3. Het concreet gedrag
4. Om welke observatie categorieën gaat het
   
5. De observatiemethode
   
6. Plaats, situatie, data, tijdstippen en uitvoerder van de observatie;
   
7. Algemene gegevens

Wat zou een aanleiding kunnen zijn voor een observatie?

Stap 1 de aanleiding

Redenen zijn bijvoorbeeld:

• Als je signalen opvangt dat er iets mis gaat 
  
• Als je een vraag hebt hoe je moet handelen
• Als er problemen zijn
• als je iemand beter wil leren kennen
• Als je een verslag wil maken

In de aanleiding schrijf je precies waar de vraag vandaan komt, van wie en waarom.

Stap 2 het observatie- doel en vraagstelling

Doel: kort en duidelijk (SMART). Op welke vraag wil je een antwoord? 

Wie je gaat observeren

Welk gedrag je gaat observeren

In welke situatie je gaat observeren

Bijvoorbeeld: na de observatie weet ik hoe vaak Ciska een ander kindje slaat, ik observeer haar tijdens het speelkwartier buiten. 

Opdracht

Bedenk een voorbeeld van een vraagstelling voor een observatie

Wie ga je observeren

Welk gedrag ga je observeren

In welke situatie

Opdracht: bedenk een voorbeeld van vraagstelling (wie, gedrag situatie)

Stap 3 het concrete gedrag

Bij stap 3 omschrijf je het gedrag staat dat je wil observeren. 

 Dit doe je:

• Concreet
• het gedrag is waarneeembaar
• geen interpretaties maar feiten

Observatiecategorie

concreet gedrag:

huilen, schreeuwen, rennen, gooien,  spullen afpakken, alleen een activiteit doen, samen een activiteit doen met kind/PM-er,  glimlach op haar gezicht, op een positieve manier communiceren

Categorieën:

- speelt samen

- speelt alleen

- vertoont negatief gedrag

- vertoont positief gedrag

Je gaat dus groeperen zodat je beter focussen

Stap 4 de observatie categorieen

• Ze zijn helder en duidelijk
• ze zijn volledig
• Er is evenwicht tussen de categorieën. Bijv. de helft positief en de helft negatief
  

Hoe zie je stap 3 en 4 hier terug? 

Stappenplan observatie

1. De aanleiding
   
2. Het observatiedoel en de vraagstelling
   
3. Concreet gedrag 
4. Observatie categorieën
5. Observatiemethode
   
6. Plaats en tijd
7. Algemene gegevens

Observatiemethode (stap 5)

Een manier om planmatig en doelgericht te observeren

4 hoofdgroepen:

1. Participerend/gestructureerd

2. Participerend/ongestructureerd

3. Niet-participerend/gestructureerd

4. Niet-participerend/ongestructureerd

Wat betekent dit?

Participerend:  je neemt zelf deel aan de situatie

Niet-participerend:  je bent toeschouwer (onopvallend aanwezig)

Gestructureerd: je weet precies wat je gaat observeren en volgens welk systeem

Niet-gestructureerd: er ligt niet vast hoe je gaat observeren, je maakt van je aantekeningen later een verslag

Welke vorm van
observeren zie je in
de afbeelding hiernaast?

1. Niet-participerend
2. Participerend

Welke vorm van observeren
zie je in de afbeelding
hiernaast?

1. Participerend
2. Niet-participerend

Opdracht

Bestudeer blz 115-116 (oude boek 94) van je boek.

Bedenk bij elk van deze 4 methodes een voordeel en een nadeel, 

Je krijgt ongeveer 10 min. 

	Voordeel	Nadeel
Participerend
Niet- participerend
Gestructureerd
Ongestructureerd

Het is belangrijk om zo onopvallend mogelijk aanwezig te zijn

1. participerend
2. niet participerend

je kunt direct waarnemingen registreren

1. participerend
2. niet participerend

je doet zelf mee in de situatie die je wil observeren

1. participerend
2. niet participerend

Je krijgt een behoorlijk compleet beeld van wat er gebeurt

1. gestructureerd
2. ongestructureerd

je weet precies wat je gaat observeren

1. gestructureerd
2. ongestructureerd

Je observeert systematisch en doelgericht

1. gestructureerd
2. ongestructureerd

Wat voor hulpmiddelen zijn er voor een observatie?

Hulpmiddelen (stap 5)

• Onewayscreen  of observatiescherm
• Pen en papier
  
• Camera
  
• Spel/speelgoed
  
• Stopwatch/ telefoon

Het tijdstip

• Continue observeren
• Bepaalde gebeurtenissen observeren (Event sampling/ turfsysteem)
• Op bepaalde momenten observeren (Time sampling /interval systeem)
• Een combinatie van bovengenoemde

Stappenplan observatie

1. De aanleiding
   
2. Het observatiedoel en de vraagstelling
   
3. Concreet gedrag 
4. Observatie categorieën
5. Observatiemethode
   
6. Plaats en tijd
7. Algemene gegevens

Evaluatie lesdoelen

Na afloop van de les:

• Hoe je als PM-er methodisch observeert
• Kun je toelichten welke observatiemethoden je kunt inzetten om systematisch en doelgericht te observeren

Tot volgende week!