1. 1 Een nieuwe grondwet T4 2022

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Historisch Overzicht 

vanaf 1848

Nederland van 1848 tot 1914

1. Een nieuwe grondwet

Leerdoel

Aan het eind van deze les weet je : Waarom Nederland in 1848 een nieuwe grondwet kreeg en welke gevolgen dit had voor het bestuur van het land.

Wat is staatsinrichting?

• Staatsinrichting is de wijze waarop de staat, zijn regering en zijn bestuur zijn ingericht. 

• Bij geschiedenis leer je vooral hoe dit in Nederland is ontstaan;
  
• Bij maatschappijleer leer je vooral hoe dit in Nederland werkt
  

1815: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

• Napoleon verslagen bij Waterloo

• Zoon van prins Willem V wordt koning Willem I

• Nederland krijgt een grondwet en een tweekamerstelsel

• Verenigd Koninkrijk der Nederlanden: Nederland, België en Luxemburg

Willem I

In 1815 werd Nederland een koninkrijk.

Macht was voor koning Willem I

1840-1848: 

Koning Willem II

• Conservatief: geen ruimte voor veranderingen

• Regeert, min of meer, als absolute vorst

• Moet niets weten van democratie

Revolutiejaar 1848

• Onrust in veel landen, wie heeft     de macht?
• Koning Willem II in een nacht van   mening veranderd.
• Thorbecke mag een nieuwe   grondwet maken.
• In deze grondwet verliest de   koning zijn macht

Gevolgen 

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1. Koning is onschendbaar
2. Ministeriële verantwoordelijkheid

• Dit betekent: de ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (dus ook voor de daden van de koning)
  

1848

De grondwet van 1848 maakt Nederland een parlementaire democratie. 

Het parlement wordt gekozen door de burgers en heeft grote invloed op het bestuur. 

Censuskiesrecht

De grondwet van 1848 gaf het volk inspraak in het parlement d.m.v. verkiezingen.

Maar....

Je mocht alleen stemmen als je een man boven de 25 jaar was en voldoende belasting betaalde (censuskiesrecht)

De macht is opgedeeld in Nederland (verdeelde macht)

• De macht is sinds 1848 verdeeld over 3 groepen:
• - De wetgevende macht: parlement
• - De uitvoerende macht: regering
• - De rechterlijke macht: rechters
• Je kunt maar bij één macht tegelijk horen.

Verdeelde macht

De volksvertegenwoordiging – het parlement – heeft sinds 1848 veel macht, maar niet alle macht. 

De macht is in ons land namelijk in drie stukken opgedeeld, de trias politica.

• Wetgevende macht (parlement)
• Uitvoerende macht (regering)
• Rechterlijke macht (rechters)

Aan de slag

 Klassikaal:  1, 2, 4, 5 en 6

Zelf: opdr 3

Nabespreken opdr 3

 

Klassieke grondrechten

• De overheid (3 machten) mochten niet te machtig worden)
• Burgers krijgen bescherming door klassieke grondrechten:

     - Vrijheid van godsdienst

     - Vrijheid van meningsuiting

     -Vrijheid v vereniging/vergadering  

     - vrijheid van drukpers

     - vrijheid van onderwijs

Coalitie en oppositie

Coalitie en oppositie

Aan de slag

 Klassikaal:  7, 8 en 9

 

Taken van het parlement

(=1e en 2e kamer)

1. Maken en goedkeuren van wetten

   recht van initiatief     (alleen 2e)

   recht van amendement  (alleen 2e)

2. controleren van de regering

    recht van budget

    recht van interpellatie

    recht van enquete

Koning Willem III

1849 - 1890

Luxemburgse Kwestie 1867

• Willem III was ook nog groothertog van Luxemburg. Luxemburg was onderdeel van de Duitse Bond (en dus niet van NL!!)
• WIllem III wilde Luxemburg aan Frankrijk verkopen, zodat de Duitse Bond minder sterk zou zijn.
• Duitsland hoort dit en wil oorlog. Overleg en een oplossing: Luxemburg werd onafhankelijk.

Luxemburgse Kwestie 1867

• Het parlement was niet ingelicht door de ministers. Het parlement vertrouwde de regering niet langer en wilde dat zij af zouden treden.
  
• De regering weigerde en werden gesteund door de koning. De koning was onschendbaar. Maar de regering moest wel aftreden omdat het parlement geen financiële steun meer gaf

VÓÓR 1848

VANAF 1848

Koning heeft alle macht

Ministeriële verantwoordelijkheid

Constitutionele monarchie

Parlementaire democratie

Koning is onschendbaar 

Wat is 'censuskiesrecht'?

1. Alleen rijke mannen en vrouwen hadden kiesrecht
2. Alleen de koning bepaalde wie mocht stemmen
3. Alleen de adel en kooplieden mochten stemmen
4. Alleen rijke mannen hadden kiesrecht

Hoe reageerde Koning Willem II op deze opstanden?

1. Niet, hij dacht dat het wel over zou gaan.
2. Hij liet de grondwet herzien
3. Hij zorgde voor lagere voedselprijzen
4. Hij ging met de regering in gesprek

Aan de slag

 Klassikaal:  10, 11

Zelf opdr 12 en 13

Bespreken opdr 12 en 13

 

Aan de slag

 Klassikaal: