Woordenschat_h.3-Metonymie-havo3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat moeten jullie straks kennen en kunnen?

Oftewel, wat is het doel van deze les?

Na deze les kun je verschillende vormen van metonymie herkennen, begrijpen en gebruiken

Terugblik: Personificatie

De personificatie is een bijzondere vorm van beeldspraak. Hierbij doen we net alsof levenloze dingen iets kunnen wat mensen kunnen. Denk bijvoorbeeld aan tijd die voorbij kruipt,
of aan wind die huilt. Kruipen
en huilen zijn dingen die mensen
wél kunnen, maar dingen niet.

Veel beeldspraak berust op een overeenkomst tussen object en beeld: zo licht als een veertje, een kwal van een vent (vergelijking) en een gat in de hand hebben (metafoor voor te gemakkelijk geld uitgeven).

Beeldspraak kan ook een ander verband tussen object en beeld beschrijven:

De meeste mensen willen meer blauw op straat – blauw is de kleur van het uniform van de politie.

Toen de sterspeler het veld opkwam, juichte het stadion uitbundig – het stadion is de ruimte waarin de supporters zich bevinden.

De Neus stond aan de top van de Amsterdamse misdaadwereld – zijn grote reukorgaan was een opvallend kenmerk.

Dit soort beeldspraak noemen we metonymie. Het beeld dat gebruikt wordt, noemen we een metoniem.

 Je noemt een deel, maar je bedoelt het geheel: Neem maar een bloemetje mee.

Je noemt het geheel, maar je bedoelt een deel: Nederland won van Italië.

Je noemt de producent, maar je bedoelt het product: mijn Nikes

Je noemt de eigenschap, maar je bedoelt de persoon: die lachebek.

Je noemt het materiaal, maar je bedoelt het voorwerp: Hij trapte het leer tussen de doelpalen.

Je noemt het voorwerp, maar je bedoelt de inhoud: Geef mij nog een glaasje.

Je noemt een aardrijkskundige naam, maar je bedoelt het product dat daarmee verbonden is: Hij drinkt altijd Spa.

Opdr. 2blz. 93  Metafoor of metonymia

Een metonymia is stijlfiguur waarbij in plaats van het bedoelde iets anders genoemd wordt, op grond van een bepaalde betrekking die tussen beide bestaat.

Een metonymia is dat je bijvoorbeeld het voorwerp vervangt door de stof waarvan het gemaakt is. Schaatsen door 'ijzers'. 

Of je vervangt de inhoud door het voorwerp. Bijvoorbeeld, koffie 'een bakkie' noemen.

Een metafoor is een stijlfiguur waarbij een begrip vervangen wordt door een beeld. 

Je vervangt dus een begrip door een ander begrip op grond van een overeenkomst.

Een heel bekende metafoor is het schip der woestijn voor de kameel.

Metynomie:

In zo'n bloot badpak durf ik me niet te vertonen hoor.

Marianne Timmer won in 1998 en in 2006 goud.

Ghana speelde vanavond zijn laatste wedstrijd.

Onze buren hebben lekkage.

Voetbal is oorlog.

De samenleving is ziek.

Metafoor:

Mijn ouderlijk huis is nog steeds een veilige haven voor mij.

Hersentumoren zijn sluipmoordenaars.

Het leven is een weg met kuilen en hobbels.

Haar ouderlijk huis is nog steeds een veilige haven.

Voetbal is oorlog.

De zon was een klein kind dat maar niet naar bed wilde: 

Dus :de metafoor=

 uiteraard ook een vorm van beeldspraak. 

Het lijkt ook een beetje op de vergelijking, maar het object ontbreekt hierbij: alleen het beeld wordt genoemd. Spreekwoorden en veel vaste uitdrukkingen
zijn metaforen. 

Denk bijvoorbeeld aan: 

'De appel valt nooit ver van de boom.' 

Terugblik:

Als je overdrijft, gebruik je een?

1. understatement
2. hyperbool
3. eufemisme
4. omgekeerde climax

"Het 'neuzen' van eskimo's is al zo oud als de weg naar Rome."
Wat is hier het beeld?

1. Het 'neuzen' van eskimo's
2. de weg naar Rome

"Wie de schoen past, trekke hem aan."
Is dit een metafoor of een vergelijking?

1. metafoor
2. vergelijking

"Dat oude dametje is zo mager als een lat." Is dit een metafoor of een vergelijking?

1. metafoor
2. vergelijking

"Wolken en zon spelen haasje over."
Is dit een personificatie?

1. ja
2. nee

"Het papier is geduldig."
Is dit een personificatie?

1. ja
2. nee

Papier is geduldig

1. vergelijking
2. metafoor
3. personificatie

Pieter is als een sluwe vos te werk gegaan.

1. Vergelijking
2. Personificatie
3. Metafoor

Annie kwam aanrijden in haar koekblik is een ....?

1. Vergelijking
2. Personificatie
3. Metafoor

Stijlfiguren:

We kopen wijn, kaas en brood

1. opsomming
2. herhaling
3. opsomming met climax
4. opsomming met anti-climax

Stijlfiguren:

Haar tante Marijke was vroeger een optimist, nu een realist en straks misschien een pessimist.

1. opsomming
2. opsomming met climax
3. opsomming met anti-climax
4. herhaling

Je zegt het zo, dat iets minder erg of hard overkomt

1. hyperbool
2. climax
3. understatement
4. eufenisme

Heerlijk helder Heineken is een?

1. drieslag
2. opsomming
3. tegenstelling
4. understatement

De zon streelde onze wangen

1. tegenstelling
2. personificatie
3. herhaling
4. opsomming

Geweldig, best mooi, wel aardig

1. climax
2. omgekeerde climax
3. drieslag
4. opsomming

zo stijf als een plank

1. understatement
2. vergelijking
3. tegenstelling
4. metafoor

Al duizend keer gezegd dat je...=

1. personificatie
2. understatement
3. eufenisme
4. hyperbool

Mark Rutte heeft wel een aardig salaris

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme
4. omgekeerde climax

Een steeds sterker wordende reeks is?

1. hyperbool
2. tegenstelling
3. climax
4. drieslag

"De jongen die een tien had gehaald was zo trots als een pauw."
Wat is hier het object?

1. De jongen
2. een pauw

Aan de slag

Maken:

Hoofdstuk 3 Woordenschat

blz. 92 t/m 95

startopdr. + opdr. 1 t/m 5

                                          H3A-2022