Spelling Plot26 les 1 t/m 6

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Spelling les 1 t/m 4

Wat zijn klinkers ook alweer?

Weet jij een woord met klinkerbotsing?

1. klinkerbotsing 

Klinkerbotsing betekent dat er twee klinkers naast elkaar staan die je als één klank kunt lezen, terwijl ze bij verschillende lettergrepen horen.

Wat doen we als twee klinkers botsen?

Hoe los je klinkerbotsing op?

In een woord of afleiding: met een trema

- reunie [fout] → reünie

- geergerd [fout] → geërgerd

- officiele [fout] → officiële

- tweeentwintig [fout] → tweeëntwintig

In een samenstelling: met een verbindingsstreepje 

- meeeter [fout] → mee-eter

Bij meervoudsvormen (let op de klemtoon!): met een trema

- fantasieen [fout] → fantasieën

- bacterien [fout] → bacteriën

Welk woord is goed?

1. poëzie
2. ge-etter
3. drieen
4. feën

opdrachten maken 

- theorie staat in boekje van spellingtheorie (blz 2,3,4)

- oefen met de app Spellen van Blink

- slot van de les een paar testwoorden

1 Klinkerbotsing

in een woord: "                                   intuïtie

in het meervoud: "                            koloniën

in een samenstelling: -                   diploma-uitreiking

Ik word .... van de nieuwsquiz.

1. kampïoen
2. kampioen

Ik heb een goede .....

1. intuïtie
2. intuitie

De ..... was geweldig!

1. gala avond
2. gala-avond
3. galaävond
4. galaavond

Corona was één van de vele ... in de geschiedenis.

1. pandemies
2. pandemiën
3. pandemieën

2. korte en lange klanken 

Veel woorden en namen eindigen op een klinker: Milou, code, cadeau, spray, opa, Theo, paraplu, taxi.

Bij dubbelklanken en korte klanken is er geen uitspraakprobleem als je er letters achter zet:

Miloutje, codes, cadeautje, cadeaus, sprays.

Bij de meeste lange klanken ontstaat er wel een uitspraakprobleem als je er letters achter zet:

[fout] opatje, Theos boek, paraplutje, taxis.

Wat doe je met woorden die eindigen op een lange klank?

Bij verkleinvorm: extra klinker

 

foto - fotootje

opa - opaatje

paraplu - parapluutje

taxi - taxietje

2.1 verkleinvorm:

Bij korte klanken, dubbelklanken en woorden op -ee is er geen uitspraakprobleem: je zet er gewoon -tje achter. 

- bureau → bureautje

Bij woorden op -i kun je de i verlengen door er een e bij te zetten:

- taxi → taxietje

Bij woorden op é zet je er een e bij en het accentteken vervalt.

- café → cafeetje

Als je geen extra letters kunt zetten, dan gebruik je een apostrof:

- baby → baby’tje

Bij afkortingen en tekens gebruik je ook een apostrof:

- wc → wc’tje

Wat doe je met woorden die eindigen op een lange klank?

Bij meervoudsvorm -s: apostrof

  

cabrio - cabrio's

camera - camera's

accu - accu's

taxi - taxi's

baby - baby's

 2.2 meervoud:

Bij korte klanken, dubbelklanken en woorden waarbij er geen uitspraakprobleem is zet je er gewoon -s achter. 

ziekte → ziektes

cadeau → cadeaus

In alle andere gevallen gebruik je een apostrof:

cola → cola’s

radio → radio’s

Bij afkortingen en tekens gebruik je ook een apostrof:

wc → wc’s

€ → €’s

Wat doe je met woorden die eindigen op een lange klank?

Bij bezitsvorm -s: apostrof

boek van Theo - Theo's boek

boek van Mustafa - Mustafa's boek

boek van Arzu - Arzu's boek

boek van Eli - Eli's boek

boek van Wendy - Wendy's boek

2.3 bezitsvorm:

Als er geen uitspraakprobleem is,  zet je er gewoon een -s achter:

Yusefs tas, Beaus fiets, Jelles boek, 

Yvonnes school, Wesleys tas, Esmees vader, Renés motor

In alle andere gevallen gebruik je een apostrof:

Wendy's telefoon, Layla's auto, Otto's baan

Bij namen die op een s-klank eindigen, schrijf je er een ' achter:

Jos' computer, Lex' schoenen

 

opdrachten maken:

- theorie in het spellingboekje: spelling - lange en korte klanken

- oefen met de app Spellen categorie 2: lange klank en korte klank

1 Klinkerbotsing

in een woord: "                                   intuïtie

in het meervoud: "                            koloniën

in een samenstelling: -                   diploma-uitreiking

2 Korte en lange klank

in een verkleinwoord: extra klinker                              autootje

in meervoud: 's                                                                       accu's

in bezitsvorm: 's                                                                    Arno's boek 

Maak de verkleinvorm van auto

1. auto'tje
2. autotje
3. autootje

Maak het meervoud van fresia

1. fresias
2. fresiaas
3. fresia's

Maak het meervoud van shampoo

1. shampoos
2. shampoo's

De fiets van Desiré is

1. Desirés fiets
2. Desiré's fiets
3. Desirees fiets

Maak het meervoud van baby

1. baby's
2. babys
3. babies

3 Spelling - Van meer woorden één woord maken

Je kunt van meer woorden één woord maken. Zo'n woord noemen we een samenstelling:

bad + kamer = badkamer

bad + kamer + deur = badkamerdeur

tuin + stoel = tuinstoel

Soms moet je er een tussenletter tussen zetten. Vaak kun je horen wanneer dat moet.

3.1 Samenstelling met tussenletter -(e)n

De hoofdregel is: kijk naar het linkerwoord. Als dit een meervoud heeft op (e)n, dan schrijf je de -n ook in de samenstelling.

pan + koek = pannenkoek

paard + voer = paardenvoer

Als het linkerwoord geen meervoud heeft, of een meervoud op -s, dan schrijf je geen tussen-n.

 

weide + vogel = weidevogel

asperge + soep = aspergesoep

3.2 Samenstelling met tussenletter -s

Als je een -s hoort, moet je hem schrijven.

meisje + kamer = meisjeskamer

lichaam + geur = lichaamsgeur

Soms hoor je deze tussen-s niet goed, maar moet je hem wel schrijven.

Dit kun je ontdekken door een andere samenstelling met hetzelfde beginwoord te maken.

meisjeskamer, dus ook meisjesspeelgoed

lichaamsgeur, dus ook lichaamsscanner

stationsgebouw, dus ook Stationsstraat

Schrijf zoveel mogelijk aan elkaar!

De algemene regel in het Nederlands is: schrijf zoveel mogelijk aan elkaar. Soms moet je er een liggend streepje tussen zetten of een trema gebruiken, omdat je anders problemen krijgt met de uitspraak. Zie hiervoor de toolbox Spelling - Klinkerbotsing

Als je twijfelt, zoek het woord dan op in woordenlijst.org!

opdrachten maken:

- theorie in het spellingboekje: spelling - van meer woorden 1 woord maken

- oefen met de app Spellen categorie 3: van meer woorden 1 woord maken

1 Klinkerbotsing

in een woord: "                                   intuïtie

in het meervoud: "                            koloniën

in een samenstelling: -                   diploma-uitreiking

2 Korte en lange klank

in een verkleinwoord: extra klinker                              autootje

in meervoud: 's                                                                       accu's

in bezitsvorm: 's                                                                    Arno's boek 

3 Van meer woorden 1 woord maken

Zo veel mogelijk aan elkaar schrijven.

tussenletter -n: eerste woord mv op -en              boerenkool

geen tussenletter: eerste woord heeft geen mv of op -s (en -en)

                                     groentesoep, rijstekorrel

tussenletter -s: je hoort het of testen met ander woord

                                     meisjeskamer - meisjesspeelgoed

Maak een samenstelling van buur + ruzie

1. buren ruzie
2. bureruzie
3. burenruzie

Maak een samenstelling van stoel + dans

1. stoelen dans
2. stoelendans
3. stoele dans
4. stoeledans

Maak een samenstelling van rijst + vlaai

1. rijste vlaai
2. rijsten vlaai
3. rijstenvlaai
4. rijstevlaai

Maak een samenstelling van seconde + wijzer

1. seconde wijzer
2. seconden wijzer
3. secondewijzer
4. secondenwijzer

Maak een samenstelling van aap en rots

1. apenrots
2. aperots

Maak een samenstelling van personeel en chef

1. personeelschef
2. personeelchef

4. Wel of geen -n aan het eind van een woord

Bijvoeglijke naamwoorden

Achter gewone bijvoeglijke naamwoorden komt soms een -e. Je schrijft hier nooit een -n achter:

- grote, gore onderbroeken

- fijne, mooie kleren

Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden

Sommige bijvoeglijke naamwoorden zeggen iets over het materiaal waar iets van gemaakt is.

Deze bijvoeglijke naamwoorden schrijf je wel met -en:

- een houten snijplank

- een zilveren ketting

alle of allen/ beide of beiden

Alle of allen; beide of beiden?

Woorden als alle, beide, en sommige kun je met en zonder -n schrijven:

Sommige docenten verzinnen echt grappige dingen.

Enkelen doen nooit iets leuks.

De paarden stonden beide in de wei.

De leerlingen zijn allen geslaagd.

Meestal hoor je dit niet, dus je moet de regels kennen. 

Als het woord voor een zelfstandig naamwoord staat, schrijf je -e

• Alle boeven werden gevangen.
• Sommige leerlingen konden er niet meer tegen.

Als het woord zelfstandig in de zin staat, maar je vindt in dezelfde zin een woord dat je er zo achter kunt zetten dan schrijf je ook bij mensen géén -n.

• Ik heb heel veel leuke Italianen ontmoet, maar ik vond sommige (Italianen) echt heel vervelend.
• Van die duizenden bezoekers gaven de meeste (bezoekers) helemaal geen geld uit.

Als het woord zelfstandig (=los) is EN het gaat over mensen, dan schrijf je -en

• De boeven hebben allen een mes bij zich. Enkelen hebben zelfs pistolen meegenomen.
• De meesten waren op tijd op school, maar sommigen kwamen pas na de bel binnen.

Verwijst het woord niet naar mensen, dan krijgt het geen -n

• Van de biggetjes hebben enkele hun staartje nog. Bij de meeste is dat echter direct na de geboorte afgeknipt.
• De banden van de fiets zijn beide helaas lek. En andere staan er jammer genoeg niet meer in de schuur.

opdrachten maken:

- theorie in het spellingboekje: spelling - wel of geen -n aan het eind van het woord

- oefen met de app Spellen categorie 4: wel of geen -n aan het eind van het woord

1 Klinkerbotsing

in een woord: "                                   intuïtie

in het meervoud: "                            koloniën

in een samenstelling: -                   diploma-uitreiking

2 Korte en lange klank

in een verkleinwoord: extra klinker                              autootje

in meervoud: 's                                                                       accu's

in bezitsvorm: 's                                                                    Arno's boek 

3 Van meer woorden 1 woord maken

Zo veel mogelijk aan elkaar schrijven.

tussenletter -n: eerste woord mv op -en              boerenkool

geen tussenletter: eerste woord heeft geen mv of op -s (en -en)

                                     groentesoep, rijstekorrel

tussenletter -s: je hoort het of testen met ander woord

                                     meisjeskamer - meisjesspeelgoed

4 wel of geen -n aan het eind van een woord

gewoon bn -e                                                 grote fiets

stoffelijk bn -en                                             marmeren aanrechtblad

alle/allen

voor zn: -e         Alle leraren zijn gek.

zelfstandig en mens maar verderop in de zin staat het zn: -e

                          Denk aan je handen: je moet ze beide aan het stuur houden.

helemaal zelfstandig en mens: -en

                           Enkelen hebben vragen gesteld.

geen mensen: -e

                            Ik vind planten leuk. Sommige draaien met de zon mee.

Wat is goed?

1. Granieten vloer
2. Graniete vloer
3. Graniet vloer
4. Allemaal fout

Ik snap niet dat .............. van jullie nog steeds zitten te lanterfanten.

1. sommige
2. sommigen

... kinderen renden naar de bus.

1. alle
2. allen

Uit de speakers kwamen .....
geluiden die tot ver in de omgeving klonken.

1. elektronischen
2. elektronische

Met Sinterklaas kreeg ik een ...
gymschoen.

1. marsepein
2. marsepeine
3. marsepeinen

5 Wel of geen hoofdletter

Voor- en achternamen

Jan Jansen

Rafael van der Vaart

Janneke Jansen-Smidt

Shakespeare

mevrouw Van der Sar-van Kesteren

Merken/organisaties/titels

het Rode Kruis

het Europees Parlement

een Boeing 737

Adidas en Nike

Pijn van Mel Wallis de Vries

een Shelltankstation

5.2 Aardrijkskundige namen

IJssel

Mount everest

Overijssel

Zuid-Frankrijk

Romeinen

Wel een hoofdletter 

Gebieden en samenstellingen en afleidingen daarvan

Noord-Holland

Noord-Hollandse kaas

Zuid-Afrikaans

Geen hoofdletter

Windstreken

het noorden

het zuiden van Frankrijk

ten noordoosten van Zwolle

Wel een hoofdletter

Namen afgeleid van een aardrijkskundige naam of volk

een Palestijn

een Afro-Surinaamse

een Eskimo

Geen hoofdletter

Etnische groepen

een indiaan

een zigeuner

5.3 Feestdagen of historische gebeurtenissen

Pasen

Kerstmis

Nieuwjaar

Suikerfeest

Samenstellingen hiervan niet met hoofdletter:

paasfeest, kerstboom, nieuwjaarsavond

opdrachten maken:

- theorie in het spellingboekje: spelling - wel of geen hoofdletter

- oefen met de app Spellen categorie 5: wel of geen hoofdletter

De uitzonderingen over geloven hoef je niet te kennen.

1 Klinkerbotsing

in een woord: "                                   intuïtie

in het meervoud: "                            koloniën

in een samenstelling: -                   diploma-uitreiking

2 Korte en lange klank

in een verkleinwoord: extra klinker                              autootje

in meervoud: 's                                                                       accu's

in bezitsvorm: 's                                                                    Arno's boek 

3 Van meer woorden 1 woord maken

Zo veel mogelijk aan elkaar schrijven.

tussenletter -n: eerste woord mv op -en              boerenkool

geen tussenletter: eerste woord heeft geen mv of op -s (en -en)

                                     groentesoep, rijstekorrel

tussenletter -s: je hoort het of testen met ander woord

                                     meisjeskamer - meisjesspeelgoed

4 wel of geen -n aan het eind van een woord

gewoon bn -e                                                 grote fiets

stoffelijk bn -en                                             marmeren aanrechtblad

alle/allen

voor zn: -e         Alle leraren zijn gek.

zelfstandig en mens maar verderop in de zin staat het zn: -e

                          Denk aan je handen: je moet ze beide aan het stuur houden.

helemaal zelfstandig en mens: -en

                           Enkelen hebben vragen gesteld.

geen mensen: -e

                            Ik vind planten leuk. Sommige draaien met de zon mee.

5 Hoofdletters

Aan het begin van een zin.

Meneer De Jong, meneer I de Jong, Rafael van der Vaart

Merken/organisaties: het Rode Kruis, HEMA

Aardrijkskundige namen: Leeuwarden, Zuid-Frankrijk, een Palestijn, maar het zuiden, een indiaan

Feestdagen of historische gebeurtenissen: Pasen, maar paasfeest. 

De eerste man op de maan is ..

1. Neil Armstrong
2. Neil armstrong
3. neil Armstrong
4. neil armstrong

De maand ... is de maand van Sinterklaas.

1. December
2. december

Meneer ..... is de directeur van de rsg.

1. de Jong
2. De Jong
3. de jong

Meneer ... is de directeur van de rsg.

1. i. de jong
2. i. de Jong
3. I. de Jong

... is een belangrijk vak op school.

1. Rekenen
2. rekenen

Wij gaan op vakantie naar ...

1. zuid-Afrika
2. Zuid-Afrika
3. Zuid-afrika

6 Leestekens

Je hoeft alleen te weten:

punt, uitroepteken, vraagteken en komma

De komma is van deze het moeilijkst.

Komma

Een komma geeft een korte pauze in de zin. Het blijft wel dezelfde zin:

Ik ben duizelig, omdat ik nog niet heb ontbeten.

We hebben veel spellingregels geleerd namelijk klinkerbotsing, lange klanken en samenstellingen.

regels

1 voor de voegwoorden omdat, maar en want

2 tussen twee werkwoorden die niet bij elkaar horen: Als je hard loopt, moet je niet vallen.

3 in een opsomming: De Waddeneilanden zijn Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. 

1 Klinkerbotsing

in een woord: "                                   intuïtie

in het meervoud: "                            koloniën

in een samenstelling: -                   diploma-uitreiking

2 Korte en lange klank

in een verkleinwoord: extra klinker                              autootje

in meervoud: 's                                                                       accu's

in bezitsvorm: 's                                                                    Arno's boek 

3 Van meer woorden 1 woord maken

Zo veel mogelijk aan elkaar schrijven.

tussenletter -n: eerste woord mv op -en              boerenkool

geen tussenletter: eerste woord heeft geen mv of op -s (en -en)

                                     groentesoep, rijstekorrel

tussenletter -s: je hoort het of testen met ander woord

                                     meisjeskamer - meisjesspeelgoed

4 wel of geen -n aan het eind van een woord

gewoon bn -e                                                 grote fiets

stoffelijk bn -en                                             marmeren aanrechtblad

alle/allen

voor zn: -e         Alle leraren zijn gek.

zelfstandig en mens maar verderop in de zin staat het zn: -e

                          Denk aan je handen: je moet ze beide aan het stuur houden.

helemaal zelfstandig en mens: -en

                           Enkelen hebben vragen gesteld.

geen mensen: -e

                            Ik vind planten leuk. Sommige draaien met de zon mee.

5 Hoofdletters

Aan het begin van een zin.

Meneer De Jong, meneer I de Jong, Rafael van der Vaart

Merken/organisaties: het Rode Kruis, HEMA

Aardrijkskundige namen: Leeuwarden, Zuid-Frankrijk, een Palestijn, maar het zuiden, een indiaan

Feestdagen of historische gebeurtenissen: Pasen, maar paasfeest. 

6 Leestekens

• punt aan het eind van een gewone zin
• uitroepteken aan het eind van een zin die je uitroept
• vraagteken aan het eind van een vraagzin
• komma voor want, omdat en maar
• komma tussen twee werkwoorden die niet bij elkaar horen
• komma in opsomming

Hieronder links met uitlegfilmpjes

Je kunt ter voorbereiding op de toets elke dag 1 of 2 filmpjes met uitleg kijken en dan weer even oefenen op de spellingapp.

Toetsstof:

1 klinkerbotsing

2 korte en lange klank

3 van meer woorden 1 woord maken

4 wel of geen -n aan het eind van een woord

5 hoofdletters 

6 leestekens: punt, uitroepteken, vraagteken en komma

www.bing.com

www.bing.com

www.bing.com

www.bing.com

www.bing.com

www.bing.com