H2 formuleren: verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Goedemorgen

Wat gaan we doen?

• Tien minuten lezen
• herhalen H1 foutieve samentrekking
• Starten met H2 formuleren

foutieve samentrekking

* functie: zinsdeel/ werkwoord  moet hetzelfde zijn

Vrijdag is het feest en zijn we lekker vrij.

* betekenis: woord moet dezelfde betekenis hebben

Ik steek de straat over en een sigaret op.

* vorm: enkelvoud en meervoud moet overeenkomen.

In die kamer lag niet alleen een open vuilniszak, maar ook stink sokken, borden vol etensresten, lege colaflessen etc...

Lesdoelen

• Ik weet wat een antecedent is
• Ik weet wanneer ik welk verwijswoord moet gebruiken
• Ik kan een fout verwijswoord herkennen en verbeteren

H2 formuleren: verwijzen

Waarom?

Hoe?

Wat is van belang?

Verwijzen

Je verwijst naar het antecedent

woordgeslacht: onzijdig (het) of mannelijk/vrouwelijk (de)

Je verwijst met voornaamwoorden:

1. aanwijzend
2. betrekkelijk
3. persoonlijk
4. bezittelijk

Vul in:
De oude watertoren ____ daar stond, is vorige maand afgebroken.

1. die
2. dat
3. deze
4. dit

Hij vindt het meisje leuk ... bij hem in de klas zit.

1. die
2. dat

Aanwijzend en betrekkelijk voornaamwoord

Die of dat; deze of dit?

Verwijs naar de-woorden met die en deze en naar het-woorden met dat en dit.
De watertoren --> deze/die watertoren en de watertoren, die ...
Het huis --> dit/dat huis en het huis, dat ...

Vul in:
De regering is er voor ____ onderdanen en ____ moet naar hen luisteren.

1. zijn, hij
2. de, het
3. haar, zij
4. hun, ze

Persoonlijk en bezittelijk voornaamwoord

Mannelijke woorden zijn de-woorden; 

verwijs met hij, hem en zijn.

Ook vrouwelijke woorden zijn de-woorden; 

verwijs met zij, ze en haar.

Onzijdige woorden zijn het-woorden;

verwijs met het en zijn. 

Mannelijk of vrouwelijk?

Helaas kun je dit vaak niet 'weten'; je moet het opzoeken.

https://onzetaal.nl/taaladvies/mannelijk-vrouwelijk-woord/#:~:text=Woordgeslacht%3A%20mannelijk%20%2F%20vrouwelijk%20de%2Dwoord&text=Hoe%20weet%20je%20of%20een,hebben%20allebei%20het%20lidwoord%20de.

Vrouwelijke woorden herkennen

De-woorden die eindigen op één van de volgende achtervoegsels, zijn bijna altijd vrouwelijk:
-heid (waarheid), -schap (beterschap), -de (liefde), -te (diepte), -de (waarde), -ie (familie), -uur (cultuur), -ing (wandeling), -theek (bibliotheek)

Overzicht: H2 grammatica zinsdelen, overzicht theorie blz. 64

Het schoolbestuur heeft ... voorzitter uit ... functie ontheven.

1. haar, zijn
2. haar, haar
3. zijn, zijn

Vul in:
Ik ken de commissieleden en ik zal de brief morgen aan ... verzenden.

1. hen
2. hun

... wordt gevraagd stil te zijn.

1. hen
2. hun

Hen of hun?

-Gebruik HEN wanneer het lijdend voorwerp is
Ellen en Deborah hadden een onvoldoende, omdat de leraar hen (lv) niet wilde helpen.
-Gebruik HEN na een voorzetsel
Ik ken de commissieleden en ik zal de brief morgen aan (vz) hen verzenden.
-Gebruik HUN als het meewerkend voorwerp is zonder vz
Herinner je je die inbrekers nog?  De rechter gaf hun (mv) twee maanden voorwaardelijk.

Het ergste ... ons kan overkomen, is online les!

1. dat
2. wat

Hij smakt altijd zo, ... ik ontzettend irritant vind

1. dat
2. wat

Dat of wat?

Gebruik het verwijswoord dat als je verwijst naar een het-woord.
Gebruik het verwijswoord wat alleen als je verwijst naar

1. dat of datgene
2. een onbepaald voornaamwoord (alles, iets, niets)
Iets wat je zelf niet kunt, moet je door een ander laten doen.
3. een overtreffende trap (het mooiste, het beste, het kleinste)
Het mooiste wat ik ooit heb gezien, is de scheve toren van Pisa.
4. een hele zin
Het sneeuwt in het westen, wat voor veel vertragingen zorgt bij de NS. 

Vul in:
Het mooiste cadeau ... hij gekregen heeft, is een voldoende voor Engels.

1. dat
2. wat

Vul in:
De vrouw ... ik je zojuist vertelde, werkte vroeger bij ons op school.

1. waarover
2. over wie

Wie of waar?

Gebruik bij personen voorzetsel + wie
De man over wie ik zojuist.. 

Gebruik bij zaken waar + voorzetsel 
De ruzie waarover we het net hadden.

Natuurlijk is de natuurbescherming blij met wildviaducten, omdat ze dan gemakkelijk van de ene kant naar de andere kant kunnen komen.

1. juist
2. onjuist

Onduidelijke verwijzing 

Correcte zin: Natuurlijk is de natuurbescherming blij met wildviaducten, omdat 'de dieren' dan gemakkelijk van de ene naar de andere kant kunnen komen. 

Soms wijst een verwijswoord terug naar iets wat helemaal niet in de tekst staat. Het heeft dan geen antecedent. 

Onduidelijke verwijzing 

In andere gevallen is er meer dan één antecedent mogelijk; het is dan onduidelijk wat het juiste antecedent is.

Maud zei tegen Anna dat ze haar blonde haren bruin moest verven. 

Maud zei tegen Anna: 'je moet je blonde haren...'

Terugblik

We hebben de volgende onderdelen besproken:
- aanwijzend en betrekkelijk vnw: deze, die, dit of dat;
- persoonlijk en bezittelijk vnw: hij, zij, hem, haar;
- hen of hun?;

- dat of wat?;

- wie of waar?;

- onduidelijke verwijzing 

Vragen? Goed of fout?

1. Kent Miriam alle studenten al waarmee ze straks dat onderzoek moet doen?

2. Als je mijn broers tegenkomt, wil je hen dan zeggen dat we om zes uur eten!

3. De salto mortale is het gevaarlijkste dat een acrobaat in het circus kan doen.

Vragen? Goed of fout?

1. Kent Miriam alle studenten al waarmee (met wie) ze straks dat onderzoek moet doen?

2. Als je mijn broers tegenkomt, wil je hen (hun) dan zeggen dat we om zes uur eten!

3. De salto mortale is het gevaarlijkste dat (wat) een acrobaat in het circus kan doen.

Aan de slag!

• Maak opdracht 3 t/m 5 H2 formuleren (blz. 69)

KAHOOT! verwijswoorden

https://create.kahoot.it/creator/fd14808d-f15e-4c13-8826-2daec6abd377