Intro gedrag bij dieren

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 1

Intro KWT 'Gedrag bij dieren'

Wat gaan we vandaag doen?

Lesdoelen

Aan het einde van KWT 'gedrag bij dieren' kan je...

Natuurwetenschap: Ethologie

Uitleg ethologie

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan je...

... Benoemen wat ethologie betekend

... Kan je vertellen wat een etholoog doet aan de hand van een voorbeeld van een bekende Nederlandse etholoog.

... Uitleggen wat gedrag is

... Je kunt uitleggen waardoor gedrag wordt bepaald

Aan het einde van KWT 'gedrag' bij dieren kan je..

... kan je vertellen wat ethologie betekend

....benoemen wat een etholoog doet

....uitleggen wat (dier) gedrag is.

... benoemen waardoor gedrag wordt bepaald.

... tenminste 3 verschillende soorten gedrag herkennen.

... het gedrag van een (zelf gekozen) dier observeren aan de hand van één zelf gemaakte ethogram en protocol.

... een filmpje van 2 tot 4  minuten presenteren van jouw onderzoek.

Ethologie

Ethologie = gedragsbiologie (onderzoek naar gedrag)

Ethologen zijn gedragsbiologen

Hele bekende ethologen:

- Nico Tinbergen (filmpje)

- Konrad Lorenz

- Frans de Waal

Frans de Waal

(1948-2024)

• Primatoloog (Burgers Zoo)
• Meerdere boeken over sociaal gedrag bij apen
• Leiderschap
• Dieren gevoelens
• Lezingen (NIBI 2023)

Waardoor is Niko Tinbergen bekend geworden?

Waardoor was Konrad Lorenz bekend als etholoog?

Wat is gedrag?

Noem 2 voorbeelden van gedrag

Studie van gedrag = ethologie

Ethologie = studie van gedrag

Gedrag bestaat uit een aantal handelingen

Alles objectief bekijken = alleen feiten!

We proberen gedrag te:

• Kwalificeren: Wat?
  
• Kwantificeren: Hoe vaak?
  

Gedragsketen (Niko Tinbergen)

Wat is gedrag?

• Gedrag bestaat uit handelingen die met elkaar samenhangen.
• Die handelingen hebben samen een doel.
• Handelingen achter elkaar heten een gedragsketen

Reageren

• Een prikkel is een invloed uit de omgeving op een organisme.
• Zintuigen reageren op prikkels door impulsen naar de hersenen te sturen.
• De hersenen sturen impulsen naar de spieren.
• Een reactie op een prikkel heet een respons.

Inwendige prikkel

Van binnen uit

• Honger
• Dorst
• Angst

Uitwendige prikkel

Waargenomen door zintuigen

• Het zien of ruiken van voedsel
• Het voelen van kou of warmte
• etc.

Wat is 'motivatie'

1. Dat een bepaalde prikkel binnenkomt
2. Bereidheid om te reageren op een prikkel

Je wordt wakker met trek dus je gaat iets eten

1. Wakker worden = prikkel Trek hebben = gedrag
2. Trek hebben = prikkel Eten = gedrag
3. Wakker worden = prikkel Eten = gedrag

Als je net heel veel hebt gegeten, is je motivatie dan laag of hoog om nog een broodje te eten?

1. laag
2. hoog

Een leeuw die net gegeten heeft, heeft een grote motivatie om te jagen

1. Waar
2. Niet waar

Is slapen ook gedrag?

1. Ja
2. Nee

Aan de slag! 

Wat?  Filmpje: Bizar gedrag van dieren kijken met werkblad.

Hoe?  Oortjes in. Vragen eerst doorlezen. Filmpje bekijken en de vragen invullen.

Hulp?  Vragen aan je buur of de docent.

Tijd?  Tot 5 minuten voor het einde van de les

Uitkomst, wat doen we ermee? Aan het einde van de les bespreken we de vragen.

Klaar? Vergelijk je antwoorden met je buur of bedenkt bij welk dier je het gedrag wil onderzoeken.