les 8 H3.3 substitutie

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Les 8    H3.3 Substitutie

NOVA havo4

Reacties met koolwaterstoffen

1. additie
2. kraken
   
3. substitutie
   

              

               

Aan het eind van deze les

• kun je een substitutiereactie herkennen
• weet je wat het verschil is tussen een substitutiereactie en een additiereactie
• kun je de reactievergelijking van een substitutiereactie in structuurformules weergeven

Reacties met koolwaterstoffen

1. additie
2. kraken
   
3. substitutie
   

substitutie = vervanging

--> bij een substitutiereactie wordt een H-atoom uit een alkaan vervangen door bijvoorbeeld een halogeenatoom

              

               

substitutiereactie van propaan en broom

     

                                                                              1-broompropaan         waterstofbromide

    

één H-atoom wordt VERVANGEN door één atoom van Br2

Het andere Br-atoom neemt het H-atoom mee!

substitutiereactie van propaan en broom

Bij een overmaat broom wordt er nog een H-atoom vervangen

                 of   ....   1,1-dibroompropaan

                                 1,3-dibroompropaan

                                         2,2-dibroompropaan        

    

additie

• beginstof = alkeen
• C=C verdwijnt
• geen licht nodig
• reactie kan ook met andere kleine moleculen (bijv H₂O, HCl)

substitutie

• beginstof = alkaan
• H-atoom vervangen
• verloopt alleen in het licht
• alleen reactie met halogenen (Cl₂, Br₂, I₂, F₂)

Leerdoelencheck

wat heb je deze les geleerd?

Bij een substitutiereactie worden er atomen in een molecuul ...

1. toegevoegd
2. vervangen
3. verwijderd

Kan een additiereactie altijd plaatsvinden? Waarom?

1. Nee, alleen bij alkenen in het licht
2. Nee, alleen bij alkanen in het licht
3. Ja, bij alkenen
4. Ja, bij alkanen en alkenen

Kan een substitutiereactie altijd plaatsvinden? Waarom?

1. Nee, alleen bij alkenen in het licht
2. Nee, alleen bij alkanen in het licht
3. Ja, bij alkenen
4. Ja, bij alkanen en alkenen

De afbeelding hiernaast geeft een ... weer. 

1. additiereactie
2. substitutiereactie

De afbeelding hiernaast geeft een ... weer. 

1. additiereactie
2. substitutiereactie

Eigen werk

Leren H3.3

Maken + nakijken H3.3

Na de les over additie: opgave 4, 5, 7, 8

Na de les over kraken: opgave 3, 6, 10,

Na de les over substitutie: opgave 1, 2, 9

wil je de uitleg nog eens horen? Bekijk het filmpje op de volgende dia