Orthopedagogiek - automutilatie en hechting

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Orthopedagogiek

Lesplanning

• Doelen van vandaag 
• Zelfbeschadiging 
• Hechtingsstoornis 
• Portfolio. Uitleg opdracht; 'ik ben geen probleemkind'
• Digitale leeromgeving

Lesdoelen

• Wat is zelfbeschadiging
• Wat zijn redenen en gevolgen
  
  
• Wat is hechting
• Verschil tussen hechtingstoornis en problematiek. 
• Wat zijn risico- en  beschermingsfactoren van hechting 

Zelfbeschadiging

Wat is een ander woord voor zelfverwonding of zelfbeschadiging?

1. agressie
2. automutilatie
3. rumineren
4. stereotyp gedrag

Automutilatie

• Het zichzelf beschadigen en pijn doen, soms met behulp van hulpmiddelen. Niet met suïcide als doel.

• Het is een vorm van dwangmatig, zelf verwondend gedrag'

• Bij meer dan de helft van de mensen met een ernstige verstandelijke beperking komt automutilatie voor.

• Hoe ernstiger de verstandelijke beperking,
  hoe groter de kans.

• Samenhang van automutilatie en niveau van communicatie, problematiek, taalontwikkeling en zelfredzaamheid  

Waarom passen mensen automutilatie toe?

Waarom automutilatie?

- Zichzelf straffen

- Kwijtraken van spanning

- Omzetten van geestelijke pijn naar lichamelijke pijn

- Gebruik van pijn om onaangename zaken te vergeten

- Gevoel van controle/macht geven (zelf bepalen wanneer je pijn voelt)

- Lege gevoel opvullen door pijnprikkel

- Erger voorkomen, zelfbescherming

- Uiting van agressie, rustig worden

- Schreeuw om hulp

- Vervelende situatie uit de weg gaan

- Vanuit tic/dwangstoornis

Welke vormen van automutilatie zijn er? 

Een belangrijke oorzaak of reden van automutileren is een gebrek aan
probleem oplossend vermogen.

Oorzaken

• Het blijkt vaak voort te komen uit een gevoel van onveiligheid. Een uiting van onduidelijkheid of onbegrip. 
• Agressie, frustratie, pijn
• Soms is de oorsprong moeilijk te achterhalen. Het wordt dwangmatig gedrag. Moeilijk af te leren.
• Verstoring in de prikkelverwerking
• Ingrijpende levensgebeurtenissen

Geef 1 voorbeeld waar je op moet letten in de begeleiding bij deze doelgroep?

Persoonlijk begeleider; hoe ga je ermee om?

• Erkennen, herkennen en bespreken problematiek​
  
• Vertrouwensband opbouwen (er naar vragen)
• Dagboek bijhouden: trend wanneer het plaatsvindt​
  
• Ontdekken welke stressmomenten bepalend zijn​
  
• Aanbieden van dagbesteding
• Stichting Zelfbeschadiging -> 355 alternatieven​
  
• O.a. omgaan met woede, ontspanningsoefeningen, hulp leren vragen, schrijven fysieke uitdagingen, bewustwording​
  
  
• Niet staren naar de zelfbeschadiging! Bij verzorging: neutrale houding.

HECHTING tussen ouder en kind

Waar denk jij aan bij het woord hechting?

Wat is hechting?

Hechting is de duurzame emotionele band tussen ouder en kind
die ontstaat in het eerste levensjaar​.

​

Kind voelt zich vertrouwd​

Maakt vaak contact met ouder/verzorger​

Laten zich snel door hen geruststellen​

Durft van alles te onderzoeken
- Goede hechting geeft vertrouwen in jezelf en je omgeving -

Twee pijlers

Veilige basis: Kind weet en voelt in onbekende situaties terug te kunnen gaan naar zijn ouder​. Dit geeft veiligheid.

​

Veilige haven​: ​Kind heeft contact met de ouder als hij/zij een onbekende ruimte aan het verkennen is (bv. via oogcontact, zwaaien o.i.d.). Dit heeft vertrouwen.

Voorwaarden voor veilige hechting

1. Sensitief reageren: ouder staat open voor signalen van het kind, begrijpt de signalen en reageert snel en agequaat. 
2. Continuïteit: er is continuïteit in de aanwezigheid van de gehechtheidspersoon nodig. 
3. Mentaliseren: ouder verplaatst zich in het perspectief van het kind en verwoordt dat ook. 

0

Wil dit experiment zeggen dat we altijd aandacht aan onze kinderen moeten geven?

1. Ja, we moeten altijd beschikbaar zijn.
2. Nee. Maar alleen fysiek aanwezig zijn is niet voldoende.
3. Nee. Kinderen moeten zelf leren met stress om te gaan.

Het experiment is 2 minuten geen beschikbaarheid. Wat is een gevolg als dit veel langer duurt (in het echt)?

De verbinding met een kind is even belangrijk als eten, drinken, hygiëne! Zelfs als je dit wel zou geven - maar geen aandacht - dan ontstaan er ernstige problemen in de ontwikkeling. Interactie is echt nodig voor groei en ontwikkeling.

Risicofactoren tijdens het hechtingsproces

Beschermende factoren tijdens het hechtingsproces

Onveilige hechting

3 soorten (in plaats van vertrouwen en veiligheid: wantrouwen. angst, onzekerheid)

Vermijdend gehechte kinderen​

‘te enthousiast’ op onderzoek uit, geen contact ouder, denken het zelf te moeten oppakken​.

Ambivalent of afwerend gehechte kinderen​

Onderzoeken hun omgeving te weinig, accepteren geen troost​. Het contact is tegenstrijdig.

Gedesoriënteerde gehechtheid​

Kind lijkt doelloos te handelen. Chaotisch / bizar gedrag. De opvoeder is een bron van angst. 

Hechtingsproblematiek vs. hechtingsstoornis

• Kind/jongere die niet goed gehecht is heeft niet meteen een hechtingsstoornis. 
• 25 - 30 % van de Nederlandse bevolking is niet volledig veilig gehecht, 1 % van de Nederlandse bevolking heeft een hechtingsstoornis. 

Portfolio

1. Familieopstelling en levenslijn

2. Ik ben geen probleemkind, ik ben een uitdaging

3. Levensverhalen

Opdracht 2 is een kijkopdracht van een documentaire. 

Aan de slag

Vragen over automutilatie
boek: GGZ 1

thema 8, H23 (8.23)
4a, 4b, 5, 6a, 6b, 6c

Vragen over hechting
boek: methodiek HERZIEN
thema 2, H3 (2.3)
5a, 5b,  5c, 6