Herhalingsles thema water

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Herhalingsles thema water

Land aan rivieren

Lage stroomsnelheid

Sedimentatie en deltavorming

H7: Water in Nederland

§1: Een land in de delta

Rivieren in Nederland 

Je kan de volgende onderdelen van een rivier in Nederland aanwijzen op een dwarsdoorsnede / foto: oeverwal, komgrond, zomerdijk, winterdijk en uiterwaard.

Binnendijkse land

Het gebied dat achter de dijken ligt, hier ben je beschermd tegen de rivier.

Om te zorgen dat de rivieren niet meer zo snel overstromen, probeert Rijkswaterstaat de rivier meer ruimte te geven --> hiervoor gebruikt de overheid de drietrapsstrategie, om de rivier meer ruimte te geven en ervoor te zorgen dat overstromingen niet meer voorkomen.

Soorten polders 

• Polder = gebied omringd met dijken waar de mens de waterstand kunstmatig regelt 
• Drie soorten polders: zeepolder, veenpolder en droogmakerij.
• Verschil zit in ontstaanswijze en hoogteligging

Drinkwaterwinning

1. Uit grondwater
2. Uit oppervlaktewater (=beekjes, rivieren etc.)
3. Uit de duinen

Uit oppervlaktewater

Oppervlaktewater= rivieren, meren etc. Dat water moet men eerst heel goed zuiveren voordat het te gebruiken is als drinkwater

3.Water uit de duinen

Zout water is zwaarder dan zoet water. Zoet water drijft dan ook op zoutwater. Dat noemen ze ook wel een zoetwaterzak.

Het zoete water wordt soms aangevuld met oppervlaktewater

Het klimaat verandert

• De aarde warmt op oorzaak?
  = toenemende hoeveelheid CO2
• Gevolg: water warmt op in oceanen
  en rivieren.

Zeespiegelstijging

Twee oorzaken voor de stijging van de 

zeespiegel:

1. Water dat opwarmt zet uit.

2. Landijs dat smelt verhoogt de zeespiegel.

Hoe beschermt Nederland zich op dit moment tegen de zee?

Strand, duinen en zeedijken vormen samen de zeeweringen.

Ze beschermen Nederland tegen de zee.

Veranderende rivieren

Een hogere zeespiegel heeft ook gevolgen voor de rivieren. Hoe zie je dat? 

• rivier stroomt langzamer 
• meer water in laatste stuk rivieren 
• hogere waterstand 
• piekmomenten waar veel water moet
  worden afgevoerd

Hoe kan dat?

Deltaplan

• Plan om het zuidwesten van Nederland tegen overstromingen te
  beschermen met dammen en stormvloedkeringen 
• Bij hoogwater kan stormvloedkering dicht 

Rivieren in de waterkringloop

Waterkringloop

hoe werkt een rivier?

soorten rivieren

3 soorten rivieren:
> regenrivier: door regen gaat het water stromen.
> gletsjerrivier: door het smelten van een gletsjer. (schuivend ijs)
> gemengde rivier: krijgt zijn water van beide soorten rivieren.

2. Debiet/ regiem

1. Regenrivier (Maas)

• Onregelmatig regiem
• Laagste afvoer in de zomer

2. Gletsjerrivier:

• Vrij regelmatig regiem
• Laagste afvoer in winter

3. Gemengde rivier (Rijn)

• Regelmatig regiem (waterafvoer)

Debiet= de hoeveelheid water die een bepaalt punt langs de rivier passeert in m3 per seconde
-> hangt af van de grootte van de rivier en stroomsnelheid 

China

• Bevolking China ongelijk verdeelt: meeste woont in het oosten
• Oosten is lager gelegen & valt meeste neerslag 
• Neerslag is ongelijk verdeeld 
• Winters in China zijn droog
•  Hoogland van Tibet: toendraklimaat 

Rivieren in China

Meeste rivieren ontspringen in Hoogland van Tibet. 

3 grote rivieren in China:
Van noord naar zuid. 

1. Huang He of Gele rivier 
2. Chang Jiang/Yangtze of Blauwe rivier 
3. Xi Jiang of Parelrivier 

Functies rivieren 

• Transport, zorgt voor (veel) handel
• Irrigatie, bij landbouw maar ook voor de industrie (proceswater)
• Hydro-elektriciteit -->

 Chang Jiang (Jangtsekiang)

Waarom overstroomt de Chang Jiang regelmatig?

• Natuurlijke oorzaak: 
• Hoge piekafvoer in lente en zomer van regen- en smeltwater.
• Menselijke oorzaak:
• 1. Ontbossing hellingen 
• Gevolg: modderstromen —> wortels houden de bodem niet meer vast.
  
  
• 2. Dijken langs de rivier gebouwd.
•  Gevolg: minder ruimte voor de rivier = overstromingen

Maak aantekeningen!

• Oplossingen om overstromingen te voorkomen:

• 1. Herplanten van hellingen en verstevigen.
  
  
• 2. Overdwars ploegen op de helling en/of doen aan terraslandbouw.

Maak aantekeningen!

De drieklovendam, grootste stuwdam ter wereld.
Gebouwd in de rivier de Chang Jiang.

Drieklovendam

- Grootste stuwdam ter wereld, gebouwd in de Chang Jiang

• Voordelen Drieklovendam: 
  
• Regelt waterstand d.m.v. sluizen dus beter bevaarbaar.
• Hydro-elektriciteit opwekken
• Water opslaan voor drinkwater of landbouw.
• Minder overstromingen / water tegenhouden.

Maak aantekeningen!

• Nadelen Drieklovendam: 
  
• Door kans op overstromen van stuwmeer - verplichte verhuizingen
• Milieu verandert - Vissoorten sterven uit.
• Bouw duurt erg lang.
• Duur.
• Dichtslibben rivier bij de dam -> uitbaggeren 
• Minder vruchtbaar slib in benedenloop - minder water -> minder vruchtbare land
• Verzilting in de benedenloop, omdat er minder sedimentatie plaatsvindt + stijging zeespiegel komt zeewater meer landinwaarts 

Maak aantekeningen!

2. Waarom is de Huang He geel?

• Er zit löss in het water.
• Lössplateau (gebied met klei)
• Door het wegspoelen (water) of wegwaaien (wind) komen veel lössdeeltjes in de rivier terecht -> Gele kleur .

Wat voor oorzaak en gevolg heeft dat?

• Oorzaak: Veel ontbossing.
• Gevolg: Veel bodemerosie: Het verdwijnen van de bovenste laag van de bodem.

Maak aantekeningen!

1a. Waarom heeft de Huang He (de gele rivier) een watertekort?

Natuurlijke oorzaak: 

• De rivier stroomt door een droog gebied (er valt dus weinig neerslag)

Menselijke oorzaak: 

1. De rivier stroomt door een dichtbevolkt gebied. Mensen gebruiken de rivier voor drinkwater. 
2. Het water wordt veel voor irrigatie in de landbouw gebruikt.

1bc. Oorzaken watertekort in de Huang He

1. Snelle economische groei.
2. Veel water gebruikt voor industrie —> proces/koelwater.
3. Snelle bevolkingsgroei.
4. Stuwdammen -> Houdt water vast.

• Gevolg : 80-90% van het water in de Gele rivier is al opgemaakt vóórdat het in de benedenloop komt.
• Gevolg: water enorm vervuild door chemische fabrieken.

Neerslag in het Midden-Oosten

Aquifers

•  In het MO gebruiken veel mensen water uit de grond:

Aquifer: Een bodemlaag met grondwater. 

• Aquifer heeft een ondoorlatende laag, water blijft in de grond zitten.
  
• Het grondwater in een aquifer noem je fossiel water.
• Gebruik van aquifers zijn niet duurzaam.

Maak aantekeningen!!

De Jordaan

• Belangrijkste watervoorziening van Israel: de Jordaan.
• De Jordaan haalt water uit de bergen van Libanon, Jordanie, Syrie en het Meer van Kinneret.
• Vanuit dit meer pijpleidingen door het hele land.
•  De bronnen van de Jordaan liggen in buurlanden.
• Na vele oorlogen veroverde  Israel de Golan, dit was belangrijk voor de watervoorziening van Israel. 

• Maak aantekeningen!

De aquifers
(ondergrondse waterbronnen)

• Israël haalt zijn zoet water uit 2 belangrijke bronnen:
  
  
• 1. Kust-aquifer (paars)
• 2. Berg-aquifer (rood)
  
  

Maak aantekeningen!

Eufraat en Tigris

• Syrië en Irak afhankelijk van water uit Eufraat en Tigris.
• Turkije veel stuwdammen gebouwd in de Eufraat en Tigris.
• Door de stuwdammen hebben Syrië en Irak bijna geen water meer in de rivieren.
• Boeren in deze landen kunnen niets meer verbouwen, miljoenen mensen trekken naar steden.

Maak aantekeningen!

Benedenloop

Bovenloop

Steeds minder neerslag

• De natuurlijke oorzaken voor het toenemende waterkort in het MO:
• Het wordt warmer en droger in het MO door klimaatverandering.
• Het regent steeds minder maar ook onregelmatiger.
• Goed waterbeheer is belangrijk

Maak aantekeningen!

Meer vraag naar water

• 3 menselijke oorzaken waarom het waterprobleem in het MO groter wordt:
• Snelle bevolkingsgroei
• Groeiende welvaart, dus veel meer landbouw.
  
• Mensen wonen meer in de stad, in steden meer groen en watergebruik.
• Waters in aquifers raken op,

Maak aantekeningen!

Een ontziltingsinstallatie in het MO, staat aan de kust.