5.3 Nederlands-Indië

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

5.3 Nederlands-Indië

Deze les 

• Herhaling 5.1 en 5.2
• Leerdoelen 5.3
• Uitleg paragraaf 5.3
• Quiz
• Aan de slag  

Op het congres van Wenen werd afgesproken dat de oude vorsten hun macht weer terug zouden krijgen

1. Juist
2. Onjuist

Op het congres van Wenen werd afgesproken dat Frankrijk kleiner moest worden

1. Juist
2. Onjuist

Nationalisme is wanneer je een grote liefde voelt voor je eigen land, taal en cultuur

1. Juist
2. Onjuist

Militarisme was een gevolg van het nationalisme

1. Juist
2. Onjuist

In welk jaar werd België onafhankelijk van Nederland?

1. 1800
2. 1830
3. 1850
4. 1900

Het streven van Europese landen in de 19e eeuw naar een groot overzees rijk, waarbij de koloniën werden gebruikt als producenten van grondstoffen en als afzetgebieden.

1. Imperium
2. Modern imperialisme
3. Superioriteitsdenken
4. Afzetgebied

Een oorzaak van het modern imperialisme is het verkrijgen van aanzien en macht

1. Juist
2. Onjuist

Superioriteitsdenken is een van de gevolgen van het modern imperialisme

1. Juist
2. Onjuist

In Brits-Indië werd gebruik gemaakt van een direct bestuur

1. Juist
2. Onjuist

Een indirect bestuur = Manier om een kolonie te besturen, waarbij Europese bestuurders regeren via plaatselijke vorsten

1. Juist
2. Onjuist

• Je kunt beschrijven hoe Nederlands-Indië ontstond.
• Je kunt beschrijven hoe Nederland de mensen in Nederlands-Indië bestuurde.
• Je kunt uitleggen hoe de economie en de samenleving in Nederlands-Indië in elkaar zaten.

Leerdoelen 5.3

Ontstaan van Nederlands-Indië 1

• Middeleeuwen: kleine groep adel, meeste mensen boer
• 17e/18e eeuw: VOC sticht handelsposten
• 1799: VOC failliet
•        Nederlandse staat neemt alle bezittingen (ook gebieden) over van de VOC

Ontstaan van Nederlands-Indië 2

•        De kolonie Nederlands-Indië ontstaat (1816)
  
• In eerste instantie heeft de plaatselijke adel nog veel macht
• Plaatselijke adel wordt (vaak met geweld) onderworpen
•        Begin 20e eeuw: NL is in heel Nederlands-Indië de baas

Uitbreiding Oost-Indië (1816 NL-Indië)

Schrijf de betekenis van pacificatie op het bord

Bestuur van Nederlands-Indië 1

• indirect bestuur 
• Gouverneur-generaal aan het hoofd (= Nederlander)
• Geholpen door NL'se ambtenaren en inheemse vorsten

Indirect bestuur

Gouverneur-generaal

Residenten

Regenten

Dorpshoofden

Het indirect bestuur

Bestuur van Nederlands-Indië 2

• Verdeel-en-heerspolitiek om controle te bewaren
  = inheemse vorsten werden tegen elkaar uitgespeeld zodat ze niet gezamenlijk in opstand kwamen

• Gewone bevolking had niets te zeggen

Cultuurstelsel 1

• Nederland richt zich op exploitatie van de kolonie 
• = zorgen dat de kolonie geld oplevert
• 1830: op Java wordt het cultuurstelsel ingevoerd (economisch systeem)

Cultuurstelsel 2

• Boeren moeten 1/5 land bebouwen met koffie, tabak en suiker
  
•  hongersnoden
  
•  ontevreden Nederlandse ondernemers > kunnen geen geld     verdienen (alleen de NL'se staat mocht dat)

Cultuurstelsel 3

• Liberalen zijn voor vrije economie
• Liberale ondernemers willen eigen bedrijven beginnen in Nederlands-Indië
  
•     1870 cultuurstelsel wordt afgeschaft. Voortaan vrije arbeid

Ongelijkheid 1

• huidskleur > witte mannen > ambtenaren, ondernemers, soldaten

                                                                 > rijker

                                                                > gescheiden leven van inlandse bevolking

Ongelijkheid 2

• relatie witte mannen en inlandse vrouwen > bedienden in huis
• Indische Nederlanders > aparte groep > betere positie dan andere inlanders

• Rond 1900: meer aandacht welzijn plaatselijke bevolking

                                          > bouw ziekenhuizen, scholen

                                          > infrastructuur verbeteren

                            

Aan de slag 

Maken: §5.3 opdr 1 t/m 15

  Zet in de goede volgorde (van vroeg naar laat - van links naar rechts)

A

B

C

E

F

D

Het Javaanse vorstendom Mataram ontstaat

Batavia wordt de hoofdstad van Nederlands-Indië

Overal in het gebied zijn Nederlanders de baas

De VOC gaat failliet

De VOC richt op verschillende eilanden handelsposten op

De Nederlandse staat maakt van de VOC bezittingen een kolonie

Zet de bestuurders in de juiste volgorde. Van machtig (bovenaan) naar minst machtig (onderaan)

Inlandse vorsten

Gouverneur-generaal

Nederlandse regering

De inheemse bevolking

Wat was het doel van de verdeel-en-heerspolitiek die Nederland voerde?

1. Het bevoordelen van sommige vorsten zodat ze niet samen in opstand zouden komen
2. Het voorkomen van een oorlog met Groot-Brittannië en Frankrijk
3. Nederland wilde de verschillende eilanden opdelen in onafhankelijke vorstendommen
4. Nederland wilde zo de voor- en tegenstanders van het modern imperialisme tegen elkaar uitspelen

Welke Nederlandse politieke stroming was tegen het cultuurstelsel?

1. De sociaal-democraten
2. De liberalen
3. De confessionelen (gelovigen)
4. De feministen

Cultuurstelsel

Vrije arbeid

koffie, suiker en tabak

hongersnoden tot gevolg

NL'se regering bepaalt wat er geproduceerd wordt

Ondernemers mogen eigen plantage of fabriek beginnen 

Boeren  moeten 20% van land verbouwen voor NL

Javanen werken in loondienst voor Europeaan

Aan de slag 

Maken: §5.3 opdr 1 t/m 15