2.2 Politiek in Athene

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

§2.2 De Grieken

17-12

Blokkuur VWO 1

Welkom! Ga rustig zitten

Planning

• Opening (5 min)
  
• Terugblik (10 min)
  
• Uitleg (10 min)
  
• Werkvorm (15 min)
  
• Afsluiten (5 min)   

Leerdoelen

• Je kunt een beschrijving geven van vier verschillende manieren waarop een Griekse stadstaat kon worden bestuurd.
• Je kunt uitleggen wat het begrip politiek betekent en wat de taak van de politiek is.

Sleep de onderdelen van de polis naar de juiste plek

Acropolis

Agora

Platteland

Haven

Stadsmuur

Stad

Tempel

Politiek

• Ons woord politiek is afgeleid van het begrip ‘polis’.
• Politiek = De manier waarop een land of een stad besluiten neemt.
• Bestuur 
• Politicus

Wat betekent het begrip politiek?

Monarchie

Aan het begin waren de meeste poleis een monarchie

Dit betekent dat een koning de macht heeft

Zijn macht wordt geërfd door zijn kinderen

Vaak krijgt de koning hulp van een raad van ouderlingen

Beschrijf vier verschillende bestuursvormen

Aristocratie

• Na een tijd willen de rijke burgers ook wat te
  zeggen hebben

• Inspraak in ruil voor verdediging van de stadstaat
• Deze aristoi nemen dan met elkaar de beslissingen
• Ook zij krijgen nog advies van een raad van ouderlingen
• Monarchie? 

Aristocratie

Aristos (ἄριστος) = beste

Kratein (κρατεῖν) = heersen

Aristocratie= de beste heersen

Beschrijf vier verschillende bestuursvormen

Tirannie

Soms lukt het een aristocraat om alle macht te krijgen

Vaak lukt dit met geweld

Hij wordt dan een tiran met alle macht voor zichzelf

Wat is het verschil met een monarchie? 

Beschrijf vier verschillende bestuursvormen

Leg uit wat het verschil is tussen een tiran en een koning

Democratie

• 590 v.C. De gewone burgers willen meebeslissen
  over de polis
• Vechten ook mee in het leger en de vloot
• 508 v.C. Iedere mannelijke burger van 18+
  krijgt daarom stemrecht
• Athene wordt zo een democratie

Democratie

Demos (δῆμος) = volk

Kratein (κρατεῖν) = heersen

Democratie = het volk heerst

Beschrijf vier verschillende bestuursvormen

Ostracisme

• Scherven
• Burgers konden ook worden verbannen
• Gevaar voor de stadstaat en de politiek
•  Burgers in de Volksvergadering stemmen
• Alle 6.000 burgers moesten stemmen

Bronvraag

1) We moeten geen koning benoemen, want dat is niet goed voor Athene. Een koning hoeft zich van niemand wat aan te trekken en doet maar wat die wil. Hij houdt zich alleen aan zijn eigen regels. 

Welke bestuursvorm zien we hier?

Bronvraag

2) Onze staatsvorm heet ..., omdat ze in handen is van velen en niet van enkelen. In persoonlijke ruzies verzekeren onze wetten gelijk recht aan iedereen. Als het gaat om het vervullen van openbare beroepen speelt sociale klasse geen rol, maar tellen slechts de werkelijke kwaliteiten die iemand bezit. Armoede is voor niemand die de menselijke zaak kan dienen een belemmering, hoe gering zijn status ook mag zijn.

Wat betekent politiek?

1. Het maken van wetten en regels
2. De manier waarop een land of stad een besluit neemt
3. Een stad of land zonder bestuur

Wat is een kenmerk van aristocratie?

1. De macht is in handen van één persoon
2. De macht is in handen van één rijke familie
3. De macht is in handen van rijke families

Wat betekent monarchie?

1. De macht is in handen van de burgers
2. De macht is in handen van een koning
3. De macht is verdeeld onder rijke families

Wie nemen de politieke besluiten in een democratie?

1. Alle Atheense mannen met burgerechten ouder dan 18 jaar
2. De edelen (aristoi)
3. Atheense jongeren onder de 18 jaar met burgerechten
4. Boeren en handswerklieden

Wie heeft de macht bij een tirannie?

1. Een koning
2. Een onwettige alleenheerser
3. De edelen (aristoi)
4. Vrije mannen met burgerrechten

Werkvorm 

Wat: jullie horen van vier sprekers een verhaal over een bestuursvorm. Let op de kenmerken van de bestuursvorm. Deze heb je nodig voor het stemmen. 

Hoe: als de sprekers aan het woord zijn ben je stil en luister je. 

Hulp: steek je hand op

Tijd: 15 minuten

Herhalen en afsluiten

Wat hebben we deze les gedaan? 

Wat hebben we geleerd? 

Exit ticket: laatste check van de leerdoelen

§2.2 Politiek in Athene deel 2

17-12

Blokkuur VWO 1

Welkom! Ga rustig zitten

Planning

• Opening (5 min)
  
• PO bespreken (5 min)
• Uitleg (10 min)
  
• Opdracht (15 min)
• Herhalen (5 min)
• Afsluiten (5 min)   

PO Historische recensie

• Feedback op het formulier
• Oorzaak en gevolg 
• Onderzoeksvragen 
• Opmaak
• Meer bespreken? Kan kort na de les. 

Terugblik

• Politiek
• Bestuursvormen 
•  Voorbeeld van een bestuursvorm van nu?

Leerdoel

• Je kunt uitleggen hoe de Atheense democratie ongeveer werkte en waardoor die anders was dan de democratie in Nederland. 

De Atheense democratie

• De Volksvergadering 
• Dagelijkse gang van zaken: 
  - Raad van 500
• Dagelijks bestuur
  - 50 personen
  - Leiding over Athene

Griekse democratie vs Nederland nu

Overeenkomst:

In beide bepaalt uiteindelijk niet één persoon of een klein groepje mensen wat er moet gebeuren. Aan de politiek doen zoveel mogelijk mensen mee.

Griekse democratie

- De Grieken deden zelf aan het bestuur mee, naast hun gewone werk als boer of handelaar.

- Iedere maand andere regering

- Vrouwen mogen niet meedoen.

- Zelf meebeslissen in de volksvergadering.

Nederland nu

- 150 gekozen politici, dat is hun werk

 

- Iedere 4 jaar andere regering

- Vrouwen doen mee in de politiek.

- Kiezen van een regering, die vervolgens de besluiten neemt.

 

Wie besluit over oorlog en vrede?

1. 10 generaals
2. Rechters
3. Raad van 500
4. Volksvergadering

Wie bereiden de wetten voor?

1. Rechters
2. Volksvergadering
3. Raad van 500
4. Dagelijkse leiding

Hoeveel mensen hebben de dagelijkse leiding?

1. 10
2. 50
3. 500
4. 6000

Wie keuren wetten goed of af?

1. Rechters
2. Volksvergadering
3. Raad van 500
4. Dagelijkse leiding

Hoe lang hebben de generaals de macht over het leger?

1. 1 maand
2. Een half jaar
3. 1 jaar
4. 5 jaar

Opdracht 

• Wat: Maak alle vragen van het opdrachtenblad. 
• Hoe: gebruik je leertekst en de leertekst op je opdrachtblad. 
• Hulp: overleggen met je buur mag, maar wel op fluistertoon. 
• Tijd: 15 min
  
• Uitkomst: je weet het verschil tussen de Atheense en de Nederlandse democratie en kan dit benoemen. 
• Klaar? maak opdracht 1 t/m 12 van 2.2 in je leerwerkboek.       

Hoe verschilt de Atheense democratie met de Nederlandse?

Atheense democratie

Nederlandse democratie

Politici hebben de politiek als beroep

De burgers mogen zelf over wetten stemmen

Vrouwen mogen niet meedoen in de politiek

Politici hebben naast politiek nog een ander beroep

Vrouwen mogen wel meedoen in de politiek

Iedere 4 jaar komt een nieuwe regering

Iedere maand komt een nieuwe regering

De burgers kiezen wie over de wetten stemmen

Afsluiten

Wat hebben we deze les gedaan? 

Wat hebben we geleerd? 

Wat gaan we volgende keer doen? 

Dinsdag 7 januari: herhalingles