H6 indeling van stoffen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

H6 indeling van stoffen

Planning

H6.1 stroomgeleiding

H6.2 Metalen

H6.4 Moleculaire stoffen

H6.3 Zouten

Stroomgeleiding (H6.1)

Planning

Stroomgeleiding

Indeling van stoffen & Het PSE

- zuiver & mengsels, atomen & moleculen

Indeling van stoffen

In het Periodiek Systeem der Elementen zijn alle 118 elementen opgenomen.

Gele blok: Metalen

Groene blok: Half-metalen (metalloïde)

Blauwe blok: Niet-metalen

Rode blok: Edelgassen

Indeling van stoffen (SV)

Metalen (Metalen; zuiver of legering) geleiden stroom

(s, l, g, aq, plasma)

Moleculaire stoffen (niet-metalen), geleiden geen stroom

(niet)

Zouten (ionen; metalen + niet-metalen), geleiden soms stroom 

(aq, plasma, sommige ook l)

Samenvatting (SV) paragraaf H6.1

H6.2 Metalen

Planning

Metalen (op macroniveau)

Metalen (op microniveau)

Metaal 'binding'

Metalen op macroniveau

zuiver

Metalen op macroniveau

mengsel

Glinsterend, buigbaar, goede geleiding, 

Bestaat uit 1 soort metaal.

Stevig(er)

Bestaat uit 1 metaal + ander element (legering)

Zuivere metalen zijn allemaal goede geleiders. Zowel voor stroom als voor warmte. 

Een andere eigenschap dat alle metalen hebben, is dat ze redelijk gemakkelijk te buigen zijn. Zuivere metalen benoem je met alleen het symbool van het metaal.

Zuiver koper geef je aan met: Cu

Metaalmengsels (legeringen) zijn steviger dan zuivere metalen. Hierdoor buigen ze minder snel.

Een legering bestaat uit een metaal en een ander element. Bijvoorbeeld:

Koper en zink, je noteert het dan als (Cu + Zn). Let op metalen 'reageren' niet met andere metalen. Je spreekt daarom van een mengsel en niet van een nieuwe stof. 

Soms mengen metalen ook met niet metalen. We spreken dan nog van een legering. Bijvoorbeeld roestvast staal is ijzer met koolstof (Fe + C). 

Metalen op Microniveau

Omdat metalen niet reageren met elkaar, blijven de elektronen vrij om te verplaatsen.

Door de vrije elektronen, kan warmte en stroom goed geleiden.

Als de stof zuiver is, kunnen metalen makkelijk bewegen, omdat het rooster netjes is.

Het rooster waar metalen inzitten, noemen we het metaalrooster. (Links-onderin)

Legeringen

Bij legeringen is het rooster verstoord, hierdoor kunnen de deeltjes moeilijker over elkander bewegen.

Omdat legeringen uit verschillende elementen bestaan, is het metaalrooster niet meer netjes opgesteld. Hierdoor wordt de legering minder buigbaar dan zuivere metalen. 

Omdat het metaalrooster niet meer netjes is, kunnen de elektronen ook minder goed vrij bewegingen. Hierdoor is de geleiding van legeringen vaak minder goed dan de geleiding van metalen. 

H6.4 Moleculaire stoffen

Planning

Hydrofobie & Hydrofiel

Niet-metalen

Molecuulbinding & structuurformule 

covalentie (PSE)

Vanderwaalsbinding & structuurformules

Hydrofoob en Hydrofiel

Hydrofoob: lost niet op in water/ Hydrofiel: lost op in water

soort zoekt soort:

Hydrofiel mengt goed met hydrofiel

Hydrofoob mengt goed met hydrofoob

niet-metalen en covalentie

Bij de niet-metalen kun je stapjes tellen naar de edelgassen. Dit geeft aan hoeveel bindingen een atoomsoort aankan.

C heeft bijvoorbeeld 4 stapjes tot het edelgas Neon. C kan 4 bindingen aangaan.

Cl heeft 1 stapje tot het edelgas Argon. Cl kan 1 binding aangaan. 

Atoombinding (covalente)

Bij de niet-metalen, gaan de atomen elektronen 'delen'.

De elektronen worden dan onderdeel beide atomen. We noemen dit een covalente binding. 

Covalente-binding

Dubbele covalente binding

structuurformules (stampen)

voorvoegsel	aantal C
meth-	1
eth-	2
prop-	3
but-	4
pent-	5
hex-	6

Vanderwaalsbinding

Hoe groter het molecuul, hoe meer de stoffen aan elkaar trekken/plakken. 

Hoe meer 'u' hoe meer ze aan elkaar trekken.

Dit bepaalt voor een deel het kook- en smeltpunt.

Let op!

Let op! stoffen kunnen op meer manieren aan elkaar 'trekken' of plakken. 

OH-groepen en NH-groepen trekken ook aan elkaar.  Dit noemen we H-bruggen

Zouten

Planning

Zouten

Ionen

Ionbinding en lading

Oplos- & vormingsreacties

Meervoudige lading (Havo; NT/NG-kiezers + VWO; iedereen)

Wanneer alleen metaalatomen met elkaar een binding aangaan, wordt het een metaal.

Wanneer niet-metaal atomen met niet metaal atomen een binding aangaan, noemen we dit een moleculaire stof. 

Maar wanneer een metaal & een niet-metaalatoom een binding met elkaar aangaan, noemen we dit een zout.

(Er zijn  groepjes 'moleculaire stoffen' die zich kunnen gedragen als een metaalatoom. In deze uitzondering heb je te maken met een niet-metaalzout.)

!atomen en ionen!

Atoom: een niet geladen deeltje, 

evenveel protonen als elektronen.

Ion: een geladen deeltje (geladen "atoom")

Verschil aantal protonen en elektronen.

Ion, spreek je uit als: ie-on

Ionen

Ionen zijn atomen, die een elektron van een ander atoom hebben opgenomen of een elektron hebben afgestaan aan een ander atoom/ ion. 

Wanneer de elektronen afgegeven / opgenomen worden noemen we dat een ionbinding. 

Atomen willen graag op het dichts bij zijnde edelgas lijken. Voor natrium is dit neon en voor chloor is dit argon.

Natrium heeft een elektron meer dan neon en wil deze dus graag kwijt. Chloor heeft een elektron minder dan argon en wil er dus graag een hebben. Natrium geeft zijn elektron af aan chloor.

Nu heeft natrium 10 elektronen en chloor 18.

Natrium-ion heeft 10 elektronen, maar 11 protonen en is dus positief geladen. 

Chloor-ion heeft  18 elektronen, maar 17 protonen en heeft dus een negatieve lading. 

Ionbinding

Wanneer atomen elektronen uitwissel (afstaan/opnemen), worden het ionen. Deze ionen, rangschikken zich in een rooster.

We noemen dit de ionbinding.

Alle atomen/ionen die dit doen, zijn zouten.

Niet alleen keukenzout...

Lading

Atomen zijn neutraal. (Even veel protonen als neutronen.)

Ionen hebben een lading, deze is positief of negatief. 

Positieve lading (+) = meer protonen dan elektronen.

Negatieve lading (-) = meer elektronen dan protonen

Oplosreactie

Oplossen van natriumchloride (keukenzout) in water.

Vormingsreactie

Het indampen van zoutwater tot keukenzout

Oplosreactie

Oplossen van MgCl2 in water.

M-toets

Week 4.4 (weging 2)

Hoofdstuk 6, een indeling van stoffen

16/5/2025