Rome: instap

• geschiedenis
• Secundair onderwijs

Wat is de begin- en einddatum van de klassieke oudheid?

Samenleven in het Romeinse grootrijk

7 Veroveraars en bestuurders van een grootrijk

Eerste trimester

• Eerste trimester: Griekse samenleving ca. 800 v.C.- 338 v.C.

• Nu: situatie bestuderen bij de Romeinen

Romeinen

Je kent de Romeinen van games, films of strips. Meestal zijn ze daarin succesvolleveroveraars en daardoor heersen ze over een uitgestrekt rijk. Dat lijkt misschien vanzelfsprekend. De Romeinen geloofden dat het de wil van hun goden was dat zij de wereld veroverden en overheersten. We zoeken  naar andere verklaringen voor de Romeinse prestaties. Waarom waren de Romeinen zo gericht op veroveren en wat leverde hun dat op? 

Hoe kwam het Romeinse grootrijk tot stand?

Situeer in tijd. 

Situeer in ruimte. 

Situeer in domein. 

a. Rome ontstond in een wereld waar andere grootrijken al hun macht hadden uitgebouwd. Ze werd omringd door …

i. _______________________ en _______________________ in het oosten

ii. _________________________________ in het zuiden

iii. _________________________ en ____________________ in het noorden

Rome ontstond in een wereld waar andere grootrijken al hun macht hadden uitgebouwd. Ze werd omringd door …

Grieken en Perzen in het oosten

Feniciërs in het zuiden

Etrusken en Kelten in het noorden 

Wie waren de Romeinen?

De stad Rome was in het begin helemaal geen stad. Het was een klein dorpje of een verzameling van kleine dorpjes in de vallei van de rivier de Tiber.

Deze is ontstaan uit herders die in de bergen een nomadisch bestaan hadden maar zich vestigde in de Tiber-vallei.

Zij werden sedentair.

Waarom op heuvels?

De eerste dorpen hebben zich gevestigd op zeven heuvels in de Tibervallei.

Maar waarom nou op die heuvels?

De oevers van de Tiber was  drassig en moeilijk om op te wonen. 

Pas rond 500 v. C. werd Rome een stadstaat. 

Bekijk de onderstaande reconstructietekening van het vroege Rome. Markeer wat van toepassing is

a. Rond 1000 v.Chr. was Rome een landbouwnederzetting / stadstaat / rijk.

b. Rome moest met hulp van anderen / zelfstandig overleven. Ze was dus een open / gesloten landbouwsamenleving.

Bekijk de onderstaande reconstructietekening van het vroege Rome. Markeer wat van toepassing is

a. Rond 1000 v.Chr. was Rome een landbouwnederzetting / stadstaat / rijk.

b. Rome moest met hulp van anderen / zelfstandig overleven. Ze was dus een open / gesloten landbouwsamenleving.

Rond 1000 v.C. was Rome een...

1. rijk
2. landbouwnederzetting
3. stadstaat

Rond welke periode was Rome een stadstaat?

1. 500 v.C
2. 500
3. 400 v.C.
4. 650 v.C.

WB p. 105 

Over deze vroege periode in de Romeinse geschiedenis zijn zeer weinig geschreven bronnen overgebleven. Latere Romeinen probeerden dus de gaten in hun ontstaan op te vullen. 

WB p. 136: Beluister de audiofragmenten en plaats de gebeurtenissen in de correcte chronologische volgorde. 

De stichtingsmythe van Rome 1

De stichtingsmythe van Rome 2

De stichtingmythe van Rome 3

Titus Livius (Padua, rond 59 v.Chr. – Padua, 17 n.Chr.) was een beroemd Romeins geschiedschrijver uit de tijd van keizer Augustus. Hij schreef een algemene geschiedenis van Rome vanaf haar veronderstelde stichting in 753 v.Chr. onder de titel Ab Urbe Condita.

De bovenstaande verhalen werden, onder andere, geschreven door Titus Livius. Lees de  biografie van de auteur en plaats de volgende zaken op de tijdlijn in je WB p. 137: 

Livius - nederzettingen herders - mythische stichting van Rome

Het prille begin van Rome

De mythe van Romulus en Remus 

versus archeologische bronnen

Maak een correcte zin.
Een mythe is:

1. een waargebeurd verhaal
2. een verzonnen verhaal

Stelling: De Romeinen vertelden het verhaal van Romulus en Remus om te verklaren hoe Rome is gesticht.

1. Juist
2. Fout

Stelling: Archeologen bevestigen dat Romulus Rome heeft gesticht.

1. Juist
2. Fout

Stelling: In de ogen van de Romeinen is het verhaal van Romulus en Remus echt gebeurd.

1. Juist
2. Fout

Stelling: Rome is een samensmelting van verschillende dorpjes.

1. Juist
2. Fout

Waar ligt Rome?

Sleep het sterretje naar de juiste plaats!

Uit de bovenstaande opdrachten kunnen we concluderen dat het verhaal over de ontstaan van Rome zoals het door Livius verteld wordt betrouwbaar / niet betrouwbaar is. Dit kunnen we stellen omdat er veel / weinig tijd verlopen is tussen de gebeurtenissen die hij beschrijft en zijn historisch werk.

Elementen als een sterke stadstaat, een connectie met de Griekse wereld en een liefde voor veroveringen waren zaken die vooral behoren tot de vroege Romeinen / latere Romeinen. Ze zijn dus een voorbeeld van een historische werkelijkheid / historische mythe.

Uit de bovenstaande opdrachten kunnen we concluderen dat het verhaal over de ontstaan van Rome zoals het door Livius verteld wordt betrouwbaar / niet betrouwbaar is. Dit kunnen we stellen omdat er veel / weinig tijd verlopen is tussen de gebeurtenissen die hij beschrijft en zijn historisch werk.

Elementen als een sterke stadstaat, een connectie met de Griekse wereld en een liefde voor veroveringen waren zaken die vooral behoren tot de vroege Romeinen / latere Romeinen. Ze zijn dus een voorbeeld van een historische werkelijkheid / historische mythe. 

Historische vragen

- Waarom veroverden de Romeinen hun rijk? 

- Hoe veroverden ze hun rijk? 

fase 1

fase 2

fase 3

fase 4

WB p. 106: Markeer waarom de Romeinen oorlog voerden? 

Na de verovering van Italië begon Rome verder te kijken, op zoek naar nieuwe gebieden om te veroveren. Hierdoor kwamen ze in het vaarwater van een andere grootmacht in de Middellandse Zee: Carthago. 

Lees de onderstaande bron, bekijk de bijhorende kaart en situeer Carthago in tijd en ruimte

Carthago werd waarschijnlijk in de late 8ste eeuw v.Chr. gesticht door Fenicische kolonisten uit Tyrus, de stad aan de kust van het huidige Libanon. De Feniciërs (door de Romeinen Poeni genoemd, vandaar ‘Punische oorlogen’) waren de grote zeevarende handelaren van de oude wereld […]. De vruchtbare landbouwgronden van Noord-Afrika en de winst uit de handel maakten de stad fabelachtig rijk.

 

Bron: naar Adrian Goldsworthy, Hannibals meesterzet. De slag bij Cannae, 216 v.C., Omniboek, 2001

De Carthagers en de Romeinen vochten enkele bekende veldslagen uit tijdens de Punische Oorlogen. Luister naar het verhaal van je leerkracht en vul voor elke oorlog de onderstaande tabel in. Tip: volg mee in je historische atlas (p. 19 – kaart V & VI). 

De eerste Punische oorlog 

De Eerste Punische Oorlog (264 v.Chr. – 241 v.Chr.) was de eerste van de drie oorlogen die werden uitgevochten tussen Rome en Carthago om de macht over het westen van de Middellandse Zee. 

De oorlog begon toen Carthago de piratenstad Messina door de Mamertijnen in een piratennest veranderd, op hun verzoek te hulp kwam tegen een aanval van de Griekse stad Syracuse. De Mamertijnen vroegen Rome om hulp. Na lang wikken en wegen besloten de Romeinen uiteindelijk ten strijde te trekken. De Carthaagse aanwezigheid in het noorden van Sicilië werd als te bedreigend ervaren. Waarschijnlijk heeft ook de oorlogszuchtigheid van de Romeinen in het algemeen en van de senatoren in het bijzonder een rol gespeeld. Anders kan niet verklaard worden waarom Rome zich in een oorlog stortte die grotendeels overzee en op zee zou moeten worden gevoerd. De twintig oorlogsschepen van de Romeinen wogen namelijk niet op tegen de vele honderden schepen van de Carthagers.

Toch kende deze eerste Punische oorlog een verrassende afloop. 

Oorlogen	oorzaak	aanleiding	winnaar
Eerste Punische oorlog	Carthago en Rome willen macht uitbreiden	Messina vraagt de hulp van Rome en Carthago	Rome

Oorlogen	oorzaak	aanleiding	winnaar
Tweede Punische oorlog

Oorlogen	oorzaak	aanleiding	winnaar
Tweede Punische oorlog	Hannibal wil wraak nemen voor het verlies van Carthago	Hannibal trekt de Alpen over en valt Italië binnen.	Rome