13.2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

13.2

13.2 Ademhaling

Programma

Herhalen 13.1 

Uitleg 13.2

Herhaling 13.1

planteneters

vleeseters

alleseters

lange darmen

korte darmen

middellange darmen

knip kiezen

plooi kiezen

knobbel kiezen

Wat verandert er in de energiebalans wanneer ik snel ren

1. U
2. B
3. T
4. P

Wat verandert er in de energiebalans wanneer ik koorts heb

1. U
2. B
3. T
4. P

Fotosynthese

Glucose

Koolstofdioxide

Zuurstof

Water

Zonlicht

Hoe komt koolstofdioxide de plant in?

1. Uit de lucht via de wortels en stengel.
2. Uit de lucht via een huidmondje.
3. Uit de grond via een huidmondje en stengel.
4. Uit de grond via de wortels en stengel.

Doelen

Ik begrijp en kan uitleggen hoe verschillende organismen hun gaswisseling regelen

Ik kan het tegenstroom principe uitleggen

Ik begrijp hoe de gaswisseling bij planten werkt 

Organismen kunnen op 4 manieren ademhalen. Welke manieren ken je?

Op welke manier halen insecten adem?

Insecten: algemeen

• Afdeling geleedpotigen --> klasse insecten
• 6 poten
• Kopstuk + borststuk + achterlijf 
•  Facetogen
• Ondergaat metamorfose (van larve naar imago)

Insecten: ademhaling

Tracheeën = ademhalingsorganen van insecten; sterk vertakte buizen.

• Stigma's = openingen van de tracheeën.

Ademhaling

Zuurstof gaat de tracheeën in en koolstofdioxide gaat de tracheeën uit doordat het achterlijf groter en kleiner wordt gemaakt. 

spieren

trachee

stigma

In het achterlijf van een bij komen stigma voor. Door samentrekking van spieren wordt het achterlijf korter.

1. Wordt door deze samentrekking de druk in het ademhalingsstelsel hoger of lager?
2. En vindt er in- of uitademing plaats

1. druk wordt hoger, er vindt inademing plaats
2. druk wordt hoger, er vindt uitademing plaats
3. druk wordt lager, er vindt inademing plaats
4. druk wordt lager, er vindt uitademing plaats.

Vissen: ademhaling

• Koudbloedig --> minder O2 nodig
• Gaswisseling door kieuwen d.m.v. diffusie
• O2 uit  water --> in  bloedvat 
• Co2 uit bloed --> in water
• Tegenstroomprincipe betere gaswisseling

Diffusie

• Uitwisseling O2 en Co2
• Diffusie alleen bij  concentratieverschil
• Diffusie stopt als de O2 in water en bloed aan elkaar gelijk is

Tegenstroomprincipe

Hoe ademt een vis? Zet de zinnen in de juiste volgorde.

 

1.

2.

3.

4.

5.

6.

De vis doet de bek dicht.

De vis opent de kieuwdeksels.

De vis heeft de kieuwdeksels dicht.

De vis perst water door de kieuwen naar buiten.

Er stroomt water in de bek van de vis.

De vis doet de bek open.

Waarom verloopt de gaswisseling beter in het tegenstroomprincipe dan wanneer bloed en water in dezelfde richting stromen?

In de kieuwen van een vis vindt gaswisseling plaats door diffusie. Welke uitspraak over diffusie is juist?

1. Bij diffusie stroomt zuurstof van een lage naar een hoge concentratie.
2. Bij diffusie stroomt zuurstof van een hoge naar een lage concentratie
3. Bij diffusie stroomt zuurstof van het bloed in de kieuw naar het water
4. Diffusie vindt plaats in de kieuwboog

Planten: ademhaling

• Overdag fotosynthese
• In de nacht verbranding
• Huidmondjes (stomata) zorgen voor gaswisseling + verdamping water

Korte samenvatting v/d les

RTTI: als je de informatie op de volgende dia's goed kent dan kun je op de R en T1 vragen voldoende scoren. 

Daarnaast is het kennen van deze info een goede basis voor de T2 en I vragen.

Hoe ademen insecten?

Via buizen: tracheeën

Lucht gaat in en uit via stigma's

Ademen door het achterlijf groter en kleiner te maken

Hoe ademen vissen?

Via kieuwen, beschermd door kieuwdeksel

In de kieuwplaatjes gaat zuurstof naar het bloed en koolstofdioxide naar het water

Hoe 'ademen' planten?

Via huidmondjes

Planten maken zelf zuurstof

Een deel gebruiken ze zelf, de rest gaat via huidmondjes weer naar buiten