4.2 Afweer

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Thema 4

4.2 Afweer

Leerdoelen

• Je kunt de vormen van aangeboren afweer beschrijven.
• Je kunt de vormen van verworven afweer beschrijven.
• Je kunt de onderlinge relatie van de delen van het immuunsysteem toelichten.

Het immuunsysteem

Aangeboren afweer: gericht tegen vele verschillende typen ziekteverwekkers + basis voor verworven afweer (alle dieren en planten)

Verworven afweer: het deel dat je gedurende je leven ontwikkelt, gericht tegen één type ziekteverwekker (gewervelde dieren)

Binas tabel 84N

Witte bloedcellen

Opslag en transport van witte bloedcellen

Fagocyten: aangeboren afweer

Lymfocyten: verworven afweer

Binas 84I

Fagocyten

Granulocyten: fagocytose -> pus

Monocyten: bloedbaan

• Macrofagen: weefselvloeistof, fagocytose, gaat zelf niet dood. Koorts door cytokinen (mediatoren) = snellere afweerreactie

• Dendritische cellen: huid en slijmvliezen

Antibioticum: medicijn dat bacteriële infecties bestrijdt. Binas 94D

APC's

Antigeen: molecuul (vaak eiwitten) dat het immuunsysteem kan activeren

-> Antigeen-presenterende cel

Er zijn niet voldoende fagocyten om alle bacteriën en virussen te kunnen bestrijden, daarom verworven afweer

• Macrofaag of dendritische cel wordt APC en presenteert mbv antigeen aan lymfocyten om welke ziekteverwekker het gaat

Lymfocyten

T-lymfocyten: beenmerg -> thymus

B-lymfocyten: blijven in beenmerg

Lymfocyt: één receptoreiwit - antigeen (van één type ziekteverwekker) -> APC

• T-lymfocyten: opruimen geïnfecteerde cellen
• B-lymfocyten: ziekteverwekkers buiten cellen (vocht) opruimen

APC's

• Dendritische cellen en B-lymfocyten -> APC
• MHC = Major Histocompatibility Complex -> eiwit dat lichaamsvreemd/eigen herkent

1. MHC-I-receptoren: op buitenkant iedere lichaamscel met celkern
2. MHC-II-receptoren: op macrofagen, dendritische cellen en geactiveerde B-cellen

APC - MHC-receptoreiwit - Receptor op lymfocyt

Binas tabel 84L1

Cellulaire respons

APC - inactieve T-cel = activatie = vermenigvuldiging tot

• T-helper cel (Th-cellen): activatie van T-cyt en B-lymfocyten
• Cytotoxische T-cellen: virus geïnfecteerde cellen/tumoren opruimen

-> T-geheugencellen (langlevende Th- en Tc-cellen)

Virussen en kanker

Binas 84L2

Humorale respons

Activering B-lymfocyten door Th-cel cytokinen of APC = klonering tot:

• B-plasmacellen: antistoffen
• B-geheugencellen

Bacteriën (anders en virussen)

Binas 84L2

Antistoffen

Immunoglobulinen (Ig)

Antigeen-antistofcomplex:

• Afdekking
• Aantasten celmembraan
• Fagocytose door macrofagen

Binas tabel 84K

Het huiswerk

Bestudeer blz. 179 t/m 190.

Maken + nakijken opdr. 6 t/m 18.