2.3 Verzorgingssstaat

2.3 Verzorgingsstaat
4/5 geschiedenis
1 / 20
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolvmbo g, t, mavoLeerjaar 4

This lesson contains 20 slides, with text slides.

time-iconLesson duration is: 55 min

Items in this lesson

2.3 Verzorgingsstaat
4/5 geschiedenis

Slide 1 - Slide


Rol van de overheid verandert


  • Crisis is niet vanzelf overgegaan
  • Mensen hadden vóór de oorlog vertrouwen verloren in democratie en voor niet-democratische stromingen gekozen
  • Er was erg veel ellende in de oorlog geweest


Slide 2 - Slide


Wederopbouw
vanaf 1945



    Slide 3 - Slide


    De Wederopbouw lukt!


    • Afspraken over lonen en prijzen: geleide loonpolitiek
    • Harmoniemodel: samenwerken/de schouders eronder en niet zeuren!
    • Eerste industrialisatie nota: kleine bedrijven gaan samenwerken ⇒ kosten lager ⇒ export stijgt
    • De SDAP (vanaf 1946: PvdA) komt in de regering
    • Hulp vanuit VS: Marshallplan


      Slide 4 - Slide


      Verzorgingsstaat in opbouw

      • Werkloosheidswet (WW, 1949)
      • Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen (WAO, 1967)
      • Algemene Ouderdomswet (AOW, 1957)
      • Algemene Bijstandswet (ABW, 1965)



        Bejaarden vieren de invoering van de AOW. Applaus voor minister Drees. (Foto uit: 1956)

        Slide 5 - Slide


        Willem Drees

        Willem Drees (PvdA) was tussen 1948 en 1958 minister-president.
        In die periode werd langzaam de verzorgingsstaat opgebouwd, met de komst van wetten zoals de Algemene Ouderdomswet (AOW, 1957)

        'Vadertje Drees' wordt dan ook wel gezien als de grote man achter
        de verzorgingsstaat, hoewel sommige wetten niet eens door hem zijn bedacht.
        Het verhaal gaat dat Nederland de Marshallhulp heeft gekregen omdat de toenmalig minister-president Willem Drees de vertegenwoordiger van de Verenigde Staten in plaats van met een staatsbanket, met een kopje thee met een mariakaakje ontving. De vertegenwoordiger vond dat Nederland de steun blijkbaar hard nodig had en dat een land met een zo sobere minister-president het geld ongetwijfeld goed zou besteden.

        Slide 6 - Slide


        Vanaf de jaren '60

        • Geleide loonpolitiek wordt losgelaten
        • Er komt een loongolf: een stijging van lonen, soms wel met 10%
        • Uitkeringen zijn gekoppeld aan lonen, dus ook deze stijgen mee.
        • Door de ontdekking gasveld in Slochteren (1959) kan de verzorgingsstaat makkelijker worden gefinancierd: het gas wordt aan het buitenland verkocht.
        • Nederland wordt een consumptiemaatschappij


          Slide 7 - Slide


          Toename overheidsinvloed 


          • De rol van de overheid neemt enorm toe
          • Niet alleen op het gebied van welvaart, maar ook als het gaat om gezondheidszorg.
          • Dat is ook logisch: zieke mensen kosten de overheid veel geld. 




            Slide 8 - Slide


            Problemen in de jaren '70 en '80

            • Economische crisis (o.a. door oliecrisis): veel werklozen met een uitkering
            • Oneigenlijk gebruik en fraude van uitkeringen
            • Vergrijzing: meer gebruik van AOW
            • Meer scheidingen: meer gebruik van Bijstandswet
            • Mensen zien de uitkering als een recht
            • Werken was niet aantrekkelijk door hoge uitkeringen

            Het Amsterdam in de jaren 1970 kende woningnood tegelijk met langdurige leegstand. Jonge mensen zonder woonruimte kraakten leegstaande panden. De renovatie voor de kroningsceremonie van de koninklijke paleizen door het ministerie, maakte krakers boos omdat er volgens hen beter geld in nieuwe betaalbare woonruimte gestoken kon worden. Ook de snel stijgende (jeugd)werkloosheid speelde mee.
            Toen Beatrix in 1980 werd gekroond als koningin gebruikte deze groep de kroning om aandacht te vragen voor hun problemen. Dit liep als snel uit in grote rellen.

            Slide 9 - Slide







            Deze spotprent over de problemen in de verzorgingsstaat is in 1981 gemaakt door de tekenaar Jos Collignon.
            Er zijn teveel mensen die van der verzorgingsstaat gebruik maken, waardoor het evenwicht weg is. Hiermee wordt het evenwicht tussen mensen die betalen voor de verzorgingsstaat en mensen die gebruik maken van de verzorgingsstaat bedoeld.
            Beeldelement: de donkere wolk geven aan dat er storm op komst is. Er komen nog moeilijkere tijden aan (bijvoorbeeld: de vergrijzing), terwijl het schip nu al schade heeft en dreigt om te slaan.
            Beeldelement: het schip, de verzorgingsstaat, dreigt om te slaan.
            Beeldelement: het roer ligt in het water waardoor het schip onbestuurbaar is geworden. Met andere woorden: er moet iets gebeuren, maar het lijkt erop dat het al te laat is.

            Slide 10 - Slide


            Wat vond de politiek?

            • Sociaal-democraten: afblijven van de verzorgingsstaat. De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. (PvdA)
            • Confessionelen: rol van de overheid kan worden beperkt: 'goede christenen helpen elkaar'. (CDA)
            • Liberalen: verzorgingsstaat kan blijven bestaan, maar er moet wel op bezuinigd worden. (VVD)

            Slide 11 - Slide


            Maatregelen van de overheid

            • Vanaf jaren ’80: forse bezuinigingen op uitkeringen en verlaging van de uitkeringen
            • Strengere controle op uitkeringen door het UWV

            • Aantrekkelijker maken van werk: deeltijd, thuiswerk en loon hoger dan een uitkering
            • Strengere (her)keuring van arbeidsongeschikten en nieuwe wet: WIA


            Hoewel de aanpassingen aan de verzorgingsstaat nodig zijn, zorgden de plannen van de overheid regelmatig voor onrust en protesten.
            In 2002 gingen veel Nederlanders demonstreren tegen de plannen van toenmalig minister-president Jan Peter Balkenende. 

            Slide 12 - Slide

            Sociale zekerheid
            Sociale verzekeringen
            Sociale voorzieningen
            Werknemersverzekeringen
            • WIA
            • WW
            • ZW
            Volksverzekeringen

            • AOW
            • AWBZ
            • ANW
            • AKW
            • WWB
            • Wajong
            • TW
            De Nederlandse verzorgingsstaat
            Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen
            Werkloosheidswet
            Ziektewet
            Algemene Ouderdomswet
            Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
            Algemene nabestaandenwet
            Algemene Kinderbijslagwet
            Voor iedereen die werkt
            Voor iedereen
            Wet werk en bijstand
            Wet arbeidongeschiktheidsverzekering Jonggehandicapten
            Toeslagenwet
            Voor iedereen die niet zelf voor een eigen inkomen kan zorgen.

            Slide 13 - Slide


            Zijn de problemen nu opgelost?

            • Door de vergrijzing is de pensioenleeftijd verhoogd naar 67 jaar, anders is de AOW onbetaalbaar
            • Aantal niet-werkende mensen wordt groter dan aantal werkende mensen
            • Armoede blijft (ook in Nederland) bestaan!
            • Crisis aan het begin van de 21e eeuw zorgde voor grote werkloosheid



            Slide 14 - Slide


            Rechts-liberalen

            • VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
            • De overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien met de levens van mensen
            • Lage uitkeringen, zodat werklozen eerder bereid zijn om werk te zoeken


            Slide 15 - Slide


            Confessionelen

            • O.a. het CDA (Christen Democratisch Appèl)
            • Er moet bezuinigd worden op de verzorgingsstaat
            • Niet alleen de overheid moet mensen helpen, ook moeten mensen vrienden en familie helpen als dat kan.



            Slide 16 - Slide


            Sociaaldemocraten

            • O.a. de Pvda (Partij van de Arbeid)
            • De verzorgingsstaat moet worden aangepast
            • Maatregelen zijn nodig zodat iedereen ook in de toekomst in welvaart kan leven.
            • De belasting van de rijken kan omhoog kan om de verzorgingsstaat te kunnen blijven betalen



            Slide 17 - Slide


            Links-liberalen

            • O.a. D66 (Democraten '66) en GroenLinks
            • De verzorgingsstaat moet worden aangepast aan de moderne samenleving

            • D66 wil voorkomen dat mensen afhankelijk worden van een uitkering en wil dat mensen een goede opleiding krijgen 
            • GroenLinks wil mensen met tijdelijke arbeidscontracten beschermen



            Slide 18 - Slide


            Verzorgingsstaat niet aanpassen?


            • O.a. SP (Socialistische Partij) en PVV (Partij voor de Vrijheid)
            • De verzorgingsstaat zoveel mogelijk in stand houden
            • De overheid moet maar ergens anders op bezuinigen, zoals de bureaucratie
            • Hogere belastingen voor de allerrijksten 



            Slide 19 - Slide

            Slide 20 - Link