Les 28 26 april 2025 uitgebreid

• Nederlands
• Secondary Education

Les 28 26 april 2025

L26 Wat doen we vandaag? 

Welkom! 

1. Cursus 6 formuleren §5 Lastige verwijswoorden en herhaling §4. 

2. Schrijfopdracht bespreken

3. Koningsquiz! 

3. Lesafsluiting 

Welk verwijswoord?

Enkelvoud (m)	Hij, hem, zijn	Deze, die
Enkelvoud (v)	Zij, ze, haar	Deze, die
Enkelvoud (o)	Het, zijn	Dit, dat
Meervoud	Zij, ze, hen, hun	Deze, die

DEZE, DIE, DIT, DAT

Dit zijn verwijswoorden.

Ezelsbruggetje:

• dezE en diE gebruik je bij dE-woorden.

• diT en daT gebruik je bij heT-woorden.

HUN en HEN 

Wanneer gebruik je 'hun', en wanneer 'hen' of 'ze' of 'zij'? 

Let op: 'hun' is nooit een onderwerp.  Het is niet "Hun hebben plezier".

'Hun' wordt gebruikt als bezittelijk voornaamwoord. 

"Dit is hun huis".  hun auto, hun paarden, etc. 

En hoe verder? Let op: heel vroeger werd 'hun' en 'hen' vaak door elkaar gehaald. Daar heeft  Christiaen van Heule in de 17e eeuw een stokje voor gestoken... 

HUN en HEN 

De Nederduytsche Grammatica ofte Spraec-konst (1625)

Lastige verwijswoorden 

Voorbeeld:

- Hij ontslaat hen.                     (lijdend voorwerp)

- Ik geef het boek aan hen.   (na voorzetsel)

- Ik geef hun het boek.            (meewerkend voorwerp, zonder vz) 

Dus: ik geef hun het boek OF ik geef aan hen het boek. 

Lastige verwijswoorden

Hen of hun?

Vul aan:
Hij schonk ___ een kopje koffie in.

1. hen
2. hun

Vul aan:
De tranen sprongen ___ in de ogen.

1. hun
2. hen
3. bij hun
4. bij hen

Lastige verwijswoorden: Dat of Wat?

- Dat gebruik je om te verwijzen naar het-woorden en gedeeltes van zinnen. 

- Wat gebruik je om te verwijzen naar:

    - dat, datgene

    - alles, iets, niets, het enige

    - overtreffende trap

  - een hele zin

Lastige verwijswoorden

Voorbeelden wat:

- dat, datgene: Dat(gene) wat ik wil, is niet beschikbaar. 

- alles, iets, niets, het enige: Alles wat jij doet, is leuk. 

- overtreffende trap: Patat is het lekkerste wat ik ooit gegeten heb. 

- hele zin: Zij bleef maar tegen mij praten, wat ik heel gezellig vond. 

Vul aan:
De activiteitenweek is het leukste ___ ik heb meegemaakt.

1. dat
2. wat

Vul aan:
Het meisje ___ daar loopt, heeft een mooie jas aan.

1. dat
2. wat
3. die

Vul aan:
Harry heeft nooit zin om te wandelen, ___ best verrassend is voor een hond.

1. dat
2. wat

Lastige verwijswoorden

Waar + vz of vz + wie?

- Naar dieren en dingen verwijs je met: waar + vz

   - De hond waarmee ik wandel, heet Harry

   - De fiets waarop ik fiets, is geel.

- Naar mensen verwijs je met: vz + wie

   - Sam, met wie ik graag afspreek, zit nog op school. 

Vul aan:
Het liedje ____ ik je vertelde, draait nu op de radio.

1. over wie
2. waarover

Vul aan:
Het konijntje, ____ jij laatst een hok had getimmerd, is heel blij.

1. voor wie
2. waarvoor

Vul aan:
Ik ga straks op bezoek bij mijn oma, ___ ik graag tijd doorbreng.

1. met wie
2. waarmee

Hier. Als iets dichtbij de spreker is, gebruik je dit/deze.

Daar. Als iets verder weg is, gebruik je dat/die.

Vul het juiste verwijswoord in: Op de markt kocht Loes een heerlijk ijsje, ....... ze al slenterend opat

1. dat
2. deze
3. die
4. dit

Vul het juiste verwijswoord in: Het meisje ...... daar fietst heeft een leuke jas aan.

1. dat
2. deze
3. die
4. dit

Formuleren (woordgeslacht en verwijswoorden)

Onzijdige woorden zijn nog goed herkenbaar aan het lidwoord het, maar mannelijke en vrouwelijke woorden hebben allebei het lidwoord de. 

"De" woorden die eindigen op -heid, -nis, -schap -ing, -st, -ij zijn vaak vrouwelijk. Bijvoorbeeld: waarheid, wandeling. 

Er zijn wel uitzondering: dienst (m) en dichterschap (o)

Woordgeslacht Opzoeken

Er zijn vrij veel de-woorden die niet meer specifiek mannelijk of vrouwelijk zijn; in het Groene Boekje en in woordenboeken staat bij deze woorden alleen de of m/v.

Opzoeken in het woordenboek/ internet

1.  Online woordenboek of  vandale.nl
2.  Kijk naar de letter die achter het woord staat: dat is het woordgeslacht

m = mannelijk

 v  = vrouwelijk

 o  = onzijdig

hem - het - hij - zij
De hond van de buren is heel lief en vrolijk, ze kunnen ... dus makkelijk alleen laten met hun kinderen.

Welk verwijswoord?

Bij woorden voor personen en dieren let je niet op het woordgeslacht maar op het biologische geslacht. Let op: verschil met Engels! 

Bijvoorbeeld: 'minister'  is een mannelijk woord, maar als het om een vrouw gaat, gebruik je vrouwelijke verwijswoorden:
‘De minister begon haar antwoord met ...’, ‘De minister wist heel goed wat ze deed.’

hem - het - hij - zij
Kinderen klimmen graag in bomen; ... vinden het leuk om de wereld van bovenaf te bekijken.

Let op!

Waarmee, waarvoor, waarop, waartegen, waarnaast

Gebruik je bij dieren of dingen

Met wie, voor wie, op wie, tegen wie, naast wie

Gebruik je bij mensen

Is dat het meisje ... jij gisteren je mobiel uitleende?

1. aan wie
2. waaraan

Dat is mijn oom ... mijn vader graag klaverjast.

1. waarmee
2. met wie

De vriendin ... ik naar de stad zou gaan, heeft net afgebeld.

1. met wie
2. waarmee

Lesafsluiting

Volgende week is er weer een online les. Tot dan!  

 Het huiswerk voor volgende week is: 

 ▪ Lees in je leesboek  

 ▪ Cursus 6 formuleren §5 

 ▪ Cursus 8 Puzzelen - maak puzzel 9 (blz 269) en puzzel 12 (blz 271) je maakt de puzzel in je lesboek  

  

 

 

Tot volgende week op st Conleth's