Polygene overerving

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Bas 5 speciale manieren van overerven

Leerdoelen:

• herkennen wanneer multipele allelen betrokken zijn bij de overerving van een eigenschap
• herkennen aan de verhouding in de nakomelingen of een letale factor in het spel is bij de overerving
• herkennen aan de nakomelingen of er een koppeling van twee eigenschappen is

Leg uit Leg uit of de eigenschap PTC proeven dominant of recessief is.

Leg uit of de eigenschap PTC proeven X-chromosomaal kan zijn of niet.

Welke bloedgroepen hebben wij mensen?

1. A, B, C, 0
2. AB, 0, A, B
3. 0, AB, B, C
4. B, A, AD, 0

Een man met bloedgroep AB krijgt kinderen met een vrouw met bloedgroep 0. Hoe groot is de kans op een kind met bloedgroep A? En de kans op een kind met bloedgroep 0?

1. A: 0%, O: 0%
2. A: 50%, O: 50%
3. A: 25%, O: 50%
4. A: 50%, O: 0%

Letale factoren

Bij sommige erfelijke eigenschappen komen letale factoren voor. Dit betekend dat deze bij homozygote toestand geen levensvatbaar individu opleveren. Dit kan bij homozygoot dominant of bij homozygoot recessief het geval zijn.

Kanaries

allel voor kuif (A)

allel geen kuif (a)

allel A heeft een letale factor.

Twee kuifkanaries paren met elkaar, wat verwacht je in de F1 en in welke verhouding?

gekoppelde genen

Als je naar de overerving van 2 eigenschappen kijkt 

onafhankelijke overerving: op 2 verschillende chromosomenparen

gekoppelde overerving: op hetzelfde chromosomenpaar

Bananenvliegjes

Grijze lichaamskleur: G

Zwarte lichaamskleur: g

Normale vleugels: N

Vleugelstompjes: n

homozygoot grijs vrouwtje met normale vleugels x zwart mannetje met stompjes.

vrouwtje in F1 gekruist met zwart mannetje met stompjes

Speciale manieren overerving

AA,Aa,aa = gewone overerving

A^rA^r, A^rA^w, A^wA^w_{= Intermediair}

_X^A_X^a_{Y= x-chromosomaal}

_I^A_,I^B_{,i= Multipele allelen (bloedgroep)}

_{letale factor=homozygoot (dominant of recessief) niet levensvatbaar}

2 keer de lethale factor = niet levensvatbaar

1 keer de lethale factor = drager

Want een kanarie met een kuif moet een K hebben, twee K (KK) betekent 2x de lethale factor. 

Kan een kind met bloedgroep B van een ouderpaar met bloedgroep A en B zijn?

1. Ja
2. Nee

Een man met bloedroep A en een vrouw met bloedgroep A krijgen een kind. Welke bloedgroepen kan het kind hebben?

1. A
2. B
3. AB
4. O

Teken het kruisingsschema tussen een man met bloedgroep O en een vrouw met bloedgroep AB.

Letale allelen

Bij twee dominante allelen sterfte in een vroeg embryonaal stadium. 

Bijv. bij manx katten wordt het ontbreken van de staart veroorzaakt door een dominant allel, wat letaal is als er twee van aanwezig zijn.

Letale factor: homozygoot recessieve fenotype dodelijk.

Ook bij intermediaire fenotypes. 

Alle nakomelingen

 in de F1 zijn:        

Verhouding F1

Uitwerking

Study next notation:
This notation indicates a:

AABbX^DY^d

1. male that is heterozygous for two genes
2. female that is heterozygous for two genes
3. male that is heterozygous for one gene
4. female that is heterozygous for one gene