Thema 6 Voortplanting planten

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

 Voortplanting planten

0

Waarom heeft een plant bloemen?

Welke onderdelen ken je al?

Leerdoelen 5.4: Voortplanten

1. Je kunt de delen van een bloem benoemen en hiervan een schematische tekening maken. (bloembodem, kelkbladeren, nectarkliertjes, kroonbladeren, stamper, meeldraden) 
2. Je kunt van de delen van een bloem de kenmerken en functies noemen. 
3. Je kunt het proces van bestuiving omschrijven. 
4. Je kent de verschillen tussen bestuiving door de wind en door insecten. 

Onderdelen van een bloem met de functie

Bloembodem: Hierop zitten andere delen 

van de bloem vast.

Kelkbladeren: groene blaadjes, beschermen 

de bloem tegen kou, uitdroging, en 

beschadiging als de bloem in de knop zit.

Nectarkliertjes: klieren onderin de bloem, die

 nectar maken= zoete stof die insecten eten.

Kroonbladeren: gekleurde bloemblaadjes, 

hiermee lokt de plant insecten.

Stamper: middenin de bloem, is voor de voortplanting

Meeldraden: staan rondom stamper, zijn voor voortplanting

Voortplantingsorganen van de plant

Meeldraad = helmknop + helmdraad. Helmknoppen maken stuifmeelkorrels (mannelijke voortplantingscellen).

Stamper = stempel, stijl en vruchtbeginsel. In het vruchtbeginsel zitten zaadbeginsels. In ieder zaadbeginsel zit één eicel (vrouwelijke voortplantingscellen).

Bestuiving

Bestuiving = stuifmeel van meeldraden gaat naar stamper van dezelfde soort.

• kruisbestuiving: stuifmeel komt op stamper van andere plant terecht.
• zelfbestuiving: stuifmeel komt op eigen stamper terecht.

Kan op twee manieren:

• door insecten
• door de wind

Insectenbloem: opvallende en geurende bloem lokt insecten voor bestuiving. Insecten eten nectar en krijgen stuifmeel op hun lijf door de meeldraden. Als hij de stempel van een andere bloem raakt, blijft de stuifmeel daaraan plakken. 

Windbloem: wind neemt stuifmeel mee. Vaak minder opvallend dan insectenbloemen (klein, groen en zonder geur). Meeldraden en stempel steken ver uit.

Verschil insectenbloem en windbloem

Hoe heet het proces
op het plaatje?

1. overdrachtbestuiving
2. zelfbestuiving
3. kruisbestuiving
4. automatische bestuiving

Insectenbloem

Windbloem

geen 

kroonbladeren

nectar

meeldraden

in de bloem

maken veel stuifmeel

geur

felgekleurde kroonbladeren

stuifmeel

kleverig

Deze bloem heeft....

1. Alleen maar stampers
2. Alleen maar meeldraden
3. Meeldraden en een stamper
4. Geen meeldraden en ook geen stampers

Kijk naar deze bloem, welk geslacht heeft deze bloem?

1. Beide (man en vrouw)
2. man
3. vrouw
4. Geen geslacht

Wat voor bloem is dit?

1. Insectenbloem
2. Windbloem

In de afbeelding zie je een schematische doorsnede van een bloem. Hoe heet onderdeel 1? (in enkelvoud)

In de afbeelding zie je een schematische doorsnede van een bloem. Hoe heet onderdeel 2 (zo specifiek mogelijk)?

In de afbeelding zie je een schematische doorsnede van een bloem. Hoe heet onderdeel 5? In enkelvoud

veel stuifmeel

weinig stuifmeel

opvallende bloem

onopvallende bloem

maakt geen nectar

maakt nectar

stempel hangt uit de bloem 

stempel zit in de bloem

Mannelijk voortplantingsorgaan van een bloem

Vrouwelijk voortplantingsorgaan van een bloem

Mannelijke geslachtscellen bij bloemen

Vrouwelijke geslachtscellen bij bloemen

Eicellen

Stuifmeelkorrels

Meeldraden

Stamper

Tweeslachtige bloem

Eenslachtige bloem (mannelijk)

Eenslachtige bloem (vrouwelijk)

Plantenveredelaars ontwikkelen planten die zo goed mogelijk aan de eisen van de mens voldoen. Daarvoor selecteert een veredelaar planten met de beste erfelijke eigenschappen. Deze worden door mensen met een penseeltje bestoven. Na bevruchting kunnen zo nieuwe rassen ontstaan. Om ongecontroleerde bevruchting te voorkomen, verwijderen plantenveredelaars soms de mannelijke geslachtsorganen uit de bloemen.

Sleep het onderdeel wat ze verwijderen uit de bloemen naar het prullenbakje

De kelkbladeren

De kroonbladeren

De meeldraden

De stamper

Het vruchtbeginsel

Het zaadbeginsel

stijl

stempel

vruchtbeginsel

zaadbeginsel

eicel

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kun je:

• in vier stappen beschrijven hoe zaden gevormd worden.
• beschrijven op welke drie manieren zaden zich kunnen verspreiden.
• de levenscyclus van een plant beschrijven.
• het verschil uitleggen tussen de levenscyclus van een één-, twee- of meerjarige plant.
• uitleggen hoe een kiemplantje aan voedingsstoffen komt.

Ontstaan van zaden (vier stappen)

1. Bestuiving: stuifmeelkorrels zitten op de stempel.

2. Uit stuifmeelkorrel groeit stuifmeelbuis naar het vruchtbeginsel (door de stijl).

3. Celkern van stuifmeelkorrel zakt naar één van de eicellen (in zaadbeginsel).

4. Celkern van stuifmeelkorrel en eicel smelten samen tot één nieuwe celkern: bevruchting.

Na de bevruchting

Kroon- en kelkbladeren verschrompelen, vruchtbeginsel groeit uit tot vrucht en zaadbeginsels groeien uit tot zaden.

Zaadverspreiding

• door de wind
• door dieren
• door de plant zelf 

De verspreiding van zaden
is belangrijk omdat

1. er dan meer kans is dat zaden kiemen
2. er dan meer dieren de zaden kunnen vinden

Zet op volgorde 1 t/m 6

1

2

3

4

5

6

Bevruchting

Stuifmeel wordt meegenomen

Bestuiving

groei 

vruchtbeginsel

zaad wordt verspreid

vruchtvlees wordt gegeten

Ongeslachtelijke voortplanting

Geslachtelijke voortplanting (paragraaf 6)

• Bevruchting vindt plaats 

Ongeslachtelijke voortplanting

• Geen bevruchting
• Deel van de plant groeit uit tot nieuwe plant 

Geslachtelijke voortplanting

bevruchting

versmelting kern zaadcel (stuifmeelkorrel) en kern eicel (zaadbeginsel)

DNA nieuwe plant niet identiek aan ouderplant

Ongeslachtelijke voortplanting

geen bevruchting

nieuwe plant ontstaat uit deel ouderplant, gevolgd door celdeling

DNA nieuwe plant is identiek aan de ouderplant

Ongeslachtelijke voortplanting (gewone celdeling)

Ongeslachtelijke voortplanting (voorbeelden)

Knollen 

• Verdikte stengel met reservevoedsel 
• Knoppen die kunnen uitlopen tot een nieuwe plant

Bollen 

• bolschijf
• rokken
• knoppen 

Uitlopers en wortelstokken 

• Stukken stengel
• Bovengronds
• Ondergronds  

STEKKEN: ongeslachtelijke voortplanting

Weefselkweek: ongeslachtelijke voortplanting 

Ongeslachtelijke voortplanting bij dieren

Door geslachtelijke voortplanting ontstaat een poliep.

Uit een poliep ontstaan kleine kwalletjes door ongeslachtelijke voortplanting.

Een deel van een organisme groeit uit tot een nieuw organisme?

1. geslachtelijke voortplanting
2. ongeslachtelijke voortplanting

Is er bij een kruisbestuiving sprake van geslachtelijke voortplanting of van ongeslachtelijke voortplanting?

1. Geslachtelijke Voortplanting
2. Ongeslachtelijke Voortplanting

Bij geslachtelijke voortplanting verschillen de nakomelingen van de ouders

1. Waar
2. Niet waar

Levenscyclus plant

1. Zaad ontkiemt: er groeit een nieuwe plant.

2. Plant groeit en vormt bloemen.

3. Uit bloemen ontstaan vruchten en zaden.

4. Zaden worden verspreid.

(Plant gaat dood)

Hoe krijgt een kiemend plantje 

voedingsstoffen? 

Voedingsstoffen via navelstreng.

Hoe lang duurt de levencyclus van een plant?

De levencyclus van een boon duurt één jaar: eenjarige plant.

Een tweejarige plant ontkiemt en groeit in het eerst jaar en bloeit en maakt zaden in het tweede jaar

Meerjarige planten ontkiemen in het voorjaar, bloeien in de zomer en vormen zaden in de herfst. Elk voorjaar lopen de planten weer uit. 

Houtachtige planten (bomen en stuiken) bloeien en maken zaden (jaarlijks vanaf jaar dat ze gaan bloeien).

eicel

zaadbeginsel

stempel

stijl

helmknop

helmdraad

Veel bijen zijn bloemvast, dat wil zeggen dat ze steeds bloemen van een bepaalde soort bezoeken.

Hierdoor is de kans op bevruchting groter.

1. Waar
2. Niet waar

Wanneer een stuifmeelkorrel op de stamper komt spreken we van...

1. Bevruchting
2. Bestuiving
3. Plantensex
4. Zaadverspreiding

Heeft hier bestuiving plaatsgevonden?
En bevruchting?

1. wel bestuiving, geen bevruchting
2. zowel bestuiving als bevruchting
3. wel bevruchting, geen bestuiving
4. geen bestuiving, geen bevruchting

In welke volgorde verloopt de voortplanting bij planten?

1. bestuiving, bevruchting, ontstaan van de stuifmeelbuis
2. bestuiving, ontstaan van de stuifmeelbuis, bevruchting
3. bevruchting, bestuiving, ontstaan van de stuifmeelbuis
4. bevruchting, ontstaan van de stuifmeelbuis, bestuiving

Wat ontstaat er
uit een bevruchte eicel?

1. een zaad
2. een kiem
3. een eicel
4. een stuifmeelkorrel

Wat is de juiste volgorde?

1 Een bevruchte eicel ontwikkelt zich tot een kiem.
2 De kern van een stuifmeelkorrel versmelt met de eicelkern.
3 Er ontstaat een rijpe vrucht.

1. 1 - 2 - 3
2. 1 - 3 - 2
3. 2 - 1 - 3
4. 3 - 2 - 1

Hoeveel zaden kunnen er maximaal uit deze bloem ontstaan

1. 1
2. 4
3. 8
4. 10

Seger onderzoekt een meloen. Hij haalt
alle zaden eruit. Dat blijken er 420 te zijn.

Hoeveel stuifmeelkorrels zijn er bij de bestuiving
betrokken geweest?

1. 1
2. 2
3. 420
4. 840

De wortel is een tweejarige plant.

1. Juist
2. Onjuist

Eenjarig, tweejarig, meerjarig of houtachtig?
Deze plant gaat NIET dood
als hij bloemen heeft gemaakt.

1. Eenjarig en Tweejarig
2. Meerjarig en Houtachtig
3. Alle planten

Van welke plant is dit de levenscyclus?

1. eenjarige
2. tweejarige
3. houtige
4. overblijvende

Is dit een eenjarige, tweejarige of vaste plant?

1. Eenjarige plant
2. Tweejarige plant
3. Vaste plant