Les 5. Opdracht: Levens in de schaduw van de Tweede Wereldoorlog

• Godsdienst
• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 1,2

Levens in de schaduw van de Tweede Wereldoorlog

Let op!

Deze opdracht is ook bijgeleverd als bijlage. Tevens zit er een beoordelingsformulier bij.

De opdracht “Levens in de schaduw van de Tweede Wereldoorlog” laat leerlingen zich inleven in de moeilijke keuzes die Joodse families moesten maken tijdens de bezetting. Dit historisch thema wordt benaderd vanuit een interactieve, groepsgerichte opdracht waarin leerlingen nadenken over overlevingsstrategieën, risico’s en morele dilemma’s.

Het doel van deze opdracht is niet alleen om historische kennis te vergroten, maar ook om empathie, samenwerking en kritisch denken te stimuleren. Leerlingen werken in kleine groepjes om een overlevingsplan te maken, waarbij ze keuzes moeten maken over vluchten, onderduiken of hulp zoeken, en omgaan met de risico’s die daarbij horen.

Leerdoelen

• Je begrijpt welke moeilijke keuzes Joodse families moesten maken tijdens de Tweede Wereldoorlog.
• Je kunt nadenken over manieren om te overleven in een gevaarlijke situatie.
• Je kunt goed samenwerken, taken verdelen en samen beslissingen maken.
• Je kunt je plan duidelijk uitleggen en vertellen waarom je bepaalde keuzes hebt gemaakt.

Je kunt nadenken over de risico’s en morele dilemma’s waarmee mensen in oorlogstijd werden geconfronteerd.

Dit zijn jullie 

Dit is een Joodse familie in Amsterdam, 1943. Net zoals vele andere families, stonden zij voor moeilijke keuzes. Wat zou jij doen als je wist dat je leven in gevaar was?"

Jullie situatie

Samenwerken

Maak een groepje van 3 leerlingen.

Elke leerling heeft 1 of meer rollen.

Om de opdracht gestructureerd en effectief te laten verlopen, werken de leerlingen in groepjes van 3-4 personen. Het verdelen van taken binnen het groepje is belangrijk, zodat iedereen actief meedoet en het proces soepel verloopt. 

Hier is een stappenplan voor de organisatie.

Voorbereiding

Groepjes samenstellen: Laat de leerlingen zelf groepjes vormen of deel hen in, afhankelijk van de dynamiek van de klas. Zorg voor een evenredige verdeling van leerlingen met verschillende kwaliteiten.

Materialen klaarleggen: Zorg dat elk groepje toegang heeft tot:

• De lijst met keuzeopties.
• Schrijfmateriaal (papier of digitaal formulier).
• Kaartjes of afbeeldingen van de middelen (optioneel).

Tijdsindeling: Geef aan hoeveel tijd elk deel van de opdracht in beslag mag nemen;  bijvoorbeeld

• 5 minuten: Groepsvorming en taakverdeling.
• 10 minuten: Keuzes bespreken en noteren.
• 5 minuten: Voorbereiden van de presentatie.

Taakverdeling binnen het groepje

Laat de leerlingen de volgende rollen verdelen:

• Lezer: Deze leerling leest de opdracht hardop voor en controleert of iedereen begrijpt wat ze moeten doen.
• Schrijver: Deze leerling noteert de keuzes en argumenten op papier of in een digitaal document.
• Tijdsbewaker: Houdt de tijd in de gaten en zorgt ervoor dat het groepje op tijd klaar is met elke stap.
• Presentator: Bereidt samen met het groepje de presentatie voor en vertelt hun plan aan de klas.

Wat te doen

Uitwerking van de opdracht

A. Keuzeopties

Vraag de leerlingen om te bespreken welke strategie ze willen kiezen en waarom. Geef ze een blanco vel papier of een digitaal formulier waarin ze het volgende noteren:

Welke keuze maken jullie?

Wat zijn de voordelen van deze keuze?

Wat zijn de risico’s van deze keuze?

Inpakken

Uitwerking van de opdracht

B. Beschikbare middelen

Laat de groepjes 5 items kiezen uit de lijst. Geef de leerlingen een korte uitleg bij elk item:

1. Eten voor drie dagen: Essentieel voor onderweg, maar raakt snel op.
2. Geld (100 gulden): Kan gebruikt worden voor onderduikadressen of om nazi’s om te kopen.
3. Medicijnen: Belangrijk als iemand ziek wordt, maar neemt ruimte in.
4. Kaart van Nederland: Handig om veilige routes te plannen, vooral als ze vluchten.
5. Speelgoed voor de kinderen: Houdt kinderen rustig, maar biedt geen directe overlevingswaarde.
6. Radio: Geeft informatie over de oorlogssituatie, maar kan verdacht zijn.
7. Fotoalbum: Sentimentele waarde, maar niet praktisch.

De risico’s

Uitwerking van de opdracht

A. Keuzeopties

Vraag de leerlingen om te bespreken welke strategie ze willen kiezen en waarom. Geef ze een blanco vel papier of een digitaal formulier waarin ze het volgende noteren:

Welke keuze maken jullie?

Wat zijn de voordelen van deze keuze?

Wat zijn de risico’s van deze keuze?

Presentatie

Uitwerking van de opdracht

A. Keuzeopties

Vraag de leerlingen om te bespreken welke strategie ze willen kiezen en waarom. Geef ze een blanco vel papier of een digitaal formulier waarin ze het volgende noteren:

Welke keuze maken jullie?

Wat zijn de voordelen van deze keuze?

Wat zijn de risico’s van deze keuze?