Thema 6 Voortplanting bij planten en dieren

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

6.1 - Bloemen

BLOEMEN

Leerdoelen

R:   Je kunt de delen van een bloem benoemen.

T1: Je kunt de kenmerken en functies noemen van de delen
       van een bloem.

Waarom hebben planten bloemetjes?

1. Om zuurstof te maken
2. Om lekkere geur af te geven
3. Om zich voort te planten
4. Om mooi in de kamer te staan

Bloemen kunnen er heel verschillend uitzien. Toch hebben de meeste bloemen ongeveer dezelfde bouw.

De meeldraden zijn de mannelijke voortplantingsorganen van een plant. Een meeldraad bestaat uit een helmdraad en een helmknop.

In de helmknop zit stuifmeel. Stuifmeel bestaat uit heel kleine korrels: de stuifmeelkorrels. Stuifmeelkorrels zijn de mannelijke geslachtscellen van een plant. Als het stuifmeel rijp is, barst de helmknop open. De stuifmeelkorrels komen dan vrij.

De stamper

De stamper is het vrouwelijke voortplantingsorgaan van een plant. Een stamper bestaat uit een stempel, een stijl en een vruchtbeginsel. In het vruchtbeginsel zitten een of meer zaadbeginsels.

In elk zaadbeginsel zit één eicel. Een eicel is een vrouwelijke geslachtscel. In elke eicel zit een celkern

Hoe heet het deel aangegeven bij 1?

1

1. Stempel
2. Kroonblad
3. Meeldraad
4. Vruchtbeginsel

Hoe heet het deel aangegeven bij 2?

2

1. Stempel
2. Kroonblad
3. Meeldraad
4. Vruchtbeginsel

Hoe heet het deel aangegeven bij 4?

4

1. Stempel
2. Kroonblad
3. Meeldraad
4. Vruchtbeginsel

Uit welke 3 delen bestaat de stamper?

Begrippen uit deze les

Bloemkelk - Kelkbladeren  Bloemkroon - Kroonbladeren

Meeldraden 

Helmdraad - Helmknop

Stuifmeelkorrels

Stamper

Stempel - Stijl - Vruchtbeginsel

Zaadbeginsel

Aan de slag!

Thema 6

Basisstof 1: Opdracht 1 t/m 4

Doelen

1. Je kunt de delen van een bloem benoemen.

2. Je kunt de kenmerken en functies noemen van de delen van een bloem.

biologiepagina.nl

Bestuiving

kelkblad

stamper

meeldraad

kroonblad

Noem zoveel mogelijk organen van een plant

Functie

De functie van bloemen is

VOORTPLANTEN

Bevruchting

1. Stuifmeel komt op de stempel.

2. Stuifmeelkorrel vormt een stuifmeelbuis.

3. Stuifmeelbuis gaat door de stijl heen.

4. Stuifmeelbuis komt bij de eicel in het vruchtbeginsel.

5. De bloem is bevrucht

De stamper is het vrouwelijke voortplantingsorgaan

De meeldraden zijn de mannelijke voortplantingsorganen.

Meeldraad en stamper zijn de .................... van de plant

1. Ademhalingsorganen
2. Voortplantingsorganen
3. Transportorganen
4. Verteringsorganen

De meeldraad is het ............... voortplantingsorgaan

1. mannelijk
2. vrouwelijk

De stamper is het ............... voortplantingsorgaan

1. mannelijk
2. vrouwelijk

Waarom zijn de meeste bloemen fel gekleurd?

leerdoelen

• aan het einde van de les kun je uitleggen wat bestuiving is
• aan het einde van de les kun je het verschil noemen tussen wind en insecten bloemen.

wat is bestuiving?

je hebt in de vorige les gezien dat de meeldraden stuifmeelkorrels hebben (die dingen die zorgen voor hooikoorts enzo)

wat is bestuiving?

als zo een stuifmeelkorrel op de stempel komt van een zelfde soort bloem, heb je bestuiving

Insectenbloem vs windbloem

wat valt je het meest op?

Insectenbloem

• nectar
• felgekleurde kroonbladeren
• vaak geurende bloemen

windbloem

• kleine, groene kroonbladeren
• veel stuifmeel
• meeldraden en stempels hangen buiten de bloem

Verschil insectenbloem en windbloem

de bestuiving

• een insectenbloem: insecten of andere dieren verplaatsen het stuifmeel van de bloem naar de stamper van dezelfde soort.

• een windbloem: de wind verspreidt de stuifmeelkorrels en hoopt dat de wind de stuifmeelkorrels naar de stampers van dezelfde soort bloem brengt

Windbloem of insectenbloem?

1. Windbloem
2. Insectenbloem

Windbloem of insectenbloem?

1. Windbloem
2. Insectenbloem

Insectenbloem

Windbloem

De bloem maakt nectar.
Is dit een insectenbloem of een windbloem?

1. Windbloem
2. Insectenbloem

Wie maakt grote, ruwe en kleverige stuifmeelkorrels?

1. Windbloem
2. Insectenbloem

Heeft geen kroonbladeren.

1. Windbloem
2. Insectenbloem

Wie maken de meeste stuifmeelkorrels?

1. Windbloem
2. Insectenbloem

Wat is het nu van de gekleurde kroonbladeren

Begrippen uit deze les

Nectar

Stuifmeel(korrels)

Bestuiving

Insectenbloemen

Windbloemen

Kroonbladeren

Stempel

Meeldraden

Huiswerk

maken op blz. 156 en 157

opdrachten 1 t/m 4

Even herhalen

Welke 2 onderdelen van de bloem zijn belangrijk voor         
        bestuiving?

Wat is bestuiving?

En op welke manieren kan er bestuiving plaatsvinden?

Na bestuiving --> bevruchting!!!

Insectenbloem vs windbloem

wat valt je het meest op?

Huiswerkcheck

Opdracht 1 t/m 4 op blz 156 en 157

lesdoelen

• je kunt beschrijven hoe bevruchting bij zaadplanten verloopt.
• je kunt de veranderingen in het zaadbeginsel na bevruchting beschrijven.
  

de belangrijke onderdelen voor nu

wat is bestuiving?

kan je alle onderdelen noemen?

Héél leuk zo'n stuifmeelkorrel op die stempel, maar wat dan???

stap 1

je ziet hier maar 1 zaadbeginsel, deze zit in het vruchtbeginsel van de plant. de meeste hebben er hier heel veel van per vruchtbeginsel!

Stuifmeelkorrel

Stuifmeelbuis

zaadbeginsel

Uit de bevruchte eicel komt de kiem.

Uit het zaadbeginsel ontstaat een zaad.

Hoe vaak is
de appel bevrucht?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

In het vruchtbeginsel zitten

1. stuifmeelkorrels
2. stempels
3. zaadbeginsels
4. helmhokjes

Wat is waar?

1. a) stijl c) zaadbeginsel
2. b) stempel kleine afbeelding is een zaadcel
3. c) stijl kleine afbeelding is een eicel
4. a) stempel kleine afbeelding is een zaadbeginsel met eicel

Begrippen uit deze les

Stuifmeelbuis

Bevruchting

Kiem

Zaad

aan de slag: 

Op blz. 163 en 164 

maken opdracht 1 t/m 4 en opdracht 10

6.1 - Bloemen

Bloemen kunnen er heel verschillend uitzien. Toch hebben de meeste bloemen ongeveer dezelfde bouw.

De meeldraden zijn de mannelijke voortplantingsorganen van een plant. Een meeldraad bestaat uit een helmdraad en een helmknop.

In de helmknop zit stuifmeel. Stuifmeel bestaat uit heel kleine korrels: de stuifmeelkorrels. Stuifmeelkorrels zijn de mannelijke geslachtscellen van een plant. Als het stuifmeel rijp is, barst de helmknop open. De stuifmeelkorrels komen dan vrij.

wat is bestuiving?

je hebt in de vorige les gezien dat de meeldraden stuifmeelkorrels hebben (die dingen die zorgen voor hooikoorts enzo)

wat is bestuiving?

als zo een stuifmeelkorrel op de stempel komt van een zelfde soort bloem, heb je bestuiving

wat is bestuiving?

kan je alle onderdelen noemen?

Huiswerkcheck

maak de opdrachten van 

6.1      1 t/m 4

6.2     1 t/m 4

6.3      1 t/m 4

lezen 6.4 en maken 1 t/m 4 

thema 6 Voortplanting bij planten en dieren

6.4 Vruchten en zaden

wat gaan we vandaag doen?

herhaling vorige lessen: bestuiving/bevruchting

leerdoelen vandaag

nieuwe theorie: 6.4 vruchten en zaden

zelf aan de slag

herhalen leerdoelen

Sleep naar de goede plaats

stempel

Bloem bodem

stijl

Vrucht beginsel

Eicel

Zaad beginsel

grote

kroonbladeren

plakkerig 

stuifmeel

geen geur

vertakte

stampers

nectar

kleurige 

kroonbladeren

meeldraden buiten de bloem

geur

licht stuifmeel

onopvallende kroonbladeren

wind 

bestuiving

insecten 

bestuiving

Bij welk onderdeel vind de bestuiving plaats?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Bij welk onderdeel vind de bevruchting plaats?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

leerdoelen vandaag

Aan het einde van de les:

- kun je de veranderingen in het vruchtbeginsel na bevruchting beschrijven.

Inleiding

Na de bevruchting ontstaan in het vruchtbeginsel 1 of meerdere zaden. Het vruchtbeginsel is het begin van een vrucht.

Vruchten zijn er in alle soorten en maten.

6.4 Vruchten en zaden

Na de bevruchting verandert er veel in een bloem.

In het vruchtbeginsel beginnen 1 of meer zaadbeginsels te groeien.

Alleen de zaadbeginsels waarin de eicellen zijn bevrucht, groeien uit tot zaden.

De andere zaadbeginsels in het vruchtbeginsel verschrompelen.

6.4 Vruchten en zaden

Het vruchtbeginsel wordt groter.

Het groeit uit tot een vrucht.

De zaden bevinden zich in de vrucht.

6.4 Vruchten en zaden

De vrucht van een bonenplant heet een peulvrucht.

In de afbeelding op de vorige bladzijde zie je de veranderingen bij een bloem van een bonenplant.

We gaan deze veranderingen stap voor stap bekijken.

1: de bloem voor de bevruchting.

2: Na de bevruchting beginnen het vruchtbeginsel en de zaadbeginsels te groeien.

3. De kroonbladeren en de meeldraden vallen af, het vruchtbeginsel wordt steeds langer.

4. De bloemkelk verschrompelt, er blijft alleen een restant over. Ook van de stijl blijft alleen een restant over, ze zaadbeginsels worden groter.

5. Als de boon rijp is, wordt de zaadhuid donkerder.

Uiteindelijk breekt de vrucht open en komen de zaden vrij.

6.4 Vruchten en zaden

Sommige vruchten bevatten vruchtvlees: het zachte, soms eetbare gedeelte van de vrucht.

6.4 Vruchten en zaden

Appels, kersen, tomaten en peulen zijn vruchten.

Bonen, erwten en de pitten in appels, kersen en tomaten zijn zaden.

In sommige vruchten zit maar 1 zaad.

In andere vruchten zitten meerdere zaden.

Vrucht of zaad?

1. Vrucht
2. Zaad

Vrucht of zaad?

1. Vrucht
2. Zaad

Welk nummer wordt later een vrucht met zaden?

Is dit deel mannelijk of vrouwelijk?

1. Nummer 2 Mannelijk
2. Nummer 2 Vrouwelijk
3. Nummer 7 Mannelijk
4. Nummer 7 Vrouwelijk

Je ziet hiernaast een appel. Hoeveel vruchten en zaden zie je?

1. 1 vrucht 1 zaadje
2. 1 vrucht 2 zaadjes
3. 2 vruchten 1 zaadje
4. 2 vruchten 2 zaadjes

Hoe wordt deze vrucht met zaden verspreid?

1. Door dieren
2. Door de wind
3. Door de plant zelf

vruchten en zaden kunnen worden verspreid door?

1. dieren, wind, insecten,water
2. dieren,wind,water,plant zelf
3. plant zelf, dieren, water ,insecten
4. insecten,wind , plant zelf,

In de afbeelding zie je een braam.
Op welke manier worden de vruchten en zaden verspreid?

1. Door de plant zelf
2. Door de wind
3. Door dieren

Vrucht of zaad?

1. Vrucht
2. Zaad

zelf aan de slag

6.4 Vruchten en zaden: maak de opdrachten 1 t/m 4

Thema 6 Voortplanting bij planten en dieren

6.5 Voortplanting bij dieren

wat gaan we vandaag doen?

herhalen vorig les: 6.4 Vruchten en zaden

leerdoelen vandaag

nieuwe theorie: 6.5 Voortplanting bij dieren

zelf aan de slag

herhalen leerdoelen

Wat is bevruchting bij planten?

1. als een plant een vrucht heeft
2. als de kern van de stuifmeelkorrel samensmelt met de kern van de eicel
3. als een boom appels heeft
4. Als een plant stuifmeelkorrels heeft

Wat is geen peulvrucht?

1. 
2. 
3. 
4. 

Vrucht of zaad?

1. Vrucht
2. Zaad

Vrucht of zaad?

1. Vrucht
2. Zaad

Een banaan is een zaad

1. Waar
2. Niet waar

Wat is het vruchtvlees?

1. Het zachte, soms eetbare gedeelte van de vrucht
2. Het zachte, niet eetbare gedeelte van de vrucht

leerdoelen vandaag

Aan het einde van de les:

- kan je uitleggen dat bij bevruchting elk van de ouders de helft van de chromosomen levert.

- kan je voorbeelden geven van geslachtelijke voortplanting.

Inleiding

Als de kernen van een mannelijke en een vrouwelijke geslachtscel versmelten, vindt er bevruchting plaats.

Er ontstaat een bevruchte eicel.

6.5 Voortplanting bij dieren

Een zaad ontstaat uit een zaadbeginsel waarvan de eicel is bevrucht. Als bij voortplanting bevruchting plaatsvindt, noem je dat geslachtelijke voortplanting.

Bij geslachtelijke voortplanting versmelt de kern van een mannelijke geslachtscel met de kern van een vrouwelijke geslachtscel.

Bij zaadplanten zijn dat de kern van een stuifmeelkorrel en de kern van een eicel.

Elke celkern bevat chromosomen.

Chromosomen zijn lange, dunne 'draden'.

Chromosomen bevatten de informatie voor de erfelijke eigenschappen.

6.5 Voortplanting bij dieren

De bevruchte eicel groeit uit tot een kiem en de kiem groeit uit tot een nieuwe plant.

Bij elke celdeling worden de chromosomen gekopieerd.

Zo krijgen alle cellen van de nieuwe plant dezelfde bevruchte eicel.

6.5 Voortplanting bij dieren

De helft van de chromosomen in de bevruchte eicel komt van de moederplant en de helft van de vaderplant.

Bij geslachtelijke voortplanting levert elke ouder de helft van de chromosomen.

De nieuwe plant heeft daardoor niet precies dezelfde erfelijke eigenschappen als de twee ouderplanten.

Bij geslachtelijke voortplanting hebben de nakomelingen niet precies dezelfde erfelijke eigenschappen als de ouders!!!

6.5 Voortplanting bij dieren

Bij alle dieren vindt geslachtelijke voortplanting plaats.

De mannelijke geslachtscel bij dieren heet een zaadcel.

De vrouwelijke geslachtscel bij dieren heet een eicel, net als bij planten.

Uit een bevruchte eicel kan door celdeling een nieuw dier groeien.

De nakomelingen hebben dan niet precies dezelfde eigenschappen als de ouders.

6.5 Voortplanting bij dieren

Bij vogels komen de jongen (kuikens) uit een ei.

Ook andere dieren leggen eieren, zoals kikkers, vissen en insecten.

Bij dieren die hun eieren in het water leggen, kan de bevruchting in het water plaatsvinden (buiten het lichaam).

Bevruchting buiten het lichaam noem je uitwendige bevruchting.

Dit komt bijvoorbeeld voor bij vissen.

Bij kikkers zit het mannetje tijdens de paring boven op het vrouwtje.

Het mannetje geeft zaadcellen af net op het moment dat het vrouwtje eicellen afzet.

De bevruchting vindt plaats in het water.

Het mannetje kan wel enkele dagen op het vrouwtje blijven zitten.

6.5 Voortplanting bij dieren

Bij insecten vindt de bevruchting meestal plaats in het lichaam van het vrouwtje.

Dit noem je inwendige bevruchting.

Na de bevruchting zet het vrouwelijke insect eitjes af. In de eitjes ontwikkelen zich larven.

Ook bij vogels en zoogdieren vindt de bevruchting plaats in het lichaam van het vrouwtje.

VRAGEN??

6.5 Voortplanting bij dieren

Bij geslachtelijke voortplanting komen de chromosomen van 2 organismen bij elkaar in de bevruchte eicel.

Bij zaadplanten is de helft van de chromosomen in de bevruchte eicel afkomstig van de eicel en de andere helft van de stuifmeelkorrel.

Begrippen uit deze les

bevruchting

chromosomen

geslachtelijke voortplanting

versmelten

erfelijk

uitwendig en inwendig

zelf aan de slag

6.5 Voortplanting bij dieren: lees de tekst en maak de opdrachten:

opdracht 1 t/m 4 maken

(vanaf blz. 178)

herhalen leerdoelen

Aan het einde van de les:

- kan je uitleggen dat bij bevruchting elk van de ouders de helft van de chromosomen levert.

- kan je voorbeelden geven van geslachtelijke voortplanting.