5.1 Ecologie op alle organisatieniveaus

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Programma

Inleiding thema 7: de terugkeer van de wolf

bespreken leerdoel 1 

huiswerk maken 1-6

Wat is een ecosysteem?

schrijf je antwoord op op je wisbordje

Een ecosysteem =

een (begrensd) gebied waarin verschillende organismen samenleven in wisselwerking met het milieu

Sleep de juiste organismen op de juiste plek in het voedselweb

Bladluis

Buizerd

Konijn

Lieveheersbeestje

Merel

Planten

Vraag

Wat gebeurt er als je de toppredator (bijvoorbeeld de buizerd) in een ecosysteem weghaalt?

Vragen bij de film

1. Wat gebeurt er met de vegetatie (planten) in het Yellowstone national park? Wordt deze meer/minder/of iets anders
2. Hoe kwam het dat de planten op de open plekken terug kwamen?
3. Hoe hebben de wolven de loop van de rivieren veranderd?

(1 minuut nadenken, 2 minuten overleg met je buur-)

Antwoorden 

1. de vegetatie nam weer toe op plekken waar deze door overbegrazing af was genoemn

2. doordat de wolf het gedrag van de herten veranderde. Verlieten zij de open plekken en kon gras hier weer groeien

3. doordat bossen en vegetatie zich kon herstellen langs de rivieren, werd de grond beter vast gehouden zodat oevers minder snel instorten en er minder erosie optrad.

Leerdoelen B1

• Je kent de kenmerken van een ecosysteem
• Je kunt  abiotische en biotische factoren benoemen
• Je kunt de invloed van de belangrijkste abiotische factoren op organismen beschrijven
• je kunt veranderingen van abiotische factoren beschrijven

Wat is ecologie?

Wetenschap waarbij de wisselwerking tussen organismen en hun omgeving wordt bestudeerd

Organisatieniveaus van ecologie:

- Molecuul 

(eDNA)

- cel

- weefsel

- organen

Ecologie

• Levensgemeenschap: alle populaties binnen een ecosysteem
• Ecosysteem: begrensd gebied met wisselwerking biotische (=levende)en abiotische (=levenloze) factoren
• habitat: leefgebied v/e organisme

Tot welk niveau horen boomalgen die op een boom zitten?

1. Populatie
2. Ecosysteem
3. Cel
4. Organisme

Belangrijke abiotische factoren die van invloed zijn op de soortensamenstelling

Bodem: zand, voedselrijk/arm, (vegetatie/voedsel herbivoren)
Licht: daglengte, broedseizoen, seizoensplanten, vogeltrek
Water: aanpassingen van planten aan een droog/nat gebied, het zoutgehalte in zeewater
Temperatuur: werking van enzymen

Tolerantie

= vermogen van organismen  om schommelingen in een abiotische factor te verdra-gen. Bijv temperatuur, pH, etc.

• De abiotische factor waar de meeste individuen overleven  is het optimum.

Is het tolerantiegebied van een organisme een biotische factor of een abiotische factor?

1. Biotische factor
2. Abiotische factor

Wat betekent het als een soort een smalle tolerantiecurve heeft?

1. De soort is niet bestand tegen een grote variatie van de milieufactor
2. De soort is wel bestand tegen een grote variatie van de milieufactor
3. De soort komt weinig voor
4. De soort komt veel voor

Maak de opdrachten 1 - 6

Bespreken opdracht 4 en 6

EINDopdracht

Hemelkijkers of spookvissen zijn diepzeevissen die in de Marianentrog leven. Ze hebben groene cilindervormige ogen die naar boven kijken. Over hun ogen ligt een transparante koepel van zacht weefsel die is gevuld met vloeistof. Het is lastig om deze vissen te onderzoeken omdat hun lichaam beschadigt wanneer je ze van grote diepte naar boven haalt. Tegenwoordig worden ze met onderwaterrobots bestudeerd.

1. door verandering van welke abiotische factor beschadigt het lichaam als je deze naar de oppervlak. 

Wat zou er kunnen beschadigen?

2. Is iicht afkomstig van de hemelkijker een abiotische factor? Leg je antwoord uit. 

Buitenopdracht

Ga op zoek naar 4 verschillende producenten, 3 verschillende consumenten van de eerste orde en 3 van de 2de orde.

Maak een foto!

Teken een voedselketen

Thema 5 Ecologie

Basisstof 2

Organismen

Leerdoelen B2

• Je kunt de invloed van de belangrijkste abiotische factoren op organismen beschrijven
• Je kunt veranderingen van abiotische en biotische factoren en hun onderlinge wisselwerking beschrijven

Verspreidingsgebied

Tolerantie: vermogen van soorten om schommelingen 

in abiotische factoren te kunne vedragen

Areaal: daar waar de soort op aarde voorkomt.

Bepaald door de tolerantiegrens voor abiotische
factoren (=beperkende factor)
Uiterste waarde waarbij een individu kan (over)leven

Tolerantiegebied

Optimumkromme
Minimumwaarde
Optimumwaarde
Maximumwaarde

Is het tolerantiegebied van een organisme een biotische factor of een abiotische factor?

1. Biotische factor
2. Abiotische factor

Welke soort heeft het grootste reproductieve succes bij een abiotische factor

1. A
2. B
3. D
4. E

In diagram 1 staat de tolerantie weergegeven van een bepaalde soort voor de concentratie zouten in de omgeving. Er is geen duidelijk optimum-punt te zien, maar een 'tolerantiegebied'. Wat betekent dat?

1. De soort verdraagt schommelingen in zoutconcentratie goed
2. De soort verdraagt schommelingen in zoutconcentratie slecht
3. Het gaat om een soort wat helemaal niet kan overleven in een zoute omgeving
4. Indien de zoutconcentraties nog hoger zijn zal er een optimum ontstaan bij de soort

Maak de opdr. 1,3,5,6,8,9 en 10

Klaar? Oefen met Test Jezelf