Grammatica Blok 3 & 4 - zinsontleding

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Grammatica - zinsontleding

Blok 3 en 4

Je kan (havo):

Zinsontleding

- de bijvoeglijke bepaling in een zinsdeel benoemen.

- de bijstelling in een zinsdeel benoemen.

- het naamwoordelijk gezegde benoemen.

Ook kan je de zinsdelen  van blok 1 en 2 benoemen.

(wwg, ondw, lv, mw, bijw.bep)

Je kan (vwo):

Zinsontleding

- het voorzetselvoorwerp benoemen.

- het naamwoordelijk gezegde benoemen.

Ook kan je de zinsdelen van blok 1 en 2 benoemen.

( wwg, ondw, lv, mw, bijw.bep, bijv.bep, bijstelling.)

Weet je het nog?

quiz

De politie schrijft bekeuringen uit aan de gracht.

Benoem wwg, ond en lv. (noteer ze onder elkaar)

We konden vragen stellen aan de docent.

Benoem: wwg, ond en lv. (Noteer ze onder elkaar)

Miki stuurt me een berichtje met haar telefoon.

Benoem wwg, ond en lv. (noteer ze onder elkaar)

Met een zwaai gooide de directeur de deur dicht.

Benoem wwg, ond, lv, mv en bijw.bep (noteer ze onder elkaar, als het er niet in zit, noteer je het niet. )

Pepijn liet Eva zijn website zien op de tablet.

Benoem: wwg, ond, lv, mv, bijw.bep. (noteer ze onder elkaar, als het er niet in zit, noteer je het niet.)

Extra uitleg?

Bekijk de lessen van grammatica blok 1 en 2 nogmaals.

Bijvoeglijke bepaling (havo & vwo)

Zit binnen een ander zinsdeel.

Vertelt iets over een zelfstandig naamwoord.

Kan voor of achter een zelfstandig naamwoord staan. Als het er achter staat, begint het met een voorzetsel.

Geeft vaak antwoord op de vraag: welke?

Voorbeelden:

In de vieze vuilnisbak lagen grote zakken.

Hij is de huidige trainer van Oranje.

Een bekende popster uit Amerika heeft750 miljoen albums verkocht.

Verschil bijvoeglijke bepaling en bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling: is een zinsdeel. 

- Vertelt iets over de handeling.

- Geeft aan wanneer, waar, hoe of waarom iets gebeurt.

- Waar, wanneer, waardoor, waarmee, waarnaar, hoe, hoeveel?

- Kun je voor de pv plaatsten, zonder dat de betekenis van de zin verandert.

Bijvoeglijke bepaling: staat binnenin een zinsdeel. 

- Vertelt iets over een znw. 

- Geeft vaak antwoord op de vraag: welke?

- Kun je niet voor de pv plaatsen, omdat dan de betekenis van de zin verandert.

Bijstelling (havo & vwo)

Is een deel van een zinsdeel.

Staat altijd tussen komma's, of na een komma na het znw.

Voorbeelden:

Mevrouw Vlaming, mijn docente geschiedenis, is uitgeroepen tot de leukste docent van het jaar.

In Rome, de schitterende hoofdstad van Italië, hebben we afgelopen zomer het bottenmuseum bezocht.

Aan het werk (havo)

Blok 3

- opdracht 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8

Voorzetsel voorwerp (vwo)

- Is een zinsdeel

- Begint altijd! met een voorzetsel.

- Dit voorzetsel is een vast voorzetsel bij een zelfstandig ww van de zin. 

- Je kan het niet of bijna niet vervangen door een ander voorzetsel. 

Vb.

1. Op een hete dag snakt iedereen naar een beetje verkoeling.

2. Je stemt toch ook op mijn broer?

Zin 1: naar is het vaste vz bij het ww snakken. Het zinsdeel naar een beetje verkoeling  is het voorzetselvoorwerp.

Zin 2: op is het vaste vz bij het ww stemmen. Het zinsdeel  op mijn broer is het voorzetselvoorwerp.

Verschil tussen voorzetselvoorwerp en bijwoordelijke bepaling

Een voorzetselvoorwerp begint net als veel bijwoordelijke bepalingen met een voorzetsel. 

Er zijn wel verschillen:

- als het voorzetsel letterlijk iets over een plaats of tijd zegt, is het een bijwoordelijke bepaling: Het broedkastje hangt in de boom.

- als het voorzetsel door een ander voorzetsel kan worden vervangen, is het een bijwoordelijke bepaling: Ik wacht op/ naast/ achter/ in de winkel.

Mijn moeder is erg gehecht aan haar spullen.

Benoem het vzvw.

De leerlingen streven erg naar goede cijfers.

Benoem het vzvw.

Aan het werk (havo & vwo)

Blok 3
(havo)

- opdracht 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8

Blok 3 (vwo)

- opdracht 1, 2, 3, 4, 6      Extra: 5

Naamwoordelijk gezegde (havo & vwo)

Er zijn 2 soorten werkwoorden:

- zelfstandig ww & hulpwerkwoord.

In een werkwoordelijk gezegde geeft het zww de handeling aan.

In een naamwoordelijk gezegde  is het zww een koppelwerkwoord.

De koppelwerkwoorden

Er zijn 9 koppelwerkwoorden:  zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken en voorkomen. 

Het koppelwerkwoord geeft géén handeling aan, maar koppelt het onderwerp van de zin aan het deel waarin een bijvoeg.nw of znw staat. Het onderwerp doet niet iets, maar is iets.

Vb. Shayla is een gezellige vriendin. (is geeft geen handeling aan, het koppelt Shayla aan een gezellige vriendin.

Koppelwerkwoord

- Als het kww het ond koppelt aan een deel met een zelfs.nw, dan kun je het kww meestal vervangen door een =-teken. 

Shayla is een gezellige vriendin.

Shayla = een gezellige vriendin.

- Als het kww het ond koppelt aan een deel met een bijv.nw, dan kun je het bijv.nw voor het znw in het onderwerp plaatsen.

De leraar wordt ongeduldig van je gezeur.

De ongeduldige leraar.

Kww als volt.dw of infinitief

In een zin kunnen ook een hww en  een kww voorkomen. Het kww  is dan een volt.dw of een infinitief.

Vb. Junior is twee weken ziek geweest.

Kww= geweest, Hww= is.

Vb. Zal hij nu voorlopig niet meer ziek zijn?

Kww= zijn, Hww= zal.

Kww/hww/zww

De werkwoorden zijn, worden en blijven kunnen als kww of als hww worden gebruikt. 

De werkwoorden zijn en blijven kunnen ook als zww worden gebruikt, dan hebben ze de betekenis van 'zich ergens bevinden'. 

Een kww en een zww kunnen nooit tegelijk in een zin voorkomen!

Naamwoordelijk gezegde

Als er een kww in de zin staat, heeft de zin een naamwoordelijk gezegde.

Een nwg bestaat uit 2 delen:

- werkwoordelijk deel: kww of pv & kww

Je boodschap is duidelijk. (kww)

Je boodschap is mij duidelijk geworden. (is= pv en hww, geworden= volt.dw en kww)

- naamwoordelijk deel: het deel waar het ond aan is gekoppeld.

Je boodschap is duidelijk. (naamw.deel)

Naamwoordelijk gezegde=  is duidelijk geworden.

Verschil nwg en wwg

Werkwoordelijk gezegde:

De werkwoorden geven een handeling aan. Het onderwerp voert de handeling uit.

Naamwoordelijk gezegde:

Het koppelwerkwoord koppelt een bijv.nw/znw aan het onderwerp. Het geeft een eigenschap van het onderwerp. 

Voorbeelden NWG

1. De boom is prachtig. = is prachtig. (kww=is, nw.deel= prachtig)

2. De boom is ziek geworden. = is ziek geworden. (kww=geworden, ww.deel = is geworden, nw.deel=  ziek.

3.Het schilderij is mooi. =  is mooi. (kww=is, nw.deel= mooi)

4. Het schilderij is mooi geworden. =  is geworden. (kww=geworden, ww.deel= is geworden, nw.deel= mooi.

Stappenplan wwg of nwg

Stap 1: haal alle werkwoorden uit de zin

Stap 2: kijk wat het belangrijkste ww is.

Stap 3: is dat ww 1 van de 9 koppelwerkwoorden?

(zijn, worden, blijven - lijken, blijken, schijnen - heten, dunken, voorkomen)

JA? : CHECK--> koppelt het kww een eigenschap aan het onderwerp? Dan heb je een nwg (en is je belangrijkste werkwoord een kww.)

NEE? : CHECK--> voert het onderwerp de handeling uit? Dan heb je een wwg ( en is je belangrijkste werkwoord een zww.)

De overige werkwoorden zijn dan hww.

Aan het werk (havo & vwo)

Blok 4 (havo)

- opdracht 1, 2, 3, 4, 5, 6     Extra:7, 8

Blok 4 (vwo)

- opdracht 1, 2, 3, 5, 6         Extra: 4