Communiceren met het sociale netwerk module 2, hfdst 2 2.3 en 2.4

• SOVA
• MBO
• Studiejaar 1

Mantelzorger

Mantelzorg is onbetaalde en vaak langdurige zorg voor zieke familieleden of vrienden. Dit kan verzorging zijn of hulp bij dagelijkse activiteiten.

Is er iemand mantelzorger? 

Wat is mantelzorg?

- Zorg en ondersteuning die mensen vrijwillig en onbetaald verlenen aan mensen met fysieke, verstandelijke of (sociaal)psychische beperkingen in hun familie, huishouden of anderszins sociale netwerk. 

- Het gaat om hulp die de gebruikelijke hulp (die in redelijkheid mag worden verwacht) van partners, ouders, kinderen of andere huisgenoten overstijgt.

SOFA-model

Het SOFA model beschrijft de vier rollen van de mantelzorger in relatie met de zorgprofessional. 

•      Mantelzorgers als partner in zorg (samenwerken).
•     Mantelzorger als hulpvrager bij overbelasting (ondersteunen).
  
•     Mantelzorger als persoonlijke relatie van de cliënt (faciliteren).
  
•     Mantelzorger als expert, weet alles van de cliënt (afstemmen).
  

SOFA model

TL

Samenwerken

    Erken de mantelzorger als medehulpverlener.

    Betrek de mantelzorger bij het opstellen van het zorgplan.

    Bespreek wat de mantelzorger doet in zorg en ondersteuning.

    Geef info over zorg, ziekte, organisatie.

    Leer de mantelzorger vaardigheden.

    Zorg voor goed bereikbaar aanspreekpunt voor de mantelzorger.

 

Ondersteunen

    Bied een luisterend oor.

    Wees alert op (dreigende) overbelasting.

    Geef tips om zorg in te passen in eigen leven.

    Verwijs naar ondersteuningsmogelijkheden (gespreksgroep, respijtzorg, vrijwilligers).

    Geef info hoe mantelzorg vol te houden is (zorg delen met familie/vriende

Faciliteren

    Realiseer je dat de mantelzorger in de eerste plaats kind, ouder, partner,    vriend is.
    Respecteer gewoontes van cliënt en mantelzorger.
    Hou rekening met privacy van cliënt en mantelzorger.
    Wijs de mantelzorger op het belang van eigen ontspanning.
    Denk mee hoe de mantelzorger en de cliënt belangrijke elementen in hun relatie kunnen voortzetten.

Afstemmen

    Benut kennis van de mantelzorger; vraag naar gewoontes.

    Informeer bij de mantelzorger naar wensen en feiten.

    Betrek de mantelzorger bij beslissingen.

    Vraag de mantelzorger advies bij problemen en veranderingen.

    Houd regelmatig contact met de mantelzorger.

    Vraag naar grenzen en manage verwachtingen.

    Neem klachten serieus

Het SOFA-model in verschillende fases

1. Contact in de beginfase 
2. Contact in de dagelijkse praktijk
3. Contact in de laatste fase

Geef een voorbeeld van de mantelzorger als zorgverlener?

Hoe ondersteun jij de mantelzorger in zijn rol van zorgverlener? Wees zo concreet mogelijk.

Geef een voorbeeld van de mantelzorger als hulpvrager?

Wat zijn de symptomen van een overbelaste mantelzorger?

Lichamelijk: Onder meer hoofd- of buikpijn, verhoogde bloeddruk, hyperventilatie, pijn in nek, schouder of rug, duizeligheid, toenemende vermoeidheid, afnemende eetlust of juist vraatzucht.

Psychisch: Onder meer schaamte- en schuldgevoelens, concentratieproblemen, vergeetachtigheid, lusteloosheid, slaapproblemen, snel geëmotioneerd zijn, piekeren.

Gedragsmatig: Onder meer rusteloosheid, chaotisch, onverdraagzaam, agressief, verwaarloosd uiterlijk, meer roken en drinken, gebruik van kalmerende of stimulerende middelen.

Lichamelijk

Onder meer hoofd- of buikpijn, verhoogde bloeddruk, hyperventilatie, pijn in nek, schouder of rug, duizeligheid, toenemende vermoeidheid, afnemende eetlust of juist vraatzucht.

Psychisch

 Onder meer schaamte- en schuldgevoelens, concentratieproblemen, vergeetachtigheid, lusteloosheid, slaapproblemen, snel geëmotioneerd zijn, piekeren.

Gedragsmatig

 Onder meer rusteloosheid, chaotisch, onverdraagzaam, agressief, verwaarloosd uiterlijk, meer roken en drinken, gebruik van kalmerende of stimulerende middelen.

Wat doe je met een overbelaste mantelzorger?

Ondersteuning mantelzorgers bij overbelasting

    Goed te kijken wat iemand aan kan (de draagkracht te versterken). Dit kun je verbeteren door de mantelzorger meer over de ziekte te leren. Ook help je door gezond eten, voldoende slapen en leuke dingen doen te stimuleren.

    De draaglast te verminderen (de zorg en ondersteuning die de mantelzorger verleent): bijvoorbeeld door de zorg met anderen te delen, af en toe de zorg over te dragen, hulpmiddelen in te zetten.

    Ga in gesprek en vraag wat de mantelzorg energie kost en waar ze energie van krijgen.

    Kijk of bijvoorbeeld mantelzorgondersteuning nodig is.

    Verwijs door naar initiatieven voor mantelzorgers en mantelzorgorganisaties, kijk op de pagina Informatie voor mantelzorgers op dit kennisplein.

Schenk jij genoeg aandacht aan mantelzorgers?

Er volgen nu drie stellingen en ......

1. Staan = Juist
2. Zitten = niet juist

Stelling

Ik ken de mantelzorgers van mijn cliënten. 

Stelling

Ik zie gelijk als de mantelzorger overbelast is

Stelling

Voor mantelzorg kies je niet, daar rol je in. 

Wat is het belang van een sociaal netwerk?

Belang van het sociale netwerk

- De kwaliteit van zorg hangt nauw samen met de mogelijkheid om mensen te zien, te spreken, te knuffelen, te omhelzen - 

Daarom is het belangrijk om het netwerk te ondersteunen en, daar waar mogelijk, te versterken.

Inzet van technologische hulpmiddelen helpt hierbij.