Woordsoorten les 3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom bij

Nederlands

Grammatica: woordsoorten!

Nieuw onderwerp: grammatica woordsoorten

- Terugblik huiswerk zn, bn, vz, lw, 
   zww, hww, kww en pers. en bez. voornaamwoord

 - Turbo theorieherhaling met extra aandacht voor:     naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde? 

- Nieuwe woordsoorten: aanwijzend, vragend en onbepaald voornaamwoord.

lidwoord, bijvoeglijk en zelfstandig naamwoord

• lidwoord (bepaald en onbepaald)
  De, het, een. Staat meestal voor een zelfstandig naamwoord.
•  bijvoeglijk naamwoord
  Geeft een eigenschap of kenmerk van een zelfstandig naamwoord aan en staat meestal direct voor het zelfstandig naamwoord. Als er een koppelwerkwoord in de zin voorkomt, kan het bijvoeglijk naamwoord ook achter of voor het koppelwerkwoord staan. De appel is rot.
• Zelfstandig naamwoord
  Mensen, dieren, dingen, planten, eigennamen, gevoelens, gebeurtenissen

Voorzetsel, hww, zww

• Voorzetsel
  ...de kamer, ...het feest, .... het bureau. Is altijd onderdeel van een zinsdeel.
•  hulpwerkwoord
  Geeft geen handeling aan. Minstens twee werkwoorden in een zin, want de eerste is altijd het zww (of kww).
  Ik ben(hww) gisteren wezen (hww) zwemmen (zww).
• Zelfstandig werkwoord
  Geeft de handeling van de zin aan. Er is er altijd maar eentje in een zin en alleen in zinnen met een werkwoordelijk gezegde.

kww, hoe zie je of iets een werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde heeft?

• Koppelwerkwoord
  Geeft geen handeling in de zin aan, maar koppelt het onderwerp aan een deel waarin een bijvoeglijk/zelfstandig naamwoord staat.
  Zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen.

Persoonlijk en bezittelijk voornaamwoord

• persoonlijk voornaamwoord
  Verwijst naar een persoon, groep personen, voorwerpen of onzichtbare zaken.
• bezittelijk voornaamwoord
  Geeft bezit aan, kan bijvoeglijk of zelfstandig voorkomen.
  Dat is mijn fiets. Die fiets is de jouwe.
  Maar... De fiets is van mij (mij= pers. vnw)

Nieuw!
aanwijzend, vragend en onbepaald voornaamwoord

• aanwijzend voornaamwoord
  Wijst iets of iemand aan, kan in plaats van een lidwoord staan. Deze, dit, die, dat.
• Vragend voornaamwoord
  Wie, wat, welke, wat voor een. Ze vertelt met wie ze naar het bal gaat.
• Onbepaald voornaamwoord
  Duidt op personen of een zaak, maar niet precies.
  iedereen, men, menigeen, niets, je (doet dat toch niet), het (regent)

Oefenen

• (Kijk opdracht 1-3 na.) 
• Maak opdracht 4 en 5 van De Brug Grammatica Woordsoorten 
  blz. 265.
  
• 
  

Opdr 4 nakijken

• 1
  
• Niemand = onbep.vnw
  
• wat voor = vrag.vnw
  
• je = onbep.vnw
  
• zo’n = aanw.vnw

• 2
• Wie = vrag.vnw
  
• alles = onbep.vnw
  
• die = aanw.vnw
  
• 3
• welke = vrag.vnw
  
• deze = aanw.vnw
  
• die = aanw.vnw

wederkerend werkwoord, wederkerend voornaamwoord

• Voegwoord
  
• Verbindt woorden, woordgroepen of zinnen met elkaar.
• Wederkerend werkwoord 
  heeft een wederkerend voornaamwoord.
  Zich aanpassen, zich vergissen, zich vergissen
• Wederkerend voornaamwoord
  zich, me, je 
  (hoort bij het wwgez. als het verplicht is. Dus wel bij ' ik vergis me', maar niet bij ' ik was me'.)
  (Er is ook nog een wederkerig vnw.: verwijst naar meer personen> elkaar)

Persoonlijk, bezittelijk en aanwijzend voornaamwoord

• persoonlijk voornaamwoord
  Verwijst naar een persoon, groep personen, voorwerpen of onzichtbare zaken.
• bezittelijk voornaamwoord
  Geeft bezit aan, kan bijvoeglijk of zelfstandig voorkomen.
  Dat is mijn fiets. Die fiets is de jouwe.
• aanwijzend voornaamwoord
  Wijst iets of iemand aan, kan in plaats van een lidwoord staan. Deze, dit, die, dat.
  

Vragend voornaamwoord, hoofdtelwoord, rangtelwoord

• Vragend voornaamwoord
  Wie, wat, welke, wat voor een.
• Hoofdtelwoord
  Geven een hoeveelheid aan. Twee, drie achtste (bepaald), veel, sommige (onbepaald)
• Rangtelwoord
  Geven een plaats in een volgorde aan. Eerste, laatste (bepaald) middelste, zoveelste (onbepaald)

vwo: bijwoord

• Zegt iets over een werkwoord, bijwoord of een bijvoeglijk naamwoord. Heel erg hard hijgend, kwam hij over de finish.
• Geeft een plaats of tijd aan. Soms, plotseling, gauw, wanneer.
• Overig: hoe, wel, toch, ook, nog, immers, nauwelijks.

play.kahoot.it

Woordsoorten

De Brug> gramm.>woordsoorten

Maak opdracht 2 over zww, hww, kww

Lees de theorie over persoonlijk en bezittelijk voornaamwoorden

Maak opdracht 3 over persoonlijk en bezittelijk voornaamwoorden.

Hierna nog een nieuwsquiz?

Nakijken opdracht 1 blz. 263

1 Bij opgravingen in Heerlen zijn middeleeuwse voorwerpen gevonden.

Bij = vz

opgravingen = azn

in = vz

Heerlen = czn

zijn = ww

middeleeuwse = bn

voorwerpen = czn

gevonden = ww

2 In de Limburgse stad werden bijzondere kruiken en een Romeinse pottenbakkersoven opgegraven.

In = vz

de = blw

Limburgse = bn

stad = czn

werden = ww

bijzondere = bn

kruiken = czn

een = olw                                                   czn

Romeinse = bn pottenbakkersoven = opgegraven = ww

Huiswerk voor dinsdag

Opdr. (1), 2 en 3 van grammatica woordsoorten blz. 263, 264.

Straks nog een nieuwsquizje!

play.kahoot.it