Cursus 6 Formuleren § 3 Verwijzen met deze, die, dit en dat + §4 Verwijzen naar persoonlijke en bez

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Programma

• Herhalen §1 en §2
• Nakijken huiswerk §2 opdracht 1, 2 en 3 
• Theorie §3 Verwijzen met deze, die, dit en dat

Hij houdt van haar. Hoewel ze hem heeft gedumpt.

1. Juist begrensd
2. Onjuist begrensd

Ze heeft hem gekwetst, desondanks vindt hij haar leuk.

1. Juist begrensd
2. Onjuist begrensd

Ondanks dat het buiten erg regenachtig is, is de temperatuur wel aangenaam.

1. Juist begrensd
2. Onjuist begrensd

Bij alle voegwoorden plaats je een komma voor het voegwoord.
Behalve bij het voegwoord .......

1. maar
2. en
3. of
4. want

Wat is het voegwoord?

Wil je een appel of een peer?

1. een
2. wil
3. of
4. je

Huiswerk nakijken

Opdracht 1 blz. 232

• 1 a Lucas had dagenlang spierpijn, doordat hij zich dertig keer had opgedrukt.
• b James maakt zijn huiswerk niet, maar zit online te gamen met Olivier.
• c Voordat Lana haar pyjama aantrekt, neemt ze een warme douche.
• d Saar heeft al haar boeken op alfabet staan, zodat zij ze eenvoudig kan pakken.
• e Met Milou valt altijd wat te beleven, want ze deinst nergens voor terug.
• 2 a Lucas had dagenlang spierpijn, doordat hij zich dertig keer had opgedrukt. – oorzaak
• b James maakt zijn huiswerk niet, maar zit online te gamen met Olivier. – tegenstelling
• c Voordat Lana haar pyjama aantrekt, neemt ze een warme douche. – tijdsverloop
• d Saar heeft al haar boeken op alfabet staan, zodat zij ze eenvoudig kan pakken. – gevolg
• e Met Milou valt altijd wat te beleven, want ze deinst nergens voor terug. – reden

Opdracht 2 

Eigen antwoorden, bijvoorbeeld:

• a Veel ouderen willen niet kleiner gaan wonen, want ze willen het comfort van hun eigen woning niet missen.
• b Wanneer / Als je niet voldoende beweegt, schijnt je conditie snel achteruit te gaan.
• c Dylan heeft hard gespaard voor de wintersportvakantie, maar hij kan niet mee vanwege een knieblessure.
• 4 Bij een patisserie kun je lekkere gebakjes kopen, zoals tompoucen en slagroompunten.
• e Tabina heeft de hele dag gesport, dus ze zal nu wel moe zijn.
• f Voordat we naar huis gaan, ruimen we de boel op.

Opdracht 3

• Onderzoekers ontdekten dat kangoeroes kunnen communiceren met mensen. Dat is verrassend, (1) omdat gedacht werd dat alleen tamme dieren daartoe in staat waren.
• De onderzoekers baseren zich op experimenten waarbij kangoeroes een dichte doos gevuld met voedsel voor zich kregen. De kangoeroes konden de doos zelf onmogelijk openen (2) en keken vragend naar de onderzoekers voor hulp. ‘Hun gestaar was behoorlijk intens,’ stelt onderzoeker Alexandra Green. 
• ‘We dachten eerder dat alleen getemde dieren om hulp proberen te vragen (3) als er een probleem is, (4) maar kangoeroes doen het dus ook. (5) Als ze de doos niet kunnen openen, kijken ze naar een mens en (6) vervolgens weer naar de doos. Sommige kangoeroes gebruikten zelfs hun neus om tegen mensen aan te duwen of vroegen om hulp door mensen te krabben.’
• Eerder hebben onderzoekers al aangetoond dat honden, paarden (7) en geiten in staat zijn om met mensen te communiceren. Dat zijn echter stuk voor stuk huisdieren.
• Dat kangoeroes kunnen communiceren met mensen, komt waarschijnlijk (8) doordat het sociale dieren zijn. Sociale dieren hebben (9) namelijk interactie met hun soortgenoten. Ook kangoeroes kunnen (10) daardoor communiceren met mensen.

§3 Verwijzen met deze, die, dit en dat

 Lesdoel:

• Na deze les kun je op de juiste manier met deze, die, dit en dat verwijzen naar mannelijke, vrouwelijke en onzijdige woorden

Opdracht 1 p. 235

Maak opdracht 1 in je boek!

Je werkt alleen!

Opdracht 1 p. 235

• 1 deze, die
  
• Je kunt het zien aan het lidwoord (de): de blik is mannelijk of vrouwelijk.
• 2 dit, dat
• Je kunt het zien aan het lidwoord (het): het blik is onzijdig.
• 3 
• De blik van dat meisje is zo onweerstaanbaar, dat die sommige jongens verlegen maakt.
• Ik pak vast het blik doperwten, want dat heb ik straks nodig om de groenteschotel te maken.
• 4 
• De portier die bij de ingang van de discotheek stond, vroeg naar ons legitimatiebewijs.
• Het portier dat beschadigd was door de aanrijding, wordt gerepareerd.

Een zelfstandig naamwoord is:

• een de-woord (de kamer, de oorlog) of
• een het-woord (het verhaal, het paleis). 

De-woorden zijn:

• mannelijk (m)
• vrouwelijk (v); 

Het-woorden zijn:

• onzijdig (o). 

Dit noem je het woordgeslacht.

 Je kunt het woordgeslacht opzoeken in een (online) woordenboek:

 

• zolder, de (m) = mannelijk; 
• mening, de (v) = vrouwelijk; 
• varken, het (o) = onzijdig.

Tip: verkleinwoorden zijn altijd onzijdig: 

• het egeltje (o); 
• het handje (o).

Zo gebruik je de informatie over het woordgeslacht

Bij mannelijke en vrouwelijke woorden gebruik je:

• de
• deze
• die:

- de tulp, deze tulp, die tulp; 

- de muis, deze muis, die muis.

Bij onzijdige woorden gebruik je:

• het
• dit
• dat:

- het opstel, dit opstel, dat opstel; 

het ringetje, dit ringetje, dat ringetje.

Aan de combinatie 

• onbepaald lidwoord – bijvoeglijk naamwoord – zelfstandig naamwoord kun je vaak zien of je met een de-woord of een het-woord te maken hebt. 
• Bij een de-woord komt er na een namelijk wél een e achter het bijvoeglijk naamwoord, bij een het-woord niet:

- de dure ring – een dure ring, 

- het mooie schilderij – een mooi schilderij

- de lange film – een lange film, 

- het spannende boek – een spannend boek

Met verwijswoorden kun je verwijzen naar woorden die je eerder hebt gebruikt.

Zo verwijs je met deze, die, dit en dat

Naar zelfstandige naamwoorden kun je verwijzen met deze en die of met dit en dat: ( zie schema blz. 234) 

Naar (een groter deel van) een zin kun je verwijzen met dat en dit.

– Jessica gaat een sjaal breien. 

Dat / Dit doet ze graag.

apps.noordhoff.nl

Opdracht 1 p. 234

Maak opdracht 1 in je boek!

Je werkt alleen!

Maken:

Cursus 6 Formuleren

§ 3 Verwijzen

blz. 235

opdr. 1 t/m 4

Opdracht 2

• 1 De vorige afspraak met de kapper ging niet door, maar deze moet echt doorgaan.
• 2 In Hengelo vond een ernstig misdrijf plaats, dat nooit werd opgelost.
• 3 Bodhi verlangt alweer naar de zomervakantie, maar die/deze is voorlopig nog niet in zicht.
• 4 Quinn heeft een oude lp van The Doors die hij nog dagelijks draait.
• 5 Vorige maand bezocht mijn zus uit Amerika ons en dat/dit was echt een verrassing.
• 6 Zit die blauwe tuinstoel lekker of wil je liever in die rode zitten?

Opdracht 3

• 1 Eigen antwoorden, bijvoorbeeld:
• Je kunt mijn pen wel gebruiken, maar deze schrijft niet zo fijn.
• Annabel heeft een nieuwe vriend, die ik gisteren heb ontmoet.
• Jenneke heeft een geheim, en ze vertelt dit echt niet door.
• Sjors heeft veel vrienden en dat is fijn.
• 2 –

Opdracht 4

• De vetgedrukte woorden zijn de verbeterde verwijswoorden, woorden waarachter een leesteken hoort en woorden die met een hoofdletter moeten worden geschreven.
  
• Op Black Friday, het koopjesfeest dat ieder jaar terugkomt, krijgen we prachtige kortingen op spullen die we eigenlijk niet nodig hebben. Je hoeft niet mee te doen aan deze gekte, maar je wordt wel aantrekkelijker van mooie spulletjes, zoals cosmetica en sieraden. Werken luxeproducten als deze voor mensen net zoals een kleurrijke staart voor pauwen? Ja, als we de reclame moeten geloven wel. Die geeft steeds dezelfde boodschap(,) of het nu om auto’s of mobieltjes gaat: koop dit product en iedereen vindt je geweldig. Soms gaat dat heel opvallend: het mooie meisje dat alleen maar wil instappen bij de man met een bepaald merk auto. Een andere keer gaat het subtieler: de buurman die duidelijk onder de indruk is van een nieuwe aankoop.
  
• Reclamemakers maken slim gebruik van onze oerinstincten. Mensen zijn sociale wezens. We willen graag leuk, slim en aantrekkelijk gevonden worden. Vaak snappen we zelf best dat de aanschaf van die chique smartphone ons niet slimmer maakt. Toch is het verleidelijk om hem te kopen. Misschien dat anderen ons door dit dure apparaat wel ietsje hoger zullen inschatten.
  

§4 Verwijzen met persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden

Leerdoelen

Je leert op de juiste manier met persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden verwijzen.

Waar zijn we?

Cursus 6: Formuleren

Paragraaf 4

blz. 236 - 237

'Verwijzen met persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden'

Een verwijswoord

verwijst meestal terug naar 

een woord of een groepje woorden 

dat eerder genoemd is. 

Welke verwijswoorden gebruik je?  

Welke verwijswoorden ken je al?

Verwijswoorden

Mannelijk/vrouwelijk? Regels (filmpje) & gebruik woordenboek.

enkelvoud (m)	hij, hem, zijn	deze, die
enkelvoud (v)	zij, ze, haar	deze, die
enkelvoud (o)	het, zijn	dit, dat
meervoud bij personen	zji, ze, hen, hun	deze, die
meervoud bij dieren/dingen	ze, hun	deze, die

apps.noordhoff.nl

Waar verwijst 'haar' naar?

Deze bakkerij staat bekend om haar plaatselijke lekkernijen.

 

Waar verwijst 'hij' naar? En 'hem' ?

Omdat opa moeilijk loopt, gebruikt hij een stok die hem extra steun geeft.

Waar verwijst 'hen' naar?

Waar verwijst 'hun' naar?

De teamleider roept de medewerkers bijeen om hen te complimenteren met hun inzet.

verwijzen met 

pers. vnw.

OW - LV - MV

hij, hem (m)

zij, ze, haar (v)

het (o)

zij, ze, hen (mv. personen)

ze (mv. dieren, dingen)

verwijzen met 

bez. vnw.

zijn (m)

haar (v)

zijn (o) 

hun (mv)

hun (mv)

Het team heeft ___
tactiek gewijzigd.

1. haar
2. zijn

Als je een product koopt en ___ gaat stuk, heb je recht op garantie.

1. hij
2. zij
3. het
4. hun

Opa luistert naar muziek. Dat doet hij graag.

Verwijswoorden

mannelijk/vrouwelijk? Filmpje. Kijk in het woordenboek.

enkelvoud (m)	hij, hem, zijn	deze, die
enkelvoud (v)	zij, ze, haar	deze, die
enkelvoud (o)	het, zijn	dit, dat
meervoud bij personen	zij, ze, hen, hun	deze, die
meervoud bij dieren/dingen	ze, hun	deze, die

Vul aan:
Het meisje ___ daar loopt, heeft een mooie jas aan.

1. dat
2. wat
3. die

Waar verwijst 'ze' naar?

Ik heb de koekjes in de trommel gelegd, zodat ze lekker knapperig blijven.

 ze - ow

Opdracht:

Lees de zinnen hierna en neem ze met de juiste verwijswoorden over in je schrift.

Je hebt hiervoor 5 minuten. 
Je mag je boek gebruiken als hulpmiddel (tabel op blz. 236)

Corrigeer de verwijswoorden. Neem over in je schrift:

1.  Ik heb een nieuwe broek gekocht. Ze is groen. 

2. Het bedrijf verdient veel geld. Ze werken dan ook erg hard.

3. Het paard staat in de wei. Hij graast rustig.

4. Me zus wil daar ook wel werken.

5. Hij heeft een fout gemaakt. Dat is ze eigen schuld.

6. Is dat jouw hond? Nee, dat is van hem.

Je mag je boek gebruiken als hulpmiddel (tabel op blz. 236)

Corrigeer de verwijswoorden. Neem over in je schrift:

1.  Ik heb een nieuwe broek gekocht. Hij is groen (de broek - m). 

2. De werknemers verdienen veel geld. Ze werken dan ook erg hard. 

3. Het paard staat in de wei. Het graast rustig. (onzijdig)

4. Mijn zus wil daar ook wel werken. (bez. vnw)

5. Hij heeft een fout gemaakt. Dat is zijn eigen schuld. (bez vnw)

6. Is dat jouw hond? Nee die is van hem. (of dat hondje)

Huiswerk

Maken Formuleren. Paragraaf 4. 

Opdr. 2, 3 en 5.