Thema 3 - Les 1: LLGOM

• Thema 3
• Hoger onderwijs

Thema 3: LEER-KRACHT

Algemene didactiek

Ann Peeters
Olivier Van Roy

Inhoud

1. Kennismaking
   
2. Introductie LLGOM
   
3. Evaluatie
   
4. Leerprikkels
   

1. Kennismaking

Werkvorm: 10 dingen over mezelf

• Hebben wij een match?
• Bepaal je matchscore met je medestudent en de docent.
• Gebruik hiervoor het formulier.

Ik heb geen broers, noch zussen.

Ik ben een Brusselaar.

Ik heb een dochtertje.

Ik hou van reizen.

Uit eten gaan doe ik heel graag!

Tegen frietjes zeg ik nooit nee.

Ik kijk graag naar Vlaamse series, zoals 'FC De Kampioenen', 'De parelvissers', 'Amigo's', 'Cordon', etc.

Tijdens een feestje kan ik niet blijven stilstaan. Ik hou van dansen!

Kunst kan mij smaken, zeker beeldhouwwerken.

Ik wist al van jongs af aan dat ik leerkracht wou/ging worden.

Les 1: Algemene didactiek

Lesonderwerp: het leerlinggericht onderwijsmodel

Herhaling WEI-principes

• Richtsnoer voor kwaliteit van lessen/onderwijs
• 7 factoren uit EGO
• 3 breinprincipes
• Zelfbevragingsinstrument: zie Toledo
• Didactisch reflecteren bij ontwerpen: LV
• Examenvraag bij ontwerptaak

Welke 7 factoren bepalen de betrokkenheid van de leerlingen in de les?

Welk breinprincipe is fout?

1. Focus
2. Voortbouwen
3. Toon
4. Herhaal

Wat hoort NIET bij de factor werkelijkheidsnabijheid?

1. Een gast uitnodigen in de klas.
2. Een natuurdocumentaire laten zien.
3. In geuren en kleuren vertellen over het leven tijdens WOI.
4. Een tekst over camouflage van Wikipedia.

Wat hoort het best bij de factor leerlingactiviteit?

1. De kinderen steken hun vinger in de lucht en antwoorden.
2. De kinderen knippen de vlakke figuren uit.
3. De kinderen vertellen om de beurt over het weekend.
4. De kinderen springen recht bij het horen van een priemgetal.

Welke actie hoort NIET bij de factor aanpassing aan de individuele mogelijkheden en noden?

1. Ibrahim mag de makkelijke oefeningen overslaan.
2. Tijdens een instructiefase mag je niet naar het toilet.
3. Hilke mag de hoofdtelefoon gebruiken bij zelfstandig werk.
4. Als inoefening is er een individueel spel en een duospel.

Wat hoort NIET bij voortbouwen?

1. Eerst kijken we een filmpje en dan bespreken we dat.
2. Wat was bekend? Wat was nieuw? Wat wil je nog weten?
3. Start met een probleem: hoe krijg ik benzine uit een auto?
4. Ik start de les met enkele stellingvragen over het lesthema.

Bij welke factor hoort deze activiteit?

1. leerlingactiviteit
2. aanpassing aan individuele noden
3. leerlinginitiatief
4. werkelijkheidsnabijheid

Bij welke factor hoort deze foto?

1. werkelijkheidsnabijheid
2. aanpassing aan individuele noden
3. leerlingactiviteit
4. positief klasklimaat

Bij welke factor hoort deze foto?

1. positief klasklimaat
2. aanpassing aan individuele noden
3. leerlinginitiatief
4. samen leren

Aan welke factor wordt hier zeker NIET gedacht?

1. aanpassing aan individuele noden
2. werkelijkheidsnabijheid
3. leerlingactiviteit
4. leerlinginitiatief

Welke factor is vanzelf in orde bij de open opdracht: "Maak met de materialen een monster."

1. aanpassing aan individuele noden
2. expressie
3. werkelijkheidsnabijheid
4. samen leren

Leerlinggericht onderwijsmodel

Waarover moet je overal nadenken bij het ontwerpen van een les?

LLGOM - De componenten

1. Welke aspecten zijn van belang in onderwijsleersituaties?
   - Aanpak
   - Beginsituatie
   - Doelstellingen
   - Evaluatie
   - Leeractiviteiten / Leerlingactiviteiten 
   - Leerinhoud
   - Maatschappelijke context
   - Onderwijscontext 
2. Wat is het verband tussen deze aspecten? Verduidelijk het verband met een schema.

Plaats in het didactisch model (let op: er zijn teveel vakjes)
aanpak - beginsituatie - doelstellingen - evaluatie - leer- en leerlingactiviteiten - leerinhoud - maatschappelijke context - onderwijscontext

TIP

betrokkenheid en welbevinden

Tip

Hier start de 'loop'. Elke onderwijssituatie start met een bepaalde ....

Voorbeeld: "De leerlingen hebben vorige les de tafel van 2 geleerd."

TIP

De driehoek en de twee vierkanten spelen zich af op het niveau van een bepaalde klas. Dit is het microniveau. Daarnaast zijn er nog 2 andere niveaus: in de figuur voorgesteld door 'placemats'.

LLGOM - Beginsituatie

Wat hoort bij de beginsituatie van een eerste les kloklezen?

LLGOM - Beginsituatie

1. Algemene BS
2. Lesspecifieke BS

algemene BS

algemene BS

LLGOM - Beginsituatie

1. Leerlingen: namen, leefwereld, interesses, kunnen/kennen, ...
   - Leerstatus: 'Wat kunnen de kinderen?'
   - Motivatie: 'Wat willen de kinderen?'
   - Leerprofiel: 'Wat hebben de kinderen nodig?'
2. Andere:
   - De leerkracht (niet op LV)
   - De klas als groep
   - De materiële infrastructuur
   - De school
   - De situatie
   - De ouders

Beginsituatie: wisbordjestest

1. Noteer de 7 verschillende aspecten van de BS.
2. Wat zijn de drie belangrijke vragen bij de BS van de lln.?
   
3. Hoe noemen we het geheel van kenmerken van een onderwijsleersituatie die in elke les een invloed hebben?
   
4. Noteer bij welk BS-aspect volgende info hoort.
   - Marieke is allergisch voor koemelk.
   - De leerkracht volgt avondlessen Spaans.
   - In Planckendael is een giraf geboren en is een olifant drachtig.

Canvas mededeling posten:

- wisbordje, stift, doekje meebrengen

Beginsituatie: wisbordjestest

Welke 3 beginsituatie-aspecten herken je in deze casus?

Juffrouw Katia begint haar loopbaan in het vierde leerjaar. Ze stelt vast dat de leerlingen hun tafels niet goed kennen. Volgens het leerplan wiskunde zouden de leerlingen reeds in het tweede leerjaar de vermenigvuldigingstafels paraat dienen te kennen, en in het derde leerjaar de delingstafels.

Beginsituatie: wisbordjestest

Welke 3 beginsituatie-aspecten herken je in deze casus?

Volgend verslag komt van Juf Anja na een stage in het zesde leerjaar:
"Naar aanleiding van een kringgesprek kwam het thema 'natuur, milieu' uit de bus. Ik stelde een open vraag: waarover zou je meer willen weten? De leerlingen schreven alle vragen die ze hadden in verband met de natuur op papier. Hiervoor kregen ze twee dagen tijd. Na twee dagen heb ik hun vragen opgehaald en gelezen. De meeste vragen gingen over dieren. Het projectthema was bepaald!"

LLGOM - Doelen

Onderwijsdoelstellingen kunnen we omschrijven als waardevol en wenselijk geachte veranderingen in de gedragsmogelijkheden van de leerlingen die hoofdzakelijk het resultaat zijn van het onderwijs in de school. 

Termen:

- doelstellingen
- leerdoelen
- lesdoelen
- ...

LLGOM - Leerinhoud

• Middel of doel?
  bv. de begrippen bij cijferen
• Leerinhoud of leermiddel?
  bv. fragment uit boek om inferenties te zoeken
• Opgelegd of vrij te kiezen?
  bv. eindtermen, leerplandoelen, lesdoelen, ...
• Ordening van leerinhouden: lineair, thematisch of cyclisch

LLGOM - Leerinhoud

• Synoniem: leerstof
• Bestaat uit vier groepen:
  - kernleerinhoud
  - belangrijke begrippen
  - ondersteunende leerinhoud (voorkennis)
  - extra achtergrondinformatie (voor de leerkracht)

LLGOM - Aanpak

TIMING

KLASSCHIKKING

MEDIA

VRAGEN STELLEN

DOCEREN

DIDACTISCHE WERKVORMEN

LLGOM - Leeractiviteiten

Leerlingactiviteiten

1. Interne leeractiviteiten
2. Externe leeractiviteiten:
   

Een leerling onderstreept in een lijst met beroepen alle beroepen met een uniform.

1. INTERNE LEERACTIVITEIT
2. EXTERNE LEERACTIVITEIT

De leerlingen memoriseren de beroepen met een uniform.

1. INTERNE LEERACTIVITEIT
2. EXTERNE LEERACTIVITEIT

De leerlingen zoeken een voorbeeld van een beroep met specifieke beroepskleding.

1. INTERNE LEERACTIVITEIT
2. EXTERNE LEERACTIVITEIT

De leerlingen beschrijven de beroepskleding van een poetsvrouw.

1. INTERNE LEERACTIVITEIT
2. EXTERNE LEERACTIVITEIT

De leerlingen tekenen een nieuw uniform voor een piloot.

1. INTERNE LEERACTIVITEIT
2. EXTERNE LEERACTIVITEIT

De leerlingen vergelijken beroepskleding en uniformen.

1. INTERNE LEERACTIVITEIT
2. EXTERNE LEERACTIVITEIT

LLGOM - Evaluatie

1. Productevaluatie
2. Procesevaluatie
   - Oplossingsproces van de leerling
   - Onderwijsleerproces van de leerkracht

Procesevaluatie en productevaluatie vullen elkaar aan!

LLGOM - Evaluatie

1. Formatieve evaluatie
   - Informatie over het onderwijsleerproces (lkr.)
   - Inzicht in het eigen leerproces (lln.)
2. Summatieve evaluatie
   - Resultaatbepaling
   - Plaatsing, oriëntering en selectie

Formatief

Formatief

summatief

Je vindt veel nuttige tips en evaluatiemethodes op het bord van Ann Peeters (Pinterest)
Link: https://www.pinterest.com/annpeeters/bvk3b-evaluatiewerkvormen/

“Karen, hoe heb je het onderwerp in de zin gevonden?”
= PRODUCTEVALUATIE

1. JUIST
2. FOUT

Wat vind je mooi aan het opstel van Samiullah?
= PRODUCTEVALUATIE

1. Juist
2. Fout

Hoe is de uitspraak (gesproken Frans) van Jef bij zijn spreekbeurt ‘une salade des fruits’?
= PROCESEVALUATIE

1. Juist
2. Fout

Heb ik de beginsituatie bij de les kloklezen goed ingeschat?
= PROCESEVALUATIE

1. Juist
2. Fout

Bevat jouw fantasiediertje alle kenmerken van een insect?

1. PRODUCTEVALUATIE
2. PROCESEVALUATIE

Hoe ben je te werk gegaan om de verschillende materialen aan elkaar te bevestigen?

1. PRODUCTEVALUATIE
2. PROCESEVALUATIE

Hoeveel voorbeelden van een samenstelling met water hebben jullie gevonden?

1. PRODUCTEVALUATIE
2. PROCESEVALUATIE

Wat ben je te weten gekomen over jezelf tijdens de teambuildingsactiviteit?

1. PRODUCTEVALUATIE
2. PROCESEVALUATIE

Wat hebben jullie geleerd tijdens de leerwandeling naar het bos?

1. PRODUCTEVALUATIE
2. PROCESEVALUATIE

Wie heeft de droedel kunnen oplossen?

1. PRODUCTEVALUATIE
2. PROCESEVALUATIE

Wat heeft jou geholpen om goed alleen te kunnen werken?

1. PRODUCTEVALUATIE
2. PROCESEVALUATIE

Wat vonden jullie de leerrijkste activiteit tijdens de zeeklassen?

1. PRODUCTEVALUATIE
2. PROCESEVALUATIE

Welke oefening vonden jullie de spannendste?

1. PRODUCTEVALUATIE
2. PROCESEVALUATIE

Welke problemen zijn jullie tegengekomen bij het spelen van het spel?

1. PRODUCTEVALUATIE
2. PROCESEVALUATIE

Welke tussenstappen heb je genoteerd om de uitkomst te vinden?

1. PRODUCTEVALUATIE
2. PROCESEVALUATIE

LLGOM - Maatschappelijke context

LLGOM - Onderwijscontext

• Onderwijswetgeving
  
• Onderwijsstructuur
  
• Eindtermen
  
• Leerplandoelen
  
• Onderwijsnetten
  
• Onderwijskoepels
  
• Scholengemeenschappen
  
• Inrichtende machten
  
• ...
  

LEERPRIKKELS
Leren verder zetten

• VOORTAAK ‘doelstellingen’ (Flipping the classroom): LES 2 > zie Canvas
  
• Maak van je cursus een werkinstrument: lees, structureer, zoek op, terminologie leren, ...
• Gebruik je cursus actief bij je ontwerptaak en bij het onderzoeken van de examenvragen bij elke ontwerptaak.
  

TO DO

• Lees aandachtig de cursus p. 6 t.e.m. 30 en 74-85. Wat ga je zeker nodig hebben voor je taak?
  
• Memoriseer het model: gebruik volgende stappen.
  - Som alle componenten van het leerlinggericht onderwijsmodel op (zonder naar je cursus / het model zelf te kijken). 
  - Bekijk het model opnieuw en bedenk welke elementen je bent vergeten. 
  - Schrijf het model op met alle componenten (zonder naar je cursus / het model zelf te kijken). Doe dit bij voorkeur op een wisbordje of krijtbord. 
  - Leg elke component hardop uit, gebruik eventueel een eigen voorbeeld. 
  - Lees na in de cursus of je uitleg klopt. 
  - Noteer de vragen die je volgende les wil stellen over deze leerstof.

Evaluatie

Werkvorm: exit ticket

• Noteer 10 begrippen die je volgens jou zeker niet mag vergeten en moet kunnen hanteren. 
• Noteer 5 dingen uit deze les die je kunnen inspireren voor jullie ontwerptaak.