6.5 ongeslachtelijke voortplanting

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Wat gaan we vandaag doen? 

• Nakijken basisstof 4
• Uitleg basisstof 5
• Huiswerk

6.5 - Ongeslachtelijke voortplanting

6.4 - Vruchten en zaden

Herhaling

Sinaasappels bevatten veel zaden (pitten) en hebben een sappig vruchtvlees.
a. Waaruit is het vruchtvlees van een sinaasappel ontstaan?
b. Wat is de functie van het sappige vruchtvlees voor de verspreiding van zaden?

Leg uit wat het verschil is tussen een bevrucht zaadbeginsel en een vruchtbeginsel. Welke rol spelen deze onderdelen in de ontwikkeling van vruchten en zaden?

Waarom is het belangrijk voor een plant dat zaden verspreid worden? Noem twee verschillende manieren waarop zaden verspreid kunnen worden, en geef van elke manier een voorbeeld van een plantensoort.

Peulvrucht 

1. De bevruchting 
2. Vruchtbeginsel en zaadbeginsel groeien 
3. Kroonbladeren en meeldraden vallen eraf  en het vruchtbeginsel verlengt 
4. De bloemkelk en stempel verschrompelen. Er blijven alleen restanten van beide over. De zaadbeginsels worden groter 
5. Als de vrucht rijp is wordt hij donkerder of veranderd hij van kleur. Dan barst of de vrucht open, of hij kan gegeten worden

Een leerling zegt: “De peul van een erwt is het zaadje.”
Leg uit waarom de uitspraak van de leerling niet juist is. Gebruik de begrippen vruchtbeginsel, zaadbeginsel en zaad in je uitleg.

Nakijken 

Basisstof 4 Opdracht 1 t/m 8

Leerdoelen bs 5

• Je kunt uitleggen dat bij ongeslachtelijke voortplanting de nakomelingen dezelfde erfelijke eigenschappen hebben als de ouder
• Je kunt voorbeelden geven van ongeslachtelijke voortplanting

Voortplanting bij planten: tot nu toe 

• Het stuifmeel komt op de stempel (bestuiving)
• De kern van het stuifmeel gaat via de stuifmeelbuis naar de eicel toe 
• De kern van de eicel en de kern van de stuifmeelkorrel smelten samen (bevruchting) 

De kernen

De kern van de eicel en de kern van de stuifmeelkorrel bevatten allebei de helft van het DNA (de informatie over hoe de dochter plant moet worden) 

Geslachtelijke voortplanting 

• Voortplanting met bevruchting 
• Eicel en stuifmeelkorrel zijn nodig
• Nakomelingen hebben andere erfelijke eigenschappen (DNA) als de ouder

Voortplanting bij planten

Er zijn twee manieren van voortplanten bij planten: 

• Geslachtelijke voortplanting (stuifmeelkorrel + eicel) 
• Ongeslachtelijke voortplanting 

Ongeslachtelijke voortplanting

• Voortplanting zonder bevruchting

• Een deel van een organisme groeit uit tot een nieuw organisme

• Nakomelingen hebben dezelfde erfelijke eigenschappen (DNA) als de ouder

Geslachtelijke voortplanting

bevruchting

versmelting kern stuifmeelkorrel en kern eicel 

DNA nieuwe plant niet identiek aan ouderplant

Ongeslachtelijke voortplanting

geen bevruchting

nieuwe plant ontstaat uit deel ouderplant, gevolgd door celdeling

DNA nieuwe plant is identiek aan de ouderplant

Ongeslachtelijke voortplanting (gewone celdeling)

Ongeslachtelijke voortplanting 

Knollen 

• Verdikte stengel 
• Aardappel 
• Op de knol zitten knoppen waar nieuwe planten uit groeien 
• bestaat uit 1 geheel 

Bollen 

• Verdikte bladeren (rokken)
• Ui, tulp, narcis 
• In het midden van de bol zit de knop waar de nieuwe plant uit groeit 
• Bestaat uit laagjes 

Uitlopers 

• Stukken van de stengel 
• Bovengronds 
• Aan het uiteinde van de uitloper ontstaan nieuwe planten
• Aardbei

Wortelstokken

• Stukken van de stengel 
• Ondergronds 
• Aan zijknoppen van de wortelstok ontstaan nieuwe scheuten
• Brandnetel

STEKKEN: ongeslachtelijke voortplanting

Weefselkweek: ongeslachtelijke voortplanting 

Ongeslachtelijke voortplanting bij dieren

Door geslachtelijke voortplanting ontstaat een poliep.

Uit een poliep ontstaan kleine kwalletjes door ongeslachtelijke voortplanting.

Huiswerk maken

Wat? Maak basisstof 5 opdracht 1 t/m 3 en 5 t/m 8

Hoe? Je mag op fluisterniveau overleggen met de buur naast je

Tijd? 10 min

Hulp? Vraag het eerst aan je buur, steek daarna je hand op 

Klaar? Lezen en maken basisstof 6 opdracht 1 t/m 3