(P3) Les 3

• Ges
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Waterbalans

JdW-kijkwijzer

Lesopbouw:

1. Vooraf:
   Startklaar, Voorkennis activeren, Formatief Handelen
   
   
2. Instructie:
   Leerdoelgericht werken, Inclusieve didactiek, Concrete en herkenbare voorbeelden, Formatief Handelen
   
   
3. Toepassing:
   Actieve verwerking, Formatief handelen 
   
   
4. Evaluatie:
   Afsluiting

Overzicht Periode 3

• Thema: Klimaatverandering 
• Benodigde lesmaterialen: Leerboek, werkboek, map, pen en opgeladen laptop.

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7	Week 8	Week 9	Week 10	Week 11
Toetsbespreken en klimaatverandering	ecologisch voetafdruk	Landdegradatie	Waterbalans		SO					Herhaling

              Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

          Wat gaan we vandaag doen?

Programma:

• Overzicht periode 3
• Toets bespreken
• Uitleg
  
• Werkblad/controle vraag
  
• Afsluiting

Regels:

• Als de docent aan het woord is, ben je stil.

• Vinger opsteken als je wat wil vragen / zeggen.

• Actieve werkhouding

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

Wat is géén oorzaak van landdegradatie?

1. Overbegrazing
2. Ontbossing
3. Regenval
4. Intensief landgebruik

Wat gebeurt er bij verzilting?

1. De bodem droogt uit
2. De bodem wordt bedekt met zand
3. Er komt zout in de grond
4. Er groeien meer planten

Waarom is ontbossing slecht voor de bodem?

1. Bomen nemen te veel water op
2. Bomen houden de grond vast met hun wortels
3. Bomen zorgen voor verzilting
4. Bomen maken de bodem zwaarder

           Leerdoelen

1. De leerlingen kennen de effecten van klimaatverandering op de waterbalans in Noord-Afrika: afname van nuttige neerslag en toenemende waterschaarste. 

2. De leerlingen kunnen aan de hand van stuwdammen uitleggen welke positieve en negatieve gevolgen deze hebben voor de waterverdeling en beschikbaarheid in de regio.

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.      

L   Wat is waterbalans

Waterbalans: De balans tussen neerslag, verdamping en waterafvoer.

Waarom is de waterbalans belangrijk?

Wat beïnvloedt de waterbalans in Noord-Afrika?.

4. Inclusieve didactiek

De docent past diverse strategieën toe om de betrokkenheid van alle leerlingen te garanderen. Door regelmatig het begrip van de lesstof te controleren en zo nodig de uitleg aan te passen, blijft de stof toegankelijk voor iedereen. Flexibele en heterogene differentiatie ondersteunt dit proces. Interactie in de klas wordt versterkt door het gebruik van thuistalen. Verder creëert de docent een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren. Door positief en proactief op leerlinggedrag te reageren, wordt het voor leerlingen makkelijker om gewenst gedrag te tonen en actief deel te nemen aan de les.

L   Wat is waterbalans

 Bepaalt beschikbaarheid van water voor landbouw, steden en ecosystemen.

Factoren die de waterbalans beïnvloeden:

• Klimaatverandering: Verandering in neerslagpatronen.
• Ontbossing: Verhoogde verdamping.
• Overmatig watergebruik: Uitputting van waterbronnen.
• Stuwdammen: Opslag van water, beïnvloedt stroomafwaarts gelegen gebieden.

4. Inclusieve didactiek

De docent past diverse strategieën toe om de betrokkenheid van alle leerlingen te garanderen. Door regelmatig het begrip van de lesstof te controleren en zo nodig de uitleg aan te passen, blijft de stof toegankelijk voor iedereen. Flexibele en heterogene differentiatie ondersteunt dit proces. Interactie in de klas wordt versterkt door het gebruik van thuistalen. Verder creëert de docent een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren. Door positief en proactief op leerlinggedrag te reageren, wordt het voor leerlingen makkelijker om gewenst gedrag te tonen en actief deel te nemen aan de les.

           Effecten van Klimaatverandering op Waterbalans

Afname van nuttige neerslag:

Minder regen, vaker droogte.

Veranderende regenseizoenen.

Toename van waterschaarste:

Watertekorten in landbouw en steden.

Verhoogde concurrentie om water.

4. Inclusieve didactiek

De docent past diverse strategieën toe om de betrokkenheid van alle leerlingen te garanderen. Door regelmatig het begrip van de lesstof te controleren en zo nodig de uitleg aan te passen, blijft de stof toegankelijk voor iedereen. Flexibele en heterogene differentiatie ondersteunt dit proces. Interactie in de klas wordt versterkt door het gebruik van thuistalen. Verder creëert de docent een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren. Door positief en proactief op leerlinggedrag te reageren, wordt het voor leerlingen makkelijker om gewenst gedrag te tonen en actief deel te nemen aan de les.

           Stuwdammen

Stuwdammen: Een barrière die water vasthoudt om waterkracht te produceren of voor irrigatie.

Bekende stuwdammen in Noord-Afrika:

Aswandam (Egypte)

Grand Renaissance Dam (Ethiopië)

4. Inclusieve didactiek

De docent past diverse strategieën toe om de betrokkenheid van alle leerlingen te garanderen. Door regelmatig het begrip van de lesstof te controleren en zo nodig de uitleg aan te passen, blijft de stof toegankelijk voor iedereen. Flexibele en heterogene differentiatie ondersteunt dit proces. Interactie in de klas wordt versterkt door het gebruik van thuistalen. Verder creëert de docent een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren. Door positief en proactief op leerlinggedrag te reageren, wordt het voor leerlingen makkelijker om gewenst gedrag te tonen en actief deel te nemen aan de les.

      Positieve gevolgen stuwdammen

Wateropslag voor droge perioden

Opwekking van elektriciteit

Irrigatie van landbouwgebieden

Voorbeelden: Verbeterde landbouwproductie in Egypte

4. Inclusieve didactiek

De docent past diverse strategieën toe om de betrokkenheid van alle leerlingen te garanderen. Door regelmatig het begrip van de lesstof te controleren en zo nodig de uitleg aan te passen, blijft de stof toegankelijk voor iedereen. Flexibele en heterogene differentiatie ondersteunt dit proces. Interactie in de klas wordt versterkt door het gebruik van thuistalen. Verder creëert de docent een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren. Door positief en proactief op leerlinggedrag te reageren, wordt het voor leerlingen makkelijker om gewenst gedrag te tonen en actief deel te nemen aan de les.

      Negatieve gevolgen stuwdam

Vermindering van waterstroom naar benedenstroomse landen

Verlies van vruchtbare grond door sedimentopbouw

Ecologische schade en verlies van habitats

Voorbeeld: Spanningen tussen Egypte en Ethiopië over de Grand Renaissance Dam

4. Inclusieve didactiek

De docent past diverse strategieën toe om de betrokkenheid van alle leerlingen te garanderen. Door regelmatig het begrip van de lesstof te controleren en zo nodig de uitleg aan te passen, blijft de stof toegankelijk voor iedereen. Flexibele en heterogene differentiatie ondersteunt dit proces. Interactie in de klas wordt versterkt door het gebruik van thuistalen. Verder creëert de docent een contextrijke en inclusieve leeromgeving door (culturele) achtergronden in de lesstof te integreren. Door positief en proactief op leerlinggedrag te reageren, wordt het voor leerlingen makkelijker om gewenst gedrag te tonen en actief deel te nemen aan de les.

Samenvatting

Klimaatverandering zorgt voor afname van nuttige neerslag en toename van waterschaarste in Noord-Afrika.

De waterbalans wordt beïnvloed door factoren zoals verdamping, 

neerslag en menselijk ingrijpen (stuwdammen).

Stuwdammen hebben zowel positieve als negatieve gevolgen:

Positief: Wateropslag, elektriciteitsopwekking en irrigatie.

Negatief: Verlies van vruchtbare grond, ecologische schade en spanningen tussen landen.

5. Concrete en herkenbare voorbeelden

De docent maakt gebruik van praktische en concrete voorbeelden die voor leerlingen herkenbaar zijn in hun eigen leefwereld om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent doet hierbij een beroep op dual coding. Door het visuele en het verbale te combineren vergroot de docent de kans dat lesstof beter bij de leerlingen blijft beklijven. 

"Stuwdammen in Noord-Afrika zijn essentieel voor economische ontwikkeling, zelfs als dit ten koste gaat van stroomafwaartse landen."

Wat zijn de positieve en negatieve effecten van stuwdammen?

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Leg uit hoe klimaatverandering de waterbalans in Noord-Afrika verandert.

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Wat is een gevolg van afname van nuttige neerslag in Noord-Afrika?

1. Meer overstromingen
2. Toenemende waterschaarste
3. Toename van vegetatie
4. Minder verdamping

Welke van de volgende is een positieve impact van een stuwdam?

1. Verlies van vruchtbare grond
2. Opwekking van elektriciteit
3. Vermindering van biodiversiteit
4. Verhoogde spanning tussen landen

Verwerkingsopdracht

Opdracht:

Je onderzoekt een gebied met landdegradatie. Je leert over het klimaat, het landgebruik, de problemen, de gevolgen en mogelijke oplossingen. Daarna verwerk je jouw bevindingen in een eindproduct.

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. De docent start met modelleren en laat leerlingen vervolgens actief inoefenen. Volgens het 'ik-wij-jullie/jij-wij' principe wordt de ondersteuning geleidelijk afgebouwd. Er wordt gevarieerd in oefentypes en het leerproces wordt zichtbaar gemaakt, bijvoorbeeld met hardop denken opdrachten. Effectieve leerstrategieën zoals zelftesten, gespreid leren, schema’s maken, en samenvatten volgens de Cornell-methode worden expliciet aangeleerd. Dit herkneden van de lesstof helpt bij het bewerken van het lange termijn geheugen.

www.mo.be

Aan de slag

Wat - Lees het kranten artikel en maak de vragen van het werkblad

Hoe - In tweetallen.
Hoelang - 15 min.

Hulp nodig - Vraag docent om hulp.

Klaar - Woordjes leren.

Uitkomst - Bespreek met ander tweetal.

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. De docent start met modelleren en laat leerlingen vervolgens actief inoefenen. Volgens het 'ik-wij-jullie/jij-wij' principe wordt de ondersteuning geleidelijk afgebouwd. Er wordt gevarieerd in oefentypes en het leerproces wordt zichtbaar gemaakt, bijvoorbeeld met hardop denken opdrachten. Effectieve leerstrategieën zoals zelftesten, gespreid leren, schema’s maken, en samenvatten volgens de Cornell-methode worden expliciet aangeleerd. Dit herkneden van de lesstof helpt bij het bewerken van het lange termijn geheugen.

Terugkijken 

op de leerdoelen

1. De leerlingen kennen de oorzaken van landdegradatie: overbegrazing, ontbossing en intensief landgebruik.

2. De leerlingen kunnen uitleggen hoe deze oorzaken leiden tot uitputting, verzilting en verwoestijning.

3. De leerlingen kunnen uitleggen hoe duurzame landbouwpraktijken en efficiënte irrigatiemethoden deze gevolgen kunnen beperken.

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.

           Begrippen
           uit deze les

• Landdegradatie 
• Bodemerosie 
• Ontbossing 
• Overbegrazing 
• Intensief landgebruik 
• Uitputting
• Verzilting 
• Verwoestijning 
• Duurzame landbouw 
• Irrigatie
• Druppelirrigatie  

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.

Exit ticket

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.

Eindslide

Ruimte voor een afsluitend woord.