§6.3 De wadden in het Holoceen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Herhalingsles H6, paragraaf 3: Holoceen

Lesdoelen: 

- Je weet wat er gebeurde in het Holoceen

- Je weet welke grondlagen er waar in Nederland zijn neergelegd

- Je kent de kenmerken van de verschillende grondsoorten zand, klei, veen en duinen

Herhaling

• Pleistoceen
• Glaciaal en interglaciaal
• Enorme gletsjers
• Vlechtende rivier
• IJs in twee fases
• Dekzand en löss

Geologische periode vanaf 2,6 miljoen jaar tot 10.000 jaar geleden

Stijgende zeespiegel

• Holoceen
• Klimaat warmde op
• Zeespiegel steeg 100m
• Transgressie

Periode waarin de invloed van de zee toeneemt

Geologische periode vanaf 10.000 jaar geleden tot nu

Stijgende zeespiegel

• Relatieve zeespiegelstijging
• Stijging door smeltend ijs, zakkende bodem
• 60-75 cm per eeuw, later langzamer

De combinatie van de absolute zeespiegelstijging en het effect van de bodemdaling

Nederland ligt hoog in de ijstijd

Scandinavië ligt laag in de ijstijd door de druk van landijs.

De dikke laag landijs is gesmolten en Scandinavië gaat langzaam weer omhoog

Nederland zakt langzaam naar beneden omdat Scandinavië weer omhoog gaat

Stijgende zeespiegel

• Natter Nederland
  
• Grondwaterpeil
• Veen
• Basisveen

De bovenkant van het grondwater. Heet ook grondwaterspiegel

Grondsoort die bestaat uit (half) vergane plantenresten

Veen dat aan de basis ligt van de Holocene afzettingen in Nederland

In welke periode warmde het klimaat op?

1. Pleistoceen
2. Holoceen

Sleep het begrip naar de juiste definitie!

Grondsoort die bestaat uit (half) vergane plantenresten

De bovenkant van het grondwater

Periode waarin de invloed van de zee toeneemt

Veen

Transgressie

Grondwaterpeil

Hoeveel meter steeg de zeespiegel in totaal in het Holoceen?

1. 10 m
2. 1 km
3. 100 m
4. 10 km

Waddenkust

• Tot 6.000 jaar geleden steeg de zeespiegel
• Strandwallen
• Oude duinen
• Onderbroken door zeegaten 
• Oude zeeklei

Zandbank die door de branding is opgeworpen en boven zeeniveau ligt

Duinen die vanaf ongeveer 6.000 jaar geleden tot ongeveer het jaar 800 zijn gevormd

Afzettingen van (zand en) klei in het waddengebied achter de oude duinen

Veenmoerassen

• 6.000-2.500 jaar geleden nam de zeespiegel stijging af
• Kustlijn naar het westen
• Verlanding
• Hollandveen

Het dichtgroeien van open water als gevolg van veenontwikkeling in ondiep water

Veen dat in sommige delen van Nederland aan de oppervlakte ligt

Jongere afzettingen

• 800 n.Chr. weer veranderd
• Laag zand en klei
• Jonge zeeklei
• Jonge duinen
• Terpen

Zeeklei die is afgezet in gebieden die sinds ongeveer het jaar 500 v.Chr. door de zee zijn overstroomd

Duinen die vanaf ongeveer het jaar 800 zijn gevormd

Kunstmatige heuvel die door de bewoners zelf is opgeworpen met grond en afval

Sleep de grondsoort naar de juiste uitleg!

Grondsoort die bestaat uit (half) vergane plantenresten

Duinen die vanaf ongeveer 6.000 jaar geleden tot ongeveer het jaar 800 zijn gevormd

Duinen die vanaf ongeveer het jaar 800 zijn gevormd

Afzettingen van (zand en) klei in het waddengebied achter de oude duinen

Jonge duinen

Veen

Oude duinen

Oude zeeklei

Waar woonden mensen op toen er nog geen duinen waren?

1. Dijken
2. Hollandveen
3. Oude duinen
4. Terpen

Waaruit bestaat jonge zeeklei?

1. Dode plantenresten
2. Zand
3. Heel fijn zand en slib
4. Grond en afval