6.3 Samenleven

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Programma vandaag

1. Terugblik 6.1 en 6.2
2. Uitleg BST 6.3 Samenleven
3. Zelfstandig werken
4. Afsluiting

Programma vandaag

1. Terugblik 6.1 en 6.2
2. Uitleg bs 6.3 Samenleven
3. Zelfstandig werken
4. Afsluiting

Een regenbui is een abiotische factor.

1. waar
2. niet waar

Alle biotische factoren in een ecosysteem noem je de biotoop.

1. waar
2. niet waar

Welke van de volgende ketens is juist?

1. bacterie → teek → hert → mens
2. eikel → hert → mens → teek
3. eikel → hert → teek → mens
4. teek → bacterie → mens

Als veldmuizen niet worden opgegeten door roofdieren, gaan ze uiteindelijk dood.

Gaat de energie die in die dode muizen zit dan verloren voor het ecosysteem? Leg je antwoord uit.

Programma vandaag

1. Terugblik
2. Uitleg BST 6.3 Samenleven
3. Zelfstandig werken
4. Afsluiting

Bs. 3 Samenleven

Leerdoelen

• Ik kan uitleggen wat een biologisch evenwicht is
  
• Ik kan uitleggen hoe soorten afhankelijk zijn van elkaar voor voedsel, een schuilplaats en voortplanting
  
• Ik kan relaties binnen een soort beschrijven
  
• Ik kan de verschillende vormen van symbiose beschrijven tussen soorten

Begrippen BST 6.3

• populatiegrootte
• biologisch evenwicht
• concurrentie
• samenwerken
• rangorde
• territorium
• symbiose
• mutualisme
• commensalisme
• parasitisme

Relaties tussen soorten

Niche: de rol van een soort binnen een ecosysteem.

Op welke manier maakt de soort gebruik van een ecosysteem?

Omdat iedere soort zijn eigen niche  heeft, hebben soorten vaak geen last van elkaar terwijl ze wel in hetzelfde ecosysteem leven.

Populatiegrootte

Beïnvloed door: 

abiotische en biotische factoren

Alle factoren gunstig?

De populatie groeit!

Biologisch evenwicht

Omstandigheden gunstig?

De populatiegrootte neemt toe!

Omstandigheden minder gunstig?

De populatiegrootte neemt af

Waarom werden de herten afgeschoten?

Wat zou een andere oplossing kunnen zijn voor de Oostvaardersplassen?

Symbiose

Het langdurig samenleven van individuen van verschillende soorten 

Commensalisme

Ene individu heeft voordeel de ander geen voordeel of nadeel

+      +/-

Voorbeelden Commensalisme

Korstmossen (gast) op een boomstam (gastheer).

Zeepokken (gast) op een walvis (gastheer).

Ossenpikker (gast) op een waterbuffel (gastheer).

Mutualisme

Beide soorten hebben voordeel van de symbiose (samenlevingsvorm)

+      + 

Korstmos: Schimmel + alg

Kunnen niet zonder elkaar leven

Mutualisme

De anemoon zorgt voor beschutting/huisje voor clownvis

De clownvis eet parasieten van anemoon op en verjaagd vijanden

Parasitisme

Ene individu heeft nadeel en de ander een voordeel

+       -

De parasiet leeft op of in de gastheer

Overzicht symbiose soorten

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Programma vandaag

1. Terugblik 6.1 en 6.2
2. Uitleg BST 6.3 Samenleven
3. Zelfstandig werken
4. Afsluiting

Zelfstandig werken

Lezen 6.3 en maken opdrachten 1 t/m 10 m.u.v. opdracht 4.

Eerste 5 minuten in stilte, ook geen vragen (die bewaar je en stel je later!)

Programma vandaag

1. Terugblik 6.1 en 6.2
2. Uitleg BST 6.3 Samenleven
3. Zelfstandig werken
4. Afsluiting

01:04

Welke soort(en) organismen hebben baat bij de terugkeer van de wolven?

01:48

Wat gebeurde er met de kloven en valleien?

03:03

Maak een voedselketen van minimaal 3 schakels met de organismen die net zijn genoemd.

04:15

Was er een biologisch evenwicht in Yellowstone park, voordat de wolven er waren? Waarom ja/nee?

HUISWERK

Afmaken opdrachten bs 6.3

leren 6.2