5.4 Nederland in de wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

h2 les 1

De Koude Oorlog

5

4 - Nederland in de wereld

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

h2 les 1

Definitie

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

De Koude Oorlog was een ideologisch en gewapend conflict tussen het kapitalistische 'westen' en het communistische 'oosten'.

h2 les 1

A. Amerikaanse dollars

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Bijna de hele wereld raakte betrokken bij de Koude Oorlog. Ook aan Nederland ging deze oorlog niet voorbij. Nederland stond aan de kant van de Verenigde Staten, maar soms was er ook kritiek op het optreden van de Amerikanen.

h2 les 1

A. Amerikaanse dollars

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Na de Tweede Wereldoorlog zocht Nederland nauwere samenwerking met de Verenigde Staten, zowel op economisch als militair gebied.

Kernpunten:

• Economische steun: Nederland kreeg vanaf 1948 miljoenen dollars aan hulp via het Marshallplan van de Verenigde Staten om de oorlogsschade te herstellen.
• Veiligheidsreden: Nederland zocht bescherming bij de VS tegen de dreiging van de communistische Sovjet-Unie.
• Politieke samenwerking: In 1949 werd Nederland lid van de NAVO om als trouwe bondgenoot van de VS deel te nemen aan de verdediging van West-Europa.

Door de Marshallhulp konden Nederlandse boeren met tractoren gaan werken. (Foto uit 1947.)

h2 les 1

A. Amerikaanse dollars

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Na de Tweede Wereldoorlog veranderde de houding van veel Nederlanders ten opzichte van het communisme en groeide de invloed van de Amerikaanse cultuur.

Oorzaken:

• Dalende steun voor het communisme: Hoewel communisten na de oorlog populair waren vanwege hun rol in het verzet, nam die steun af tijdens de Koude Oorlog; de CPN kreeg minder stemmen en communistische organisaties verdwenen.
• Amerika als voorbeeldland: In de jaren 1950 begonnen veel Nederlanders op te kijken naar de Verenigde Staten als modern en vooruitstrevend land.
• Amerikanisering: Amerikaanse producten, levensstijl en consumptiegedrag kregen steeds meer invloed op de Nederlandse cultuur.

h2 les 1

Verwerken

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Leg uit dat de Amerikanen met het geven van Marshallhulp ook een politiek doel hadden, en

leg ook uit dat dit doel in Nederland werd bereikt. Doe het zo:

Een politiek doel van de Marshallhulp was ...

In Nederland werd dit doel bereikt, want ...

h2 les 1

B. Een kritische bondgenoot

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Toen in 1950 een oorlog in Korea begon, kregen de Verenigde Staten hulp van hun bondgenoten. Ook de Nederlandse regering stuurde soldaten en een paar marineschepen naar Korea. De meeste Nederlanders vonden dat een goede zaak. Later kwam er in Nederland veel meer kritiek op de militaire samenwerking met de Verenigde Staten.

h2 les 1

B. Een kritische bondgenoot

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Vanaf 1965 ontstond er in het Westen, waaronder Nederland, steeds meer kritiek op het buitenlandse beleid van de Verenigde Staten, vooral door de Vietnamoorlog.

Oorzaken:

• Invloed van televisie: Voor het eerst konden mensen dagelijks via televisie de gruwelijkheden van de Vietnamoorlog volgen, waaronder het gebruik van chemische wapens door het Amerikaanse leger.
• Publieke protesten: De schokkende beelden leidden in veel westerse landen, ook in Nederland, tot massale protesten tegen het Amerikaanse oorlogsoptreden.
• Politieke verdeeldheid: Sommige Nederlandse politieke partijen uitten kritiek op de VS en de oorlog, terwijl andere partijen de Amerikaanse aanpak juist bleven steunen.

Een demonstratie in Amsterdam tegen de Vietnamoorlog. Johnson was toen de president van de Verenigde Staten. (Foto uit 1967.)

h2 les 1

B. Een kritische bondgenoot

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

In de jaren na 1975 liep de spanning tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie weer op, wat leidde tot nieuwe discussies over kernwapens in Nederland.

Kernpunten:

• Plaatsing van kruisraketten: De VS wilden kernraketten in NAVO-landen plaatsen, waaronder 48 in Nederland, om zich te verdedigen tegen de Sovjet-Unie.
• Massaal protest in Nederland: Honderdduizenden Nederlanders demonstreerden tegen de komst van meer kernwapens en pleitten voor vredesonderhandelingen.
• Uiteindelijk geen plaatsing: Hoewel de Nederlandse regering akkoord ging met de raketten, zijn ze nooit geplaatst doordat Gorbatsjov in 1985 bereid was te onderhandelen over ontwapening.

h2 les 1

Verwerken

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Iemand ziet bron 5 en beweert: ‘De demonstranten zijn tegen de Amerikaanse kernraketten en dus vóór het communisme.’

Leg uit dat je dit niet zeker kunt weten.

h2 les 1

C. Een nieuwe wereld

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

In 1989 kwam er een einde aan de Koude Oorlog. Maar de nieuwe machtsverhoudingen in de wereld leidden ook tot nieuwe conflicten.

Positief over de toekomst

• De val van het communisme werd gezien als winst voor kapitalisme en democratie.
• In Nederland was er hoop op meer democratie en vrede in de wereld.
• Nederland droeg bij aan vrede via VN-missies en bleef lid van de NAVO.

h2 les 1

C. Een nieuwe wereld

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

De Oorlog in Joegoslavië en de Rol van Nederland

Wereldwijde vrede bleef uit; er brak oorlog uit in Europa.

• Joegoslavië viel uiteen in o.a. Kroatië, Servië en Bosnië-Herzegovina.
• In Bosnië woedde van 1992–1995 een bloedige burgeroorlog.
• VN stuurde troepen; meer dan 30 landen, waaronder Nederland, deden mee.

h2 les 1

C. Een nieuwe wereld

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

• Nederlandse soldaten moesten vluchtelingen beschermen in Srebrenica.
• In juli 1995 veroverden Servische troepen de stad en vermoordden 8.000 mannen.
• Nederlandse troepen konden dit niet voorkomen; er was te weinig steun van de VN.
• Nederland erkent fouten en medeverantwoordelijkheid.
• Sindsdien is Nederland terughoudender met deelname aan militaire missies.

h2 les 1

C. Een nieuwe wereld

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Het Midden-Oosten

• In 2003 vielen de VS Irak binnen om dictator Saddam Hoessein af te zetten.
• Doel: democratie verspreiden in het Midden-Oosten.
• In plaats daarvan nam de onrust in de regio toe.
• Nederland steunde de oorlog officieel als bondgenoot van de VS.
• Er was weinig steun onder de Nederlandse bevolking.

h2 les 1

C. Een nieuwe wereld

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Het Midden-Oosten

• Nederland leverde geen grote militaire bijdrage, maar stuurde wel troepen voor wederopbouw.
• De oorlog leidde tot wereldwijde kritiek op de rol van de VS als 'wereldpolitie'.
• Tegelijkertijd bleef de wereld vertrouwen op de VS en VN voor bescherming bij conflicten.