T5 H1: Mechanismen van evolutie

• Biologie
• Secundair onderwijs

Thema 5, Hoofdstuk 1:

Mechanismen van evolutie

Mevr. C. De Bremaecker

1. Evolutie en evolutietheorie

Evolutie = het proces waarbij erfelijke eigenschappen in een populatie veranderen over verschillende generaties.

Evolutietheorie = beschrijft de mechanismen die evolutie veroorzaken (dyn)

Evolutieverloop = hoe iets zich ontwikkelt in de tijd

2. Mechanismen van evolutie

2.1 Winstmutaties/adaptieve mutaties

Vb: Slangengif is ontstaan door dergelijke mutaties in de genen die coderen voor verteringsenzymen in het speeksel.

epigenetische modificaties?

epigenetische modificaties?

= chemische veranderingen aan het DNA of aan de eiwitten waarrond DNA gewikkeld zit (histonen), die de activiteit van genen beïnvloeden zonder de genetische code zelf te veranderen.

epigenetische modificaties?

het doorgeven van die epigenetische aanpassingen heeft slechts een invloed op enkele generaties. 

Evolutie op lange termijn wordt dus bepaald door de genetische variatie veroorzaakt door mutatie.

Het experiment volgt al sinds 1988 twaalf afstammingslijnen van E. coli. 

Om de 500 generaties (75 dagen) wordt een deel van de cultuur ingevroren. 

2. Mechanismen van evolutie

2.2 Natuurlijke selectie is gebaseerd op drie principes:

- Er is een verschil in fenotype tussen versch. individuen in een populatie.

- Individuen met een versch. fenotype hebben een versch. overlevings- of voortplantingskans, een andere fitness.

- De genetische informatie die zorgt voor de variatie in fenotypes is overerfbaar.

De fitness van een bepaald fenotype is niet constant.

Vb: albinomol bij sneeuw

 Op zes van de eilanden introduceerden de onderzoekers een predator, de gladkopleguaan Leiocephalus carinatus. Dat leidde tot een snelle aanpassing van A. sagrei. Na zes maanden selectie kwamen er meer hagedissen met langere poten voor. Die waren iets sneller en dus beter in het ontwijken van de predator. Na een jaar kwamen er echter meer hagedissen met kortere poten voor. De soort had haar leefgebied verplaatst naar struiken en bomen om de predator te ontlopen. In die nieuwe omgeving geven kortere poten meer stabiliteit.

genetisch meeliften 

(genetic hitchhiking)

allelen die in de buurt liggen van een allel met een hoge fitness zullen mee profiteren van de natuurlijke selectie van dat voordelige allel. Hoewel ze zelf geen hogere fitness hebben dan een ander allel van hetzelfde gen, zullen die allelen en hun overeenkomstige eigenschappen meer beginnen voor te komen. 

2. Mechanismen van evolutie

2.3  Seksuele selectie 

-  eigenschappen zijn een indicatie van de fitness van de partner (vrouwen kieskeuriger)

- competitie tussen individuen van hetzelfde geslacht (meestal bij mannen-=> leidt tot seksueel dimorfisme

2. Mechanismen van evolutie 

2.4 Gene flow

= het verspreiden van allelen van één populatie naar een andere

= ++ gevolg van migratie van individuen tussen verwante populaties 

OF 

= gevolg van de verspreiding van gameten, zaden, sporen of een onvolwassen stadium van een organisme

Gene flow bij conjugatie

2. Mechanismen van evolutie

2.5 Genetische drift

= het verschijnsel waarbij de allelfrequentie toevallig toeneemt of afneemt in populaties

flessenhalseffect

stichtereffect

genetische drift door de mens

genetische drift door de mens

alles op een rij

AAN DE SLAG oefeningen

Adaptatieve oefeningen

 iDiddit