NOVA H4.1 les 1 Energie - endo/exotherm

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H4.1 Energie

NOVA

3VWO

les 1

endo- & exotherme reacties

Deze les

• Uitleg 4.1 
• practicum: EXP1A en EXP1B
• opgave: 3 + 4 + 7

Leerdoelen

• je kunt aangeven welke energie-omzettingen optreden
• je kunt uit een temperatuurverandering afleiden of een reactie endotherm of exotherm is
• je kunt een volledig energiediagram (met alle bijschriften) tekenen

Wet van behoud van energie

• Energie kan niet verloren gaan!
• Energie kan wel van vorm veranderen  (energie-omzetting)

Welke energieomzetting heb je in een zonnepaneel?

1. Elektrische energie in licht en warmte
2. Warmte in licht en elektrische energie
3. Licht in elektrische energie en warmte
4. Licht in chemische energie en elektrische energie

Welke energieomzetting vindt er plaats bij verbranding van hout?

Welke energieomzetting vindt er plaats bij verbranding van hout?

1. Warmte in Licht
2. Kernenergie in warmte
3. Chemische energie in warmte
4. Chemische energie in stralingsenergie en warmte

Verdampen van alcohol.

1. exotherm
2. endotherm

Ontstaan van rijp op grassprietjes
("rijpen" = fase-overgang g --> s)

1. exotherm
2. endotherm

ENDOtherm

EXOtherm

Als het proces de ene kant op warmte kost, dan komt er bij het omgekeerde proces warmte vrij. 

    (Wet van behoud

            van energie)

Elektrolyse van water

1. exotherm
2. endotherm

Vorming van water uit waterstof en zuurstof

1. exotherm
2. endotherm

Verbranden van aardgas

1. exotherm
2. endotherm

Hoe zie je aan de temperatuurverandering of een reactie endo- of exotherm is?

Bij oplossen van natriumhydroxide in water stijgt de temperatuur van de oplossing.

1. exotherm
2. endotherm

natriumhydroxide en zoutzuur van
18 °C worden samengevoegd. Na de reactie is de temperatuur 23 °C.

1. deze reactie is exotherm, want de stoffen worden warmer
2. deze reactie is endotherm, want de stoffen worden warmer
3. deze reactie is exotherm, want de omgeving wordt warmer
4. deze reactie is endotherm, want de omgeving wordt warmer

voorbeeld

Bekijk op de volgende dia het filmpje van een chemische reactie tussen twee vaste stoffen:

• Is de reactie endotherm of exotherm?
• Welke stoffen hebben de meeste energie: de beginstoffen of de reactieproducten?

De reactie was endotherm

De temperatuur daalde, dus er is energie opgenomen uit de omgeving.

Energiediagram

In een energiediagram wordt de chemische energie (E) van de beginstoffen en van de reactieproducten weergegeven:

bij een exotherme reactie hebben de beginstoffen MEER energie dan de reactieproducten

bij een endotherme reactie hebben de beginstoffen MINDER energie dan de reactieproducten

PRACTICUM (blz 46 - 49)

Doel: Uit de temperatuurverandering afleiden of het proces exotherm of endotherm is

• EXP1 A Magnesium + zoutzuur: draag een bril, haren in een staart
• EXP1 B: Aceton verdampen
• Noteer waarnemingen bij de resultaten (blz 47)
• beantwoord de vragen bij deel A en B (blz 48)

Eigen werk

doorlezen H4.1 tm blz 10

verwerking EXP1A en 1B afmaken (blz 48)

opgave 3 + 4 + 7 van H4.1 maken en nakijken