Begrippen

Lesdoel

Begrippen die betrekking hebben op poëzie kennen 

Lesopbouw

• Begrippenlijst poëzie 
• Gedicht analyseren (termen)

Poëzie en proza

Noem enkele verschillen:

• rijm
• metrum
• klankpatroon
• versregels
• herhaling

Strofe

• een 'couplet'
• na elke strofe een witregel 

Metrum

• regelmatige afwisseling van lettergrepen
• duidelijke regelmaat van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen 

Enjambement

• een versregel wordt afgebroken op een plaats waar geen natuurlijke pauze is 

Versregel

• één regel van een gedicht

Semantisch veld

• In de taalkunde is semantiek (of betekenisleer) de studie van de betekenis van woorden en van hogere eenheden als woordgroepen en zinnen. 
• woorden die verbonden zijn door hun betekenis in een bepaalde context 

Rijm

1. Op basis van het aantal lettergrepen
2. Op basis van soort of vorm
3. Op basis van de plaats van de rijmklank
4. Rijmschema's:  om de plaats aan te geven die de rijmende versregels t.o.v. elkaar innemen

Op basis van het aantal lettergrepen

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. glijdend

Op basis van soort of vorm

1. volrijm
2.  assonantie
3. alliteratie

Op basis van de plaats van de rijmklank

1. eindrijm
2. binnenrijm
3. slagrijm
4. middenrijm 

Rijmschema's: om de plaats aan te geven die de rijmende versregels t.o.v. elkaar innemen

1. gepaard rijm
2.  gekruist rijm
3. omarmend rijm

Metrum

• Ritme (een afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen) dat een bepaalde regelmaat heeft
• Versvoet: het aangeven van de regelmaat (scanderen)

Soorten metrum

1. jambe
2. trochee
3. dactylus
4. anapest
5. enjambement 

Jambe

zwak sterk/zwak sterk/ ....

Voorbeelden:

• De LIEF/de TOT/zijn LAND/is IE/der AAN/geBO/ren [Vondel]
• Een NIEU/we LEN/te EN/ een NIEUW/ geLUID/ [Gorter]

Trochee

sterk zwak/sterk zwak/ ...

Voorbeelden:

• CONstan| TIJNtje,| ‘t ZALigh | KIJNtje, (Vondel)
• ZONne| STERvend| ZONK in | zee

Dactylus

sterk zwak zwak/sterk zwak zwak ...

Voorbeelden:

• DOOD was het| HOUT, maar het| HOUT moest her| LEven: (Gezelle)
• GRAUW is uw| HEmel en| STORMig uw| STRAND

Anapest

zwak zwak sterk/zwak zwak sterk/ ...

Voorbeelden:

Schrijf je MIJ| graag een VERS |, doe dan EX | tra je BEST |. Houd het MEEST | van de VORM: | anaPEST.