H1 §3 ontwikkeling in verschillende snelheden

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat zijn belangrijke voorwaarden van een goedlopende internationale productieketen?

Hoe pak je dit aan?

 paragraaf 1.3 Verschillen in ontwikkeling

Leerdoelen

• Je weet een aantal interne en externe oorzaken voor verschil in ontwikkeling te noemen.

• Je begrijpt dat in- en externe oorzaken van armoede met elkaar samenhangen.

• Je kunt door het vergelijken van verschillende kaarten aantonen dat een land een lager economisch ontwikkelingsniveau heeft

• Je beheerst de begrippen van de paragraaf.

Voorbereiding 1.3. 

Lees paragraaf 1.3. en beantwoord de vragen in je schrift.

1. Noem twee natuurlijke omstandigheden die een land meer ontwikkelingskansen geven.

2. Leg uit waarom een land zonder toegang tot zee (landlocked) vaak een nadeel heeft in de economische ontwikkeling.

3. Wat wordt bedoeld met de Gini-coëfficiënt?

4. Bekijk bron 21. Wat laat deze bron zien over de export van Ivoorkust en wat zegt dat over het ontwikkelingsniveau van dit land?

5. Leg uit waarom een hoge bevolkingsgroei in een arm land kan zorgen voor een lagere welvaart per hoofd van de bevolking.

6. In de tekst worden interne en externe oorzaken van ontwikkeling besproken. Leg uit hoe deze twee soorten oorzaken elkaar kunnen versterken.

Verschillen in ontwikkeling

Oorzaken

• Intern
  
• Extern
  

Wanneer in één land veel negatieve factoren samenvallen is de kans op armoede groter

https://www.gapminder.org/dollar-street?topic=waste-dumps&media=all

• Interne oorzaken = oorzaken voor een lagere welvaart binnen een land zelf. Onderscheid tussen natuurlijke (zoals klimaat en ligging) en menselijke oorzaken (zoals politiek systeem en demografie)

• Externe oorzaken = de reden voor lage welvaart wordt gezocht in het soort relatie dat armere landen hebben met de rijkere landen (zoals koloniaal verleden en de wereldeconomie).

Geef aan per bron

in je schrift

1. Waar gaat de bron over?
2. Welke oorzaak (intern natuurlijk, intern menselijk, extern) 
3. Waarom dit een verklaring kan zijn voor verschil in ontwikkeling

1

2

3

4

5

6

7

Interne oorzaken

Welke natuurlijke oorzaken vergroten de ontwikkelingskansen van een land?

• vruchtbare grond
  
• niet te bergachtig
  
• voldoende neerslag
  
• natuurlijke hulpbronnen
  
• ligging aan zee (niet gelegen tussen andere landen)
  

Vraag 1

1. Noem twee natuurlijke omstandigheden die een land meer ontwikkelingskansen geven.

Waarom is de welvaart niet eerlijk verdeeld?  

Oorzaken van de ongelijke welvaartsverdeling in de wereld:

• Interne oorzaken --> natuurlijk (vb. droogte of gebrek aan natuurlijke hulpbronnen, of ligging landlocked) of menselijke (vb. oorlog of corruptie).

Vraag 2

2. Leg uit waarom een land zonder toegang tot zee (landlocked) vaak een nadeel heeft in de economische ontwikkeling.

Natuurlijke hulpbronnen als % van het BBP 

Landen met geen toegang tot een open zee

Corruptie-index

Afb 1: Landlocked countries

WAUW!

W - Wat geeft de kaart weer? (legenda)

A - Algemeen patroon? 

(waar veel/weinig)

U - Uitzondering?

W - Waarneming; Beschrijf  --> windrichting/gebieden

Of: Waar zit je naar te kijken? Check titel / legenda / bijschrift.

Menselijke oorzaken: politiek 1

Kenmerken van het bestuur in minder ontwikkelde landen?

• weinig of niet democratisch
  
• corruptie
  
• vriendjespolitiek
  

Menselijke oorzaken: politiek 2

Kenmerken van het politieke systeem in ontwikkelde landen?

• democratische rechtstaat
  
• ondernemen stimuleren
  
• privébezit beschermen
  
• zorgen voor onderwijs en gezondheidszorg
  

 

Politieke systeem: De wijze waarop een land wordt bestuurd.

P

Menselijke oorzaken: ongelijkheid

Waarom neemt de ongelijkheid binnen een land toe wanneer deze zich economisch ontwikkelt?

• sommige gebieden en mensen profiteren meer van de groeiende welvaart
  

• Grote ongelijkheid in combinatie met een tekort aan werk kan leiden tot onrust in een land.
  

Een grote groep jeugd. 

Studeren en een baan

Menselijke oorzaken: bevolking 2

Welke leeftijdsopbouw is ideaal voor een land?

• Grote, jonge bevolkingsgroep met een goede opleiding

Waarom is dit gunstig voor een land?

• De jongeren leveren een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van het land

Wat is een belangrijke voorwaarde voor ontwikkeling binnen een land?

• Er moet voldoende werk zijn
  

Demografisch voordeel? 

De meeste mensen in werkende leeftijd. 

Dus geen grijze en groene druk

grijze druk

Groene druk

Werkende bevolking

Gini-coëfficient

Sociale ongelijkheid meten we dmv de GINI-index. De lorenzcurve is hiervan de grafische weergave. 

• Waar is meer ongelijkheid, Brazilië of Hongarije?

Vraag 3

3. Wat wordt bedoeld met de Gini-coëfficiënt?

Waar is meer ongelijkheid, Brazilië of Hongarije?

Menselijke oorzaken: bevolking 1

Wat is het nadeel van een hoog geboortecijfer?

• Het bbp moet worden gedeeld met meer mensen
  

BBP: Bruto Binnenlands Product: de totale productie van goederen en diensten binnen een land.

Vraag 5

5. Leg uit waarom een hoge bevolkingsgroei in een arm land kan zorgen voor een lagere welvaart per hoofd van de bevolking.

Externe oorzaken

koloniaal verleden 1

Veel arme landen van nu zijn exploitatiekoloniën geweest.

Welke rol hadden deze landen vroeger (en nog steeds):

• leveren van grondstoffen
  
• leveren van landbouwproducten
  
• leveren van laagwaardige industrieproducten
  

Exploitatiekolonie: Kolonie die door het moederland gebruikt wordt als wingewest. Ontwikkeling van de kolonie komt op de tweede plaats.

E

Koloniaal verleden 2

De VS en Australië waren vestigingskoloniën. 

Waaraan kun je dat zien op de kaart?

Vestigingskolonie: Gebied waar kolonisten zich blijvend vestigen en de kolonie opbouwen, vaak naar voorbeeld van het moederland.

V

Het grote plaatje

Vraag 1

1. Welke drie hoofdgroepen van landen worden genoemd in het centrum-periferiemodel, en kun je voor elk van deze groepen een voorbeeld geven?

Externe oorzaken --> de relatie van een ontwikkelingsland met rijkere landen.

Centrum-periferie model

Dit model laat de dominante rol van rijke landen/regio's zien en de afhankelijkheid van arme landen/regio's.

• Grondstofafhankelijkheid. Waarom is dat een probleem? 

Nadelen

1. Prijzen grondstoffen stijgen minder snel dan prijzen eindproduct
2. Prijzen grondstoffen fluctueren op wereldmarkt
3. Gevaar voor misoogsten

Sub-Sahara historisch

Exploitatiekolonie

Vestigingskolonie

Dekolonisatie

Veel arme landen van vandaag waren exploitatiekoloniën tijdens het kolonialisme, waarbij grondstoffen goedkoop werden geëxporteerd naar koloniale machten. De vroegere vestigingskoloniën behoren nu tot de rijkere landen in de wereld. Bijvoorbeeld, Brits-Indië was een exploitatiekolonie van het Verenigd Koninkrijk en is nu India, een snel ontwikkelingsland. Australië was een vestigingskolonie en is nu een welvarend land.

Het koloniale verleden heeft de economische positie van veel voormalige koloniën beïnvloed en heeft geleid tot ongelijke economische relaties.

Opdracht

Stap 1: Ga naar https://oec.world/en/visualize/tree_map/hs92/export/idn/all/show/2022?slug=tree_map&slug=hs92&slug=export&slug=idn&slug=all&slug=show&slug=2022

Stap 2: Bekijk het exportpakket van: Niger, Belgium, Angola en Cambodia. Noteer de namen van de landen en noteer hierachter wat de drie belangrijkst exportproducten zijn inclusief het percentage.

Stap 3: Noteer erachter of volgens het exportpakken het een periferie, semi-periferie of centrumland is en leg uit waarom.

Stap 4: Zoek zelf minstens één periferie en semiperiferie land. Leg je keuze uit aan de hand van het exportpakket.

Stap 5: Bij je gekozen landen bij stap 4 onderzoek je of er door de tijd heen een verandering is in export. Kies verschillende jaartallen om te onderzoeken of er een ontwikkeling zichtbaar is. 

TIP: gebruik de vertaalfunctie 

Vraag 4

4. Bekijk bron 21. Wat laat deze bron zien over de export van Ivoorkust en wat zegt dat over het ontwikkelingsniveau van dit land?

Maak opdrachten 1 t/m 4 online!

Je mag met oortjes muziek luisteren

Ook binnen landen kan een groot verschil in welzijn ontstaan.

Kennen we ook ongelijkheid in Nederland? Zo ja, welke gebieden?

Maak opdrachten 1 t/m 6

Klaar? --> maak box 1.3 online!