Dierenbescherming
Voor een diervriendelijk Nederland

De rat: een kleine alleskunner

DE RAT
Een kleine alleskunner
1 / 33
volgende
Slide 1: Tekstslide
BiologieBasisschoolGroep 7

In deze les zitten 33 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 3 videos.

time-iconLesduur is: 20 min

Introductie

Ratten. Veel mensen vinden ze eng of vies. We vinden ratten vooral plaagdieren, die voor overlast zorgen. Maar het zijn intelligente dieren die zich heel goed aan mensen weten aan te passen. En, we hebben veel aan ratten te danken.

Onderdelen in deze les

DE RAT
Een kleine alleskunner

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Aan het eind van deze les:
  • weet je hoe ratten leven
  • weet je hoe veelzijdig ratten zijn
  • weet je wat een tamme rat nodig heeft.  

Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Katten zijn schattig
Konijnen zijn schattig
Maar ratten? 

Slide 3 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

  Hoe denk jij over ratten?

Slide 4 - Woordweb

Welke associaties hebben de leerlingen bij ratten? Denken ze aan huisdieren, overlast, knaagdieren? Zijn de associaties positief, negatief of neutraal?
Slechte naam

  Veel mensen denken negatief over        ratten.

  Dat is al sinds de Middeleeuwen,            toen de pest uitbrak in Europa.

  De pest was een besmettelijke              ziekte die miljoenen mensen het          leven kostte. 

Slide 5 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

De pest in de Middeleeuwen
Die vlooien nestelden zich in de vacht van de zwarte rat en verspreidden zo de pest.  Dat bezorgde de rat zijn slechte naam. 
4
In de Middeleeuwen heerste er een verschrikkelijke ziekte: de pest. Ook wel de Zwarte Dood genoemd. In de 14e eeuw werden miljoenen mensen in Europa ziek en stierven aan de pest.
1
De pest werd veroorzaakt door een bacterie, de Yersinia pestis. 
2
De bacterie zat op luizen en vlooien. 
3
Maar een paar jaar geleden kwamen twee universiteiten met overtuigend bewijs dat het anders zit. 
5
Er is altijd aangenomen dat de pest door ratten werd verspreid.

Slide 6 - Tekstslide

Vertel: Met de huidige kennis over ziekteverspreiding probeerden de wetenschappers erachter te komen wat er gebeurde tijdens een van de meest verwoestende pandemieën in de menselijke historie. In negen steden werd de uitbraak van de pest gesimuleerd volgens drie verschillende modellen. Een van deze modellen was het model van vlooien en luizen die in menselijke kleding en zelfs op mensen leefden. In zeven van de negen steden bleek dat dit model het beste aansluit bij het patroon van de uitbraken van de pest, veel beter dan het model van vlooien die op ratten leefden. De conclusie van het onderzoek verklaart waarom de verspreiding van de pest in de 14e eeuw zo snel is gegaan; de bacterie werd verspreid via vlooien en luizen die op mensen leefden.  Niet van rattenvlooien die de ziekte op mensen overbrachten. 

Overgenomen uit: https://isgeschiedenis.nl/nieuws/de-pest-werd-niet-door-ratten-verspreid-maar-door-mensen
De pest in de Middeleeuwen
De pest werd verspreid door vlooien die van mens tot mens sprongen en niet van rat tot mens.

Slide 7 - Tekstslide

Van mens tot mens
Met de huidige kennis over ziekteverspreiding probeerden de wetenschappers erachter te komen wat er gebeurde tijdens een van de meest verwoestende pandemieën in de menselijke historie. In negen steden werd de uitbraak van de pest gesimuleerd volgens drie verschillende modellen. Een van deze modellen was het model van vlooien en luizen die in menselijke kleding en zelfs op mensen leefden. In zeven van de negen steden bleek dat dit model het beste aansluit bij het patroon van de uitbraken van de pest, veel beter dan het model van vlooien die op ratten leefden. De conclusie van het onderzoek verklaart waarom de verspreiding van de pest in de 14e eeuw zo snel is gegaan; de bacterie werd verspreid van mens tot mens, niet van rat tot rat.

Overgenomen uit: https://isgeschiedenis.nl/nieuws/de-pest-werd-niet-door-ratten-verspreid-maar-door-mensen
Bruine rat
In Nederland  komen twee soorten ratten voor
Komt overal voor in Nederland, zowel in de stad als op het platteland. 
Leeft waar water, een schuilplek en voedsel voor hem is. 
Zijn staart is korter dan zijn lijf. 
Leeft in kruipruimtes of riolen. Graaft holen. 
Houdt van een vochtige, niet te warme omgeving.

Slide 8 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

In Nederland  komen twee soorten ratten voor
Leeft graag hoog en droog: vlieringen, zolders, pakhuizen. Maar ook onder woningen en op schepen.
Goede klimmer en heel slim.
Te vinden in havengebieden en delen van Zuid-Nederland.
Staart langer dan zijn lijf.
Zwarte rat

Slide 9 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Ratten zijn cultuurvolgers.
Waar mensen zijn, zijn ratten.
Overlast

Slide 10 - Tekstslide

Vertel: Ratten zijn cultuurvolgers, dat betekent dat waar mensen zijn,  er ook ratten voorkomen.  Om zich te verspreiden maken ze gebruik van de mogelijkheden die mensen bieden. Als we dus afval op straat achterlaten of eenden voeren, dan komen daar ratten op af. 
Waar voelt een rat zich thuis?

Slide 11 - Sleepvraag

Sleepvraag - Ratten voelen zich thuis in op plekken waar voedsel is, in havens en schepen en bij het water.
Tekst
Vrouwtjesrat krijgt ongeveer 30 jongen per jaar. 

Binnen 6 weken kunnen deze jongen zichzelf  weer voortplanten.

Dit betekent dat 1 koppel ratten kan zorgen voor 2.000 ratten in één jaar tijd.

Per jaar worden 3.400.000  
( 3,4 miljoen) ratten en muizen gedood vanwege overlast. 



  •  
Cijfers over ratten

Slide 12 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Tekst
Ratten kunnen een bacterie bij zich dragen die de ziekte van Weil veroorzaakt. De bacterie kan terecht komen via de urine van de ratten in (riool)water.



 







  •  
Ziekte

Slide 13 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Bestrijding
Vanaf half 2023 is het gebruik van gif verboden om ratten te doden. 

Bij onjuist gebruik neemt de resistentie toe. 
Dat betekent dat ratten en muizen steeds  beter tegen het gif kunnen en er zelfs niet meer dood aan gaan. 

Het gif komt terecht in de natuur.

resistentie

Slide 14 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Tekst
  • R

 







  •  
     Overlast  - bestrijding

Ook is er een risico op  

Als een dode muis of rat wordt gegeten door een kat of roofdier, kunnen ook die dieren 
vergiftigd raken en doodgaan.


doorvergiftiging.

Slide 15 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Hoe kun je overlast van ratten voorkomen?
Wat kun je doen tegen rattenoverlast?

Slide 16 - Open vraag

Antwoord: Zorgen dat er geen afval rondslingert. Eten goed opbergen.
Vanaf medio 2023 mag je geen gif meer gebruiken om ratten (en muizen) te bestrijden. Het gif komt namelijk in de natuur terecht. Andere dieren eten ervan of roofvogels die vergiftigde ratten (of muizen) eten gaan zelf dood aan het gif.
Ratten zijn enorm intelligent, dat maakt dat ze zich goed kunnen aanpassen aan allerlei omstandigheden.

Ze zijn:
- nieuwsgierig
- kunnen goed onthouden
- kunnen snel iets leren
 en ze bewegen zich soepel

Kijk maar naar het volgende filmpje.
Intelligentie ratten

Slide 17 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

1

Slide 18 - Video

Deze slide heeft geen instructies

     De rat als mensenredder  
De rat als speurneus.
De rat als proefdier.

Slide 19 - Tekstslide

Mensen maken ook dankbaar gebruik van ratten.  Hier volgen twee voorbeelden. 
0

Slide 20 - Video

Magawa, de held uit dit filmpje is een gambiahamsterrat. Dat is een soort die in Nederland niet in het wild voorkomt. 
Mugawa en onze bruine en zwarte rat, behoren wel allebei tot dezelfde superfamilie (Muroidea).
Waarom zijn ratten zo geschikt
om mijnen op te sporen?

Slide 21 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Wat vind jij? Mag je ratten inzetten om gevaarlijk werk te doen, zoals het speuren naar landmijnen?
Ja
Nee
Alleen als het niet vervelend is voor de rat
Geen mening

Slide 22 - Poll

Deze slide heeft geen instructies


Geef een toelichting op je antwoord

Slide 23 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

   Per jaar worden er 93.000 proeven op     ratten uitgevoerd in Nederland
De rat als proefdier

Slide 24 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

1. Goedkoop: nemen weinig ruimte in beslag en eten weinig
2. Ze kunnen zich heel snel voortplanten, dat is handig.
3. Ratten zijn sociale dieren en laten zich makkelijk oppakken. Handig als je met ratten werkt.
4. Ze zijn zeer intelligent. Dat maakt ratten geschikt voor hersenonderzoek
5.  Ratten lijken op mensen. 90% van het erfelijk materiaal van ratten is hetzelfde als dat van mensen. 

Erfelijk materiaal is als een instructieboekje in je lichaam dat bepaalt hoe je eruitziet en hoe je lichaam werkt. Het komt van je ouders en wordt doorgegeven van generatie op generatie.
 Kankeronderzoek
Hersenonderzoek
Longonderzoek en nog veel meer
  Waarom zijn er zoveel dierproeven op ratten?

Slide 25 - Tekstslide

Bron: https://proefdiervrij.nl/ratten

Wat vind jij? 
Mag je ratten gebruiken om medische proeven mee te doen?
Ja
Nee
Alleen als het niet vervelend is voor de rat
Geen mening

Slide 26 - Poll

Deze slide heeft geen instructies


Geef een toelichting op je antwoord.

Slide 27 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Ratten zijn leuke huisdieren, waar je echt een band mee kunt opbouwen. 

Ze zijn nieuwsgierig en speels en houden ervan om bij je in de buurt te zijn.

Het zijn                                     , , dat betekent dat ze in groepen leven.  Je moet daarom een rat niet in zijn eentje houden. 


     De rat als huisdier  
sociale dieren

Slide 28 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

02:07-02:10
     Intelligentie ratten

Slide 29 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

1

Slide 30 - Video

Deze slide heeft geen instructies

00:49-00:52
     De rat als huisdier  

Slide 31 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat weet je nu over ratten?

Slide 32 - Tekstslide

de Spinner

'Draai' aan de spinner om vragen over de rat te stellen. 

  Hoe denk jij nu over ratten?

Slide 33 - Woordweb

Welke associaties hebben de leerlingen nu bij ratten? Zijn de associaties veranderd?