Algemene les: Vertelperspectieven in film

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Introductie

Maak verschillende vertelperspectieven zichtbaar aan de hand van film! Leerlingen herkennen aan de hand van korte films hoe perspectieven in films en boeken worden vormgegeven. Ze leren overeenkomsten en verschillen te benoemen en begrijpen waarom filmmakers en schrijvers voor bepaalde perspectieven kiezen. Uiteindelijk kunnen leerlingen aangeven welk vertelperspectief hen het meest aanspreekt en waarom.

Instructies

Leerdoelen

• Leerlingen kunnen uitleggen welke vertelperspectieven er zijn en wat de kenmerken hiervan zijn.
• Leerlingen kunnen overeenkomsten en verschillen benoemen tussen hoe vertelperspectieven in film en in literatuur vormgegeven worden.

Benodigde materialen

• digibord of scherm
• pen en papier

Film en Nederlands

Dit is de algemene variant van de les Herken vertelperspectieven in film. Je kunt deze les dus toepassen op films naar keuze. Kijk hier voor een uitgewerkte variant van deze les die gekoppeld is aan de korte films #tagged, Een bizarre samenloop van omstandigheden, Sirene en Raak.

Bekijk voor meer lessen, filmtips en opdrachten de vakpagina Film en Nederlands.

Instructies

Docentenhandleiding_vertelperspectieven.pdf

Vertelperspectieven in film en literatuur

Inleiding

Benoem dat leerlingen in deze les leren welke vertelperspectieven er zijn en hoe deze in films en boeken worden vormgegeven.

      Leerdoelen

Aan het einde van de les...

...kun je uitleggen wat een vertelperspectief is en welke soorten er zijn (ik-figuur, hij/zij-figuur, alwetende verteller, meerdere vertellers). 

...kun je verschillen en overeenkomsten herkennen tussen vertelperspectieven in literatuur en film.

Leerdoelen

Aan het einde van de les...

... kunnen leerlingen uitleggen wat een vertelperspectief is en welke soorten er zijn (ik-figuur, hij/zij-figuur, alwetende verteller, meerdere vertellers). 

... kunnen leerlingen verschillen en overeenkomsten tussen vertelperspectieven in literatuur en film herkennen.

Wat weet je al over vertelperspectieven?

Voorkennis ophalen

Haal op wat leerlingen al weten over vertelperspectieven.

Waaraan herken je het vertelperspectief in een geschreven verhaal of een geschreven tekst?

ik

Een vertelperspectief waarbij het verhaal wordt verteld vanuit de eerste persoon, vaak met een persoonlijke beleving en inzicht in de gedachten en gevoelens van het personage.

hij/zij

Een vertelperspectief waarbij het verhaal wordt verteld vanuit de derde persoon, gericht op een specifiek personage, zonder inzicht in de gedachten en gevoelens van andere personages.

alwetende

Een vertelperspectief waarbij de verteller alles weet, inclusief de gedachten en gevoelens van alle personages, en de vrijheid heeft om tussen verschillende personages en gebeurtenissen te springen. Ook wel personele verteller genoemd.

 1  Soorten vertelperspectieven in literatuur

Waaraan herken je het vertelperspectief in een geschreven verhaal of een geschreven tekst?

meerdere

Een vertelperspectief waarbij het verhaal wordt verteld vanuit meerdere personen. Je hebt als kijker inzicht in de gedachten en gevoelens van meerdere personages.

Voorkennis ophalen: Vertelperspectieven in literatuur 

Stel je leerlingen de volgende vraag: Waaraan herken je het vertelperspectief in een geschreven verhaal of een geschreven tekst? 

Nadat ze de vraag hebben beantwoord leg je de verschillende soorten vertelperspectieven uit. Druk op de punaisesymbolen om de uitleg te laten zien. 

Herkennen en vergelijken van vertelperspectieven in geschreven verhalen en in films 

POV- shot

Een cameratechniek waarbij de kijker het verhaal beleeft door de ogen van een personage.

totaalshot

Een cameratechniek die een overzicht biedt van een scène, alsof de kijker een objectieve buitenstaander is.

over the shoulder-shot

Een cameratechniek waarbij de camera over de schouder van een personage meekijkt, zonder zelf een personage te zijn.

2  Soorten vertelperspectieven in film

Waaraan herken je het vertelperspectief in een film?

Voorkennis ophalen: Vertelperspectieven in film

1. Stel je leerlingen de volgende vraag: Waaraan herken je het vertelperspectief in een film?
2. Nadat ze de vraag hebben beantwoord, leg je uit dat films ook gebruikmaken van vertelperspectieven, zij het op een andere manier. 
3. Bespreek voorbeelden van hoe je een bepaald vertelperspectief in films herkent. Bijvoorbeeld: een ik-perspectief kun je herkennen door een voiceover van een hoofdpersoon. Of door een scène waarin je als kijker door de ogen van het personage ziet wat er gebeurt. 
4. Daarna geef je ze uitleg over point-of-view shots, over-the-shoulder shots en totaalshots als voorbeelden van vertelperspectieven in films. Klik op de vraagtekensymbolen om de uitleg te laten zien.  
5. Bespreek ten slotte de overeenkomsten en verschillen in het gebruik van vertelperspectieven in literatuur en films.

POV-shot 

Film: #Tagged

Leg uit dat dit een POV-shot is.

Over-the-shoulder-shot 

Film: Boy 

Leg uit dat dit een over-the-shoulder-shot is.

Totaalshot 

Film: Een bizarre samenloop van omstandigheden

Leg uit dat dit een totaalshot is.

      Bekijk de scènes.

      Wat valt je op in de scène? Beantwoord de volgende vragen:

Voor welk vertelperspectief is gekozen in de scène?

Vanuit welk(e) personage(s) wordt de scène verteld?

Waaraan zie en hoor je dat allemaal?

 3  Scènes bekijken

Scènes bekijken

Bekijk filmscènes waarin voor verschillende vertelperspectieven gekozen is. Laat je leerlingen tijdens het kijken voor zichzelf de antwoorden op de volgende vragen noteren:

• Voor welk vertelperspectief is gekozen in de scène?
• Vanuit welk personage(s) wordt de scène verteld?
• Waaraan zie en hoor je dat allemaal?

Deel je antwoorden met je klas. 

Welk perspectief vind jij het meest verrassend, spannend of grappig? En waarom? 

 4  Bespreken

Bespreken

Vraag aan je leerlingen hun antwoorden klassikaal te delen. 

Stel ze de volgende vraag: welk perspectief vind jij het meest verrassend, spannend of grappig? En waarom? 

 4  Afsluiting

Afsluiting

Kom kort terug op wat jullie in deze les hebben behandeld en sluit de les af.