Realisme in film
1 / 19
Lesduur is: 35 minIntroductie
In deze les verkennen we realisme in film. Aan de hand van fragmenten en kijkvragen bespreken we het ontstaan van realisme bij de gebroeders Lumière en analyseren we typische kenmerken, zoals het gebruik van natuurlijk licht, niet-professionele acteurs en het streven naar echtheid in spel en setting. We vergelijken verschillende vormen van realisme in filmgeschiedenis en bekijken hoe moderne films dat realisme opnieuw invullen. We sluiten af met een discussie over realisme in de film Anora (2024). Aan het eind van de les hebben leerlingen een goed beeld van hoe realisme zich in film heeft ontwikkeld en hoe filmmakers nog steeds zoeken naar geloofwaardige representaties van de werkelijkheid.
Instructies
Lesdoelen
- De leerling begrijpt dat het realisme niet één stroming is, maar een streven naar nabootsing van de werkelijkheid van filmmakers binnen verschillende stromingen door de filmgeschiedenis heen.
- De leerlingen leren over de gebroeders Lumière en het ontstaan van realisme in film.
- De leerling leert verschillende stijlkenmerken van realisme in film kennen en kan de begrippen mise-en-scène en method acting uitleggen.
- De leerling denkt na over de mate waarin, volgens hen, realisme bereikt kan worden in film.
Lesopzet
- Introductiefragment Anora (2024) (1 min)
- Lesintroductie (1 min)
- Voorkennis ophalen (2 min)
- Historische context: Realisme in film (2 min)
- Filmfragment Workers Leaving The Lumière Factory (1895) + nabespreken (3 min)
- Filmfragment Ladri di biciclette (1948) (Nederlands: Fietsendieven) + nabespreken (7 min)
- Optioneel: Verdieping Italiaans Neorealisme (2 min)
- Filmfragment Idioterne (1998) (Nederlands: De idioten) + nabespreken (7 min)
- Optioneel: Verdieping Dogma 95 (2 min)
- Filmfragment Anora (2024) + nabespreken (5 min)
- Discussievraag (5 min)
Totale tijd: ± 35 minuten
Het is aan de docent om te kiezen hoeveel opdrachten er worden gedaan i.v.m. de beschikbare tijd. Indien je iets over moet slaan; sla dan de verdieping over Italiaans neorealisme en Dogma 95 over.
Voor wie
De les is geschikt voor (creatieve) mbo, vmbo-t/havo/vwo en sluit aan bij CKV en KuA.
Dit is een les van Eye Filmmuseum
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Video
Introductiefragment Anora (2024)
Welkom in de les 'Realisme' uit de lessenreeks Filmstromingen door Eye Filmmuseum. We beginnen de les met een kort fragment kijken uit de film Anora uit 2024.
Start het filmpje door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten.
Vragen na het fragment
- Heeft iemand deze film al eens gezien?
- Zo ja, waar gaat de film over? En wat vonden jullie van de film?
- Zou je wat je hebt gezien in dit fragment als "realistisch" beschrijven?
Anora is de laatste film van regisseur Sean Baker. Het gaat over een sekswerker in New York wiens leven onverwachte wendingen krijgt zodra ze Vanya, de zoon van een Russische oligarch, ontmoet.
Aan het eind van de les komen we terug naar dit fragment!
Slide 2 - Tekstslide
Lesintroductie
Deze les gaat over 'realisme' in film. We verkennen dit thema op de volgende manier:
- We starten met het ophalen van voorkennis en een introductie op het begrip realisme in kunst.
- We bespreken het ontstaan van realisme in film aan de hand van een fragment van de gebroeders Lumière.
- Daarna analyseren we een historisch voorbeeld van realisme in film en bespreken we het filmbegrip mise-en-scène.
- We bekijken vervolgens een recenter fragment waarin method acting centraal staat.
- Tot slot keren we terug naar Anora en bespreken we of deze film wel of niet als realistisch beschouwd kan worden.
- We sluiten de les af met een discussie over realisme in film.
- Op de laatste slide staan filmaanbevelingen voor wie zich verder wil verdiepen in realisme.
Aan het eind van de les kunnen leerlingen verschillende stijlkenmerken van realisme in film herkennen, en hebben ze een goed beeld van hoe realisme in film is ingezet door de jaren heen.
Slide 3 - Tekstslide
Voorkennis
Voordat we het gaan hebben over realisme in film, moeten we het hebben over wat 'realisme' eigenlijk inhoudt als kunststroming.
- Wat weten jullie al van realisme als kunststroming?
- Wat zijn een aantal kenmerken van realisme in kunst?
- Kan iemand een voorbeeld noemen van realisme in kunst? Bijvoorbeeld in een schilderij, een film of een game?
In onze gehele kunstgeschiedenis bestaat al de drang om de werkelijkheid na te bootsen. Binnen de kunststroming Realisme uit de 19e eeuw proberen kunstenaars het alledaagse en de gewone mens af te beelden, in plaats van de weergave van mythologische en historische scenes. Zie bijvoorbeeld de afbeelding van De Aardappeleters van Vincent van Gogh uit 1885. Dit schilderij was baanbrekend juist omdat het zo'n normaal tafereel was.
Met de komst van fotografie en film eind 19de eeuw opende de mogelijkheid om de werkelijkheid letterlijk te reproduceren.
Slide 4 - Tekstslide
De gebroeders Lumière
Slide 5 - Video
Fragment Workers Leaving The Lumière Factory (1895)
- Welke elementen maken dit filmfragment realistisch?
Start het filmpje door op de play-knop te drukken. Er is geen geluid bij dit fragment.
Slide 6 - Tekstslide
Nabespreken fragment
- Welke elementen maken dit filmfragment realistisch?
Mogelijke antwoorden
Op de film zie je gewone mensen, er zijn geen acteurs, het is een alledaagse setting, er is geen extra geluid toegevoegd, er is niks aan het beeld gemonteerd.
Slide 7 - Video
Fragment Ladri di biciclette (1948) (Nederlands: Fietsendieven)
We doen een sprong in de tijd, van 1895 naar 1950. In de tussentijd heeft film zich snel ontwikkeld. Waar eind 20ste eeuw films voornamelijk draaiden om de techniek en echte scenario's, zijn er inmiddels ook fictiefilms en verscheidene genres zoals de komedie of de western. Maar ook realisme vind zijn weg terug in film!
We gaan kijken naar een kort fragment uit de Italiaanse film Ladri di biciclette (Fietsendieven) uit 1948. Let tijdens het kijken goed op of je elementen van realisme herkent.
Start het filmpje door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten.
Slide 8 - Tekstslide
Nabespreken fragment
- Wat gebeurde er volgens jullie in deze scene?
- In welke opzichten verschilde dit fragment van de film van de gebroeders Lumière?
Context film
De film Fietsendieven speelt zich af in post-WO2 Rome, waar een arme man zijn fiets nodig heeft om zijn baan als posterplakker te doen. Zodra zijn fiets gestolen wordt, probeert hij wanhopig deze weer terug te krijgen.
Mogelijke antwoorden
De film is anders dan de film van de gebroeders Lumière. Er zit bijvoorbeeld een verhaallijn in, met echte acteurs. Ook bestaat de film uit verschillende beelden en is er muziek aan toegevoegd.
- Vonden jullie het fragment nog steeds 'realistisch'?
- Zo ja, welke elementen droegen bij aan dat realisme?
Mogelijk antwoorden
Denk aan de alledaagse setting, gewone mensen, realistisch dialoog, realistisch acteerwerk en emoties, geen special effects, nauwelijks toegevoegde muziek, en geen vervreemdende editing.
Slide 9 - Tekstslide
Filmbegrip: mise-en-scène
Een ander woord voor alles wat je op beeld ziet, is ook wel de mise-en-scène. Dit zijn dus alle onderdelen die zichtbaar zijn op camera en hoe deze zijn vormgegeven/gerangschikt. Denk aan: locatie, decor, kleding, belichting, objecten en make-up. Als deze visuele elementen dichtbij de werkelijkheid liggen voelt de film ook realistischer.
- Op wat voor manier droeg de mise-en-scène bij aan het realisme van het fragment?
Mogelijke antwoorden
Het is op locatie gefilmd op een straat in Rome. Het decor en de objecten in beeld zijn dus niet nagemaakt, maar echt. De personages hebben realistische kleding aan voor de tijd. Niks is overdreven waardoor het eventueel van de werkelijkheid zou afwijken.
Afsluitende vragen
- Welke film vonden jullie realistischer? Deze of de film van de gebroeders Lumière? Waarom?
- Wat zouden jullie veranderen aan dit fragment om het meer op een Hollywood actiefilm te laten lijken?
Bijvoorbeeld: spannende muziek, snellere shots, uitvergroot acteerwerk
Slide 10 - Tekstslide
(Optioneel) Verdieping: Italiaans Neorealisme
Fietsendieven is een voorbeeld van Italiaans Neorealisme. Dat is een filmstroming binnen realisme, waarbij in het bijzonder sociaal maatschappelijke problemen worden uitgelicht. De films worden vaak op locatie gefilmd (dus niet in een studio zoals dat bijvoorbeeld gebeurd in Hollywood), en er wordt vaak met niet professionele acteurs gewerkt.
Slide 11 - Video
Fragment Idioterne (1998)
(Nederlands: De idioten)
We springen weer een halve eeuw verder in de tijd, en gaan een fragment kijken van de Deense film The Idiots (1998). Waar gaat de film over? Houd tijdens het kijken de volgende vragen in gedachte:
- Op wat voor manier draagt de mise-en-scène bij aan realisme in dit fragment?
- Hoe verschilt deze film van de vorige twee die we hebben gezien?
Start het filmpje door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten.
Slide 12 - Tekstslide
Nabespreken fragment
- Op wat voor manier draagt de mise-en-scène bij aan realisme in dit fragment?
Mogelijke antwoorden
Het is gefilmd op locatie, de acteurs hebben alledaagse kleding aan, er zijn geen special effects toegevoegd, er is natuurlijk licht.
- Welke andere filmische elementen zijn jullie opgevallen die bijdragen aan het realisme van dit fragment? Bijvoorbeeld hoe het is gefilmd, of hoe er wordt geacteerd?
Mogelijke antwoorden
Dit fragment is uit de hand gefilmd (ook wel handheld), wat het effect geeft dat de kijker midden tussen de mensen staat. Ook lijkt het gefilmd door een gewone home-video camera. Daarnaast is er chaotisch dialoog, waarbij iedereen door elkaar praat, net zoals in het echte leven. Hierdoor voelt het fragment minder gelikt en dus realistischer.
- In hoeverre vinden jullie dat het home-video effect bijdraagt aan het realisme van de film?
- Vonden jullie deze film meer of minder realistisch dan de vorige twee films? Waar ligt dat aan?
Slide 13 - Tekstslide
(Optioneel) Verdieping: Dogma 95
The Idiots is een Dogma 95 film, een stroming uit Denemarken met als doel om "puurdere" cinema te maken als een tegenantwoord op de sensatie, spektakel, en hoge kosten van Hollywoodfilms. Om dit te bereiken stelden een aantal filmmakers een manifest op met tien regels. Bijvoorbeeld: dat er altijd gefilmd moet worden op locatie, er geen extra props of geluiden mogen worden toegevoegd en alles vanuit de hand wordt gefilmd. De stroming is erg beïnvloed door realisme.
Slide 14 - Tekstslide
Filmbegrip: Method acting
Een ander woord voor realistisch acteren is ook wel method acting. Dit is een speelstijl waarbij de acteur zo veel mogelijk in de huid proberen te kruipen van hun personage, en daarmee vaak diens eigen emoties en ervaringen gebruikt. Het doel van method acting is om het personage zo realistisch mogelijk te laten overkomen. Het is een populaire speelstijl die bijna de standaard is voor speelfilms.
- Hoe kwam method acting in het fragment terug?
Mogelijke antwoorden
De personages praten door elkaar heen zoals echte mensen dat ook doen. Hun emoties voelen echt, en ze kleden en gedragen zich realistisch. Het valt eigenlijk niet op dat ze aan het acteren zijn.
Slide 15 - Video
Afsluitend fragment: Anora (2024)
Nu we de oorsprong weten van realisme in film, en de belangrijkste elementen van realisme hebben besproken, keren we weer terug naar het fragment waarmee we deze les begonnen zijn. Bekijk het fragment nog een keer met de volgende vraag in gedachte:
- Zou je dit filmfragment als 'realisme' beschrijven?
Start het filmpje door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten.
Slide 16 - Tekstslide
Nabespreken fragment
- Zou je dit filmfragment als 'realisme' beschrijven?
- Waarom wel of niet?
Denk hierbij goed na over alle verschillende elementen die bijdragen of afdoen aan realisme die we in de les hebben besproken
Mogelijk antwoord
Aan de ene kant is Anora een realistische film: het dialoog voelt authentiek, de camera is handheld, er is geen extra geluid toegevoegd. Aan de andere kant voelt Anora ook erg absurd en extravagant: De locatie is een gigantisch feest, de lichten zijn fel en al met al heb je het gevoel dat je in een andere wereld wordt meegesleept.
Realisme is dan ook niet één specifieke stroming en ook geen genre binnen film. Het zijn eerder elementen die in meerdere en mindere mate in elke film kunnen terugkomen. Uiteindelijk zijn er geen vaste regels.
Wel kan je films met een hoog gehalte van realisme zien als een tegenreactie tegen Hollywood films waarin de realiteit soms bijna niet meer te herkennen is.
Slide 17 - Tekstslide
Afsluiting: discussievraag
We sluiten de les af met een discussievraag:
- Is het eigenlijk wel mogelijk om realisme te bereiken in films? Of zijn films per definitie onrealistisch?
Slide 18 - Tekstslide
Verder kijken?
Zijn jullie na de les benieuwd geworden naar films met realisme? Hier zijn een aantal voorbeelden van zowel vroeger als nu!
Slide 19 - Tekstslide
Meer lessen over film?
Of schrijf je in voor de mailing en ontvang iedere maand een gratis nieuwe filmles in je inbox.
Kunstdocent en behoefte aan meer verdieping?
Ontdek film in de kunstvakken en CKV: met begrippen, fragmenten, beroepen en meer op filmeducatie.nl/kunst.
Eye bezoeken met je klas?
Bekijk dan ons volledige aanbod voor het voortgezet onderwijs hier.