De Koude Oorlog (1900-1950)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Introductie

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de Koude Oorlog ontstond.

De Koude Oorlog

Periode 1900-1950

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de Koude Oorlog ontstond.

Russische Revolutie

1917

• Communisten grijpen de macht
  
• Tsaar wordt afgezet (en later vermoord)
  
• Geen privé-bezittingen
  
• Alle macht naar de arbeiders en boeren
  
• Vrede sluiten met de Duitsers (Vrede van Brest-Litovsk, 1918)
  

Sovjet-Unie

• Sinds 1922 de officiële naam voor Rusland 

• Dictatuur

• Eén partij heeft alle macht

• Geheime politie (NKVD, later KGB)

Positie van de Sovjet-Unie tussen 1917-1941

• Moeizame relatie met andere landen
  

• Enige communistische land ter wereld

• Liet bondgenoten in de steek tijdens de Eerste Wereldoorlog

• Erg gesloten land

• Niet-democratisch (Grote Zuivering, 1934-1938)

• Niet-aanvalsverdrag tussen Stalin en Hitler (augustus 1939)

Wat maakt de Sovjet-Unie tot
een bondgenoot in de Tweede Wereldoorlog?

1. Operatie Barbarossa
2. De Russische Revolutie
3. De aanval op Pearl Harbor
4. Het niet-aanvalsverdrag van 1939

Positie van de Sovjet-Unie tussen 1941-1945

• Operatie Barbarossa: Duitsland valt de Sovjet-Unie tóch aan

• "Een vijand van Hitler is een vriend van ons"

• Bondgenoot van Groot-Brittannië en de Verenigde Staten

• Doel: verslaan Hitler
  

Conferentie van Jalta

februari 1945

Franklin Delano Roosevelt

President van de Verenigde Staten

Jozef Stalin

Leider van de Sovjet-Unie

Winston Churchill

Minister-President van Groot-Brittannië

De zgn. percentages agreement vond plaats in Moskou 1944, en niet in Jalta. Het is een mooi voorbeeld van hoe de Grote Drie een verdeling voor Europa bedachten.

Conferentie van Jalta (februari 1945)

• Churchill (GB), Roosevelt (VS) en Stalin (SU)
  

• Hoe zien Europa en de wereld er na de oorlog uit?

• Wie heeft macht en invloed in Europa?

• Wat doen we met Duitsland én de Duitsers?
  

Conferentie van Jalta (afspraken) (1)

• Oprichting van de Verenigde Naties (VN)

• Democratische (door het volk gekozen) regeringen in Europa

• Stalin wordt bondgenoot in de oorlog tegen Japan

• Straffen van oorlogsmisdadigers

Conferentie van Jalta (afspraken) (2)

• Denazificatie en democratiseren van Duitsland

• Invloedssferen

• Bezettingszones: Duitsland en Berlijn worden verdeeld in 4 zones

Verenigde Naties

• opgericht in oktober 1945
  

• 193 landen zijn lid
  

• Veiligheidsraad:
  

5 permanente leden (Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, China, Sovjet-Unie)

10 wisselende leden

Vergeet dit ook niet: de permanente leden van de Veiligheidsraad hebben veto-recht. Als één van hen dit gebruikt, gaat een plan niet door.

Video

Clipphanger: Waarom is de VN opgericht?

0

Invloedssferen

Verdeling van Europa:

• Gebied dat jij hebt veroverd op de Duitsers, daar heb jij invloed

• Jij mag bepalen wat in dat gebied gebeurt (economie, politiek)

• Vergeet dit ook niet: De ander mag niet ingrijpen in dat gebied, ook al zie je er van alles gebeuren waarmee je het niet eens bent.
  

Verdeling van Duitsland

• Duitsland (tijdelijk) niet meer zelfstandig
  

• Vier bezettingszones onder leiding van: Frankrijk, Engeland, de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten
  

• Ook Berlijn wordt in 4 zones verdeeld
  

• Reizen tussen bezettingszones is geen probleem
  

• Vergeet dit ook niet: Berlijn ligt in de bezettingszone van de Sovjet-Unie
  

Berlijn is, net als Duitsland, verdeeld in 4 bezettingszones. Omdat Berlijn in de Sovjet-zone ligt, liggen de Berlijn-bezettingszones van Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten dus ook in de Sovjet-zone.

Helder plan, maar 

waarom gaat het mis?

Begin van de Koude Oorlog (vanaf 1945)

• Geen gezamelijke vijand meer: Hitler is verslagen
  

• Andere spelers: Churchill en Roosevelt zijn er niet meer bij (Potsdam, juli 1945)
  

• Stalin krijgt steeds meer communistische invloed in delen van Oost-Europa
  

• De VS hebben een atoombom (angst bij de SU)
  

De Grote Drie van Potsdam waren:
Stalin, Roosevelt en Churchill

1. Dit klopt
2. Dit klopt niet

Gevolgen

• Er wordt niet meer gepraat

• Steeds minder vertrouwen tussen de landen

• Geen oplossing voor Duitsland en Berlijn

• Ontstaan van twee machtsblokken in Europa

• Vergeet dit ook niet: De grens van deze twee blokken loopt dwars door Duitsland (en Europa)
  

Amerikaanse buitenlandse politiek na 1945

• Beschermen van vrijheid en democratie (Trumanleer)

• Voorkomen dat meer landen communistisch worden (Containmentpolitiek)

• Actief helpen bij de wederopbouw van Europa (Marshallplan)

• Vergeet dit ook niet: met het Marshallplan wilden de Amerikanen ook voorkomen dat Europa voor het communisme zou kiezen.
  

De Blokkade van Berlijn

mei 1948 - juni 1949

Wat is er hand?

• Ruzie over Berlijn loopt hoog op

• Stalin wil West-Berlijn toevoegen aan de Sovjet-zone

• Westelijke bezettingszones steeds meer één gebied

• Directe aanleiding: invoering van de D-Mark in westelijke bezettingszones

Wat gebeurt er?

• Stalin blokkeert alle aanvoerwegen naar West-Berlijn om zo de stad tot overgave te dwingen: Blokkade van Berlijn
  

• Het Westen gaat West-Berlijn via de lucht bevoorraden: de luchtbrug

• Een jaar lang landt er iedere 3 minuten een vliegtuig in West-Berlijn
  

• 
  

Oprichting West-Duitsland (BRD) 

en 

Oost-Duitsland (DDR)

mei (BRD) en oktober (DDR) 1949

Video: Berlijn en de Koude Oorlog

fragment: De Blokkade van Berlijn

Oprichting van de Navo

• Opgericht in april 1949

• Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (Engels: NATO)

• Oorspronkelijk militair bondgenootschap tussen Noord-Amerika en West-Europa tegen het communisme

• De NAVO bestaat nog steeds
  

Joe 1

juli 1949

De eerste atoombom van de Russen

maakt de Verenigde Staten erg zeunuwachtig...

China

• Het land is al langer in grote problemen

• Laatste keizer afgezet (1912)

• Mao Zedong maakt het land communistisch (oktober 1949): Volksrepubliek China

• De democratische regering vlucht naar Taiwan (ROC)

• De Verenigde Staten worden nu nog zenuwachtiger...
  

The Red Scare

1949-1953

'Heksenjacht' in de VS op alles wat maar leek op communisme 

onder leiding van senator Joseph McCarthy

Personen

1. Vladimir Lenin: leider SU (1917-1924)
2. Jozef Stalin: leider SU (1924-1953)
3. Winston Churchill: minister-president GB (1940-1945, 1951-1955)
4. Franklin Roosevelt: president VS (1933-1945)
5. Harry Truman: president VS (1945-1953)
6. Mao Zedong: leider China (1949-1976)

Schrijf 3 dingen op
die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je nog
niet zo goed hebt begrepen