Nederlands Openluchtmuseum
Daar maak je geschiedenis mee

Kinderarbeid

Kinderarbeid
1863-1901
Canonvenster Het Kinderwetje van Van Houten
1 / 24
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisBasisschoolGroep 6-8

In deze les zitten 24 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 2 videos.

time-iconLesduur is: 45 min

Introductie

In deze les, behorende bij het canonvenster 32 van de Canon van Nederland, leren de leerlingen over kinderarbeid en het Kinderwetje van Van Houten.

Instructies

De les wordt gestart d.m.v. de rode knop Geef les. Het navigeren door deze les gaat d.m.v. de pijtjestoetsen, onderaan het scherm of het toetsenbord van de computer.

Met devices
Leerlingen kunnen tijdens deze les met hun device meedoen met de interactieve onderdelen. Hiervoor voeren de leerlingen de pincode in die onderaan het scherm (en tijdens het eerste interactieve onderdeel groot) wordt getoond. Deze pincode is voor alle interactieve onderdelen in deze les geldig. 

Zonder devices
Kunnen leerlingen geen gebruik maken van devices? Dan kunnen een aantal interactieve onderdelen gedaan worden op het centrale scherm. Haal hiervoor het vinkje weg bij Devices in de klas, onderaan het scherm. Deze optie is zichtbaar nadat de les, via de rode knop Geef les, is gestart.

Alle inhoud van deze les wordt volledig getoond in het huidige tabblad van de browser.

Meer achtergrondinformatie bij de Canon van Nederland is hier te vinden.

Onderdelen in deze les

Kinderarbeid
1863-1901
Canonvenster Het Kinderwetje van Van Houten

Slide 1 - Tekstslide

Kinderen zijn goedkope arbeidskrachten en daarom willen fabriekseigenaren hen graag als personeel. Naarmate het aantal fabrieken toeneemt, groeit ook het verzet tegen kinderarbeid. In 1874 verbiedt het Kinderwetje van Van Houten arbeid van kinderen tot twaalf jaar. Uitzonderingen waren werk op boerenbedrijven en in de huishouding. Daarnaast was de handhaving zeer beperkt door gebrekkige inspectie in de fabrieken.

Vanaf 1901 moeten alle kinderen van zeven tot twaalf jaar naar school.

Aardappeloproer
1917



Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug
Dit weet je al
Dit leer je nu
Doen!
Terugkijken
Afbeelding vergroten
Klik op de hotspot
Navigeren door de les
Kijken

Slide 2 - Tekstslide

Deze iconen worden in de lessen van de Canon van Nederland gebruikt om aan te geven:
  • in welke lesfase de les zicht bevindt;
  • welke vorm van (inter)actie in de slide aanwezig is.

Aardappeloproer
1917



Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug
Zoom in

Slide 3 - Tekstslide

Bij de werkvorm Zoom in wordt steeds een nieuw deel van de afbeelding onthuld. Het doel van deze werkvorm is het denken van leerlingen zichtbaar te maken door steeds de vragen te stellen:
  • Wat zie je? Wat valt je op?
  • Heeft de nieuwe informatie antwoorden gegeven?
De afbeelding die leerlingen hier zien is een (ingekleurde) foto van kinderarbeid in de fabriek. Dit ter inleiding op het onderwerp: het Kinderwetje van Van Houten.

Slide 4 - Tekstslide

Onderdeel van de werkvorm beschreven in slide 3
Wat zie je? Wat valt je op?

Slide 5 - Tekstslide

Onderdeel van de werkvorm beschreven in slide 3
Wat zie je? Wat valt je op?
Heeft de nieuwe informatie antwoorden gegeven?

Slide 6 - Tekstslide

Onderdeel van de werkvorm beschreven in slide 3
Wat zie je? Wat valt je op?
Heeft de nieuwe informatie antwoorden gegeven?

Slide 7 - Tekstslide

Onderdeel van de werkvorm beschreven in slide 3
Wat zie je? Wat valt je op?
Heeft de nieuwe informatie antwoorden gegeven?

Slide 8 - Tekstslide

Onderdeel van de werkvorm beschreven in slide 3
Wat zie je? Wat valt je op?
Heeft de nieuwe informatie antwoorden gegeven?

Slide 9 - Tekstslide

Onderdeel van de werkvorm beschreven in slide 3

Slide 10 - Tekstslide

Onderdeel van de werkvorm beschreven in slide 3

In deze slide is de volledige afbeelding te zien: twee meisjes die werken in een textielfabriek. 

Er kan worden ingegaan op de wijze waarop kleding wordt gemaakt, maar ook op de grote, open machines, die enorm gevaarlijk konden zijn. Laat de leerlingen ook bedenken wat voor werk kinderen, met hun kleine handen en omvang, in de fabrieken deden.
Wat weet je al van
kinderarbeid?

Slide 11 - Woordweb

Bij het interactieve onderdeel Woordweb kunnen de leerlingen aangeven wat ze al van het onderwerp 'kinderarbeid' weten.

Met devices
Dit woordweb werkt het best als leerlingen gebruik kunnen maken van een device, zoals een tablet, laptop of smartphone. Dit kan individueel, waarbij de leerlingen allemaal gebruik maken van een eigen device, of in een groep met een enkel device per groep.

Zonder devices
Mocht het niet mogelijk zijn om het woordweb te doen met devices, dan kan de vraag worden getoond, waarna de leerlingen deze op papier overnemen. Ze schrijven dan rondom de vraag hun voorkennis op.
Sleep het vinkje naar het tijdvak van kinderarbeid in de fabrieken

Slide 12 - Sleepvraag

Met het interactieve onderdeel Sleepvraag geven de leerlingen aan over welk tijdvak dit onderwerp gaat. 

Met devices
De leerlingen kunnen met hun device het vinkje verplaatsen naar het juiste tijdvak, Burgers en Stoommmachines.

Zonder devices
De docent versleept het vinkje op het centrale scherm, op aanwijzing van de leerlingen.
Kinderarbeid
In de negentiende eeuw was het vaak nodig dat kinderen werkten. Want hun ouders verdienden zelf te weinig geld. Veel mensen geloofden ook dat werken goed was voor kinderen. Ze zouden er wat van leren. Toen er steeds meer fabrieken kwamen, gingen daar ook steeds meer kinderen werken. Ze maakten lange dagen en het werk was zwaar of zelfs gevaarlijk.

Slide 13 - Tekstslide

Informatieslide
Deze kan worden getoond en eventueel worden voorgelezen door de leerkracht en/of de leerlingen.

Slide 14 - Tekstslide

In deze slide zijn afbeeldingen met daarin kinderarbeid in Nederland te zien:
  1. Jongen aan een werkbank
  2. Kinderarbeid in de grafische industrie
  3. Het naaien van juten zakken
Alle afbeeldingen zijn te vergroten door erop te klikken.
1

Slide 15 - Video

Video
Welkom in de IJzeren Eeuw
Kinderen die werken in een fabriek
00:04-03:30

Slide 16 - Tekstslide

Onderdeel van slide 15

Aardappeloproer
1917



Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug
Wat als...?

Slide 17 - Tekstslide

Bij de werkvorm Wat als...? gaan de leerlingen gevolgen bedenken bij elk scenario.



Sleep de afbeelding naar de verschillende plekken 
en bespreek met elkaar welke gevolgen elke actie kan hebben gehad.
in opstand komen
niks doen
negatieve gevolgen
positieve gevolgen

Slide 18 - Tekstslide

Er zijn vier scenario's mogelijk die visueel duidelijk worden gemaakt door de afbeelding naar één van de vier vakken te verplaatsen:
  • In opstand komen, positief
  • In opstand komen, negatief
  • Niets doen, positief
  • Niets doen, negatief
De leerkracht kan tijdens het verplaatsen steeds dezelfde vraag stellen: "Wat als...?". Of: "Wat gebeurt er als...?"

Dit is een interactieve werkvorm waarbij er geen devices worden gebruikt, en de belangrijkste interactie tussen de leerlingen onderling en met de leerkracht is.

Kinderarbeid

  • Goedkope arbeidskrachten
  • Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan
  • Ze zijn goedkoper dan mannen en vrouwen
  • Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines
Steeds meer kritiek
Rond 1860 kregen steeds meer mensen in Nederland kritiek op kinderarbeid. Artsen en onderwijzers legden uit dat het werk ongezond was. Kinderen hoorden op school thuis. Fabrieksdirecteuren begonnen ook in te zien dat jonge kinderen naar school moesten gaan. Als ze ouder waren en konden lezen en schrijven, hadden ze meer aan ze.

Slide 19 - Tekstslide

Informatieslide
Deze kan worden getoond en eventueel worden voorgelezen door de leerkracht en/of de leerlingen

Kinderarbeid

  • Goedkope arbeidskrachten
  • Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan
  • Ze zijn goedkoper dan mannen en vrouwen
  • Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines
Het Kinderwetje
In 1874 bedacht Tweede Kamer-lid Samuel van Houten de wet tegen kinderarbeid. Deze wet is bekend geworden als het Kinderwetje van Van Houten. Kinderarbeid werd verboden voor kinderen tot twaalf jaar oud. Het bleek wel lastig te controleren. En arbeid op het land telde niet mee. Op de boerderijen bleven kinderen dus gewoon werken.

Slide 20 - Tekstslide

Informatieslide
Deze kan worden getoond en eventueel worden voorgelezen door de leerkracht en/of de leerlingen
1

Slide 21 - Video

Video
Welkom in de IJzeren Eeuw
Afschaffing van kinderarbeid
00:04-02:17

Slide 22 - Tekstslide

Onderdeel van slide 21

Wanneer kwam het Kinderwetje van Van Houten?
A
1848
B
1874
C
1901
D
1917

Slide 23 - Quizvraag

Bij het interactieve onderdeel Quiz, kunnen de leerlingen de meerkeuzevraag beantwoorden. Dit kan zowel met- als zonder devices. Bij de variant zonder devices kan eventueel gebruik worden gemaakt van wisbordjes.

Kinderarbeid

  • Goedkope arbeidskrachten
  • Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan
  • Ze zijn goedkoper dan mannen en vrouwen
  • Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines
Kun jij de woorden uitleggen?
Draai aan het rad!

Slide 24 - Tekstslide

Aan de hand van de Spinner, een rad, met daarin de belangrijkste begrippen uit deze les, kijken de leerlingen terug op de onderwerpen uit de les.

Het rad wordt door de leerkracht op het centrale scherm gedraaid, waarna een leerling het begrip dat wordt getoond moet uitleggen.