Programma van eisen

• Profielwerkstuk
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Programma van eisen

E-Learning

'Programma van eisen opstellen'

Onderzoek- & ontwerpcyclus  

Crash Course

Deel 1

Welkom bij de e-learning “Programma van eisen” waarin je praktische handvatten en tips krijgt voor het formuleren van je Programma van eisen. Eerst leer je waarom het opstellen van een van goede eisen ontzettend belangrijk is. Daarna krijg je verschillende handvaten toegereikt om je hiermee te helpen. 

Leerdoelen

Na afloop van deze e-learning kan je

• in meer details de stappen van de onderzoekscyclus beschrijven,

• zelfstandig de onderzoekscyclus doorlopen,

• een verwondering beschrijven waarmee je jouw opdracht kan starten,

• uitleggen waarom het belangrijk is om te proberen aan te tonen dat je hypothese NIET klopt,

• uitleggen dat validiteit, betrouwbaarheid en nauwkeurigheid op verschillende momenten in je onderzoek een belangrijke rol spelen en
• de weg vinden naar andere e-learnings die je verder helpen met verschillende stappen van de onderzoeks- en ontwerpcyclus.

Leerdoelen

Na afloop van deze e-learning:

• Begrijp je waarom het belangrijk is een programma van eisen op te stellen
• Kan je SMART eisen opstellen, en checken met de HRM-methode
• Ken je verschilldende soorten eisen

Onderzoek- & ontwerpcyclus  

Crash Course

Deel 1

Je opdracht begint met een verwondering. In stap 2 van de ontwerpcyclus ga je je verder verdiepen in het onderwerp van je verwondering. Terwijl je je verder verdiept in het onderwerp, zul je steeds beter in staat zijn om af te bakenen wat jij wil gaan doen en daar een duidelijk programma van eisen bij op te stellen.

Waar in de onderzoekscyclus ben je?

Tip!

Wil je meer weten over de stappen van de ontwerpcyclus? Kijk dan eens naar de e-learning ‘Ontwerpcyclus’.

Dat klinkt ingewikkeld: iets wat zowel bindend en dynamisch is. Om een programma van eisen op te stellen heb je kennis nodig van de markt en de normen die in deze markt gelden. Met deze kennis kan je een voorlopig programma van eisen opstellen. Probeer deze zo compleet mogelijk te maken. Gebaseerd op deze eisen begin je namelijk aan fase 3! In fase 3 zal je nieuwe realisaties en inzichten verkrijgen over je product en kan je je programma van eisen bijschaven, dit betekent niet dat je je hele programma van eisen aanpast! De normen die je al eerder hebt gevonden mag je niet zomaar veranderen, deze staan vast!

Het programma van eisen is bindend en dynamisch

Tip

"Normen zijn afspraken maken over de kwaliteit en veiligheid van producten, diensten of bedrijfsprocessen." (Ministerie van Algemene Zaken, 2021) 

Onderzoek- & ontwerpcyclus  

Crash Course

Deel 1

Door het gebruik van de methode SMART en de snelle check HRM kun je veelvoorkomende valkuilen bij het opstellen van een programma van eisen voorkomen. Eerst zullen we focussen op de SMART methode. Wanneer je een eis hebt opgesteld via de regels van SMART, ga je checken of vraag inderdaad HRM is.  Deze methodes zullen je helpen bruikbare eisen op te stellen.

SMART en HRM

SMART

Het woord SMART is niet zomaar gekozen. Elke letter staat voor één eis waaraan je onderzoeksvraag moet voldoen.

Waar denk jij dat de letters voor staan? Klik op de letters! 

Specifiek

S

Meetbaar

M

Acceptabel

A

Realistisch

R

Tijdgebonden

T

Test jezelf!

Je hebt net geleerd over de onderzoeksvraag en hoe de vraag zo op te stellen dat deze SMART is.  Wat denk jij, zijn de onderstaande vragen SMART?

Sleep elke onderzoeksvraag  naar het bijbehorende doel!

Wel SMART

Niet SMART

Het product moet mooi zijn

Het eten moet lekker zijn

De film mag maximaal 30 minuten lang zijn.

'Het product moet efficiënt genoeg zijn.'

Is de bovenste eis SMART? Geef aan aan welke delen van SMART de eis wel en niet voldoet.

'Het product moet binnen 3 seconden een snelheid van 5 m/s kunnen behalen.'

Is de bovenste eis SMART? Geef aan aan welke delen van SMART de eis wel en niet voldoet.

'Het product moet een ruimte van 2x5x2 meter passen.'

Is de bovenste eis SMART? Geef aan aan welke delen van SMART de eis wel en niet voldoet.

De snelle check: HRM

Als snelle check kan je nog controleren of je eisen HRM zijn. Net zoals SMART is het woord HRM is niet zomaar gekozen. Elke letter staat voor een vraag die je jezelf moet stellen bij het opstellen van je eisen. Waar denk jij dat de letters voor staan? Klik op de letters! 

SMART is de methode die je gebruikt bij het formuleren van je programma van eisen. Deze methode zorgt ervoor dat je je eisen niet verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden. HRM gebruik je dan hierna als snelle check.

Meetbaar

M

Haalbaar

H

Realistisch

R

Test jezelf!

Je hebt net de drie pijlers van HRM gezien. Hieronder zie je drie eisen. Beantwoord voor elke eis de volgende vraag; ‘Aan welke pijler van HRM voldoet deze eis niet?’. Sleep de vraag elke eis naar de goeie pijler!

Sleep elke onderzoeksvraag  naar het bijbehorende doel!

Is het haalbaar?

Is het realistisch?

Is het meetbaar?

Het product moet in een dag volledig ontwikkeld worden

De personenauto moet plek hebben voor 30 mensen 

Het product moet goedkoop zijn

Onderzoek- & ontwerpcyclus  

Crash Course

Deel 1

Je kan eisen in twee verschillende soorten verdelen: de functionele eisen en die niet functionele eisen. Bij de functionele eisen kun je denken aan, je raadt het al, de functies de een product moet hebben. Bij de niet functionele eisen kan je denken aan de randvoorwaarden van een ontwerp, zoals:

• Veiligheid

• Kosten

• Duurzaamheid

• Uiterlijk

• Materialen

• Dimensies (grootte)

En nog heel veel meer, afhankelijk van jouw ontwerpopdracht!

Functionele en niet functionele eisen

• Levensduur

• Betrouwbaarheid

• Productiemethoden

• Onderhoudsmogelijkheden

• Omgeving

Tip!

Bij functionele eisen kan je denken aan eisen zoals:

• Het product moet in een jaar 70.000 schroeven van 2 cm produceren.

• Het product moet zich binnen 6 minuten zelfstandig kunnen verplaatsen over een horizontale afstand van 2 m.

Je kan je eisen testen door, deze expres verkeerd proberen te interpreteren. Kijk maar eens naar het volgende gesprek.

Test je eisen!

Zullen we een weddenschap aangaan? Als ik gelijk heb dan krijg ik van jou een pure chocolade reep!

Deal!

Oke, als ik gelijk heb krijg ik van jou wit... Met nootjes!

Test je eisen!

Bert had de weddenschap gewonnen en verwachtte van Ernie een witte chocoladereep met nootjes. In plaats van een chocoladereep gaf Ernie Bert een wit A4tje met hierop plaatjes van noten. Dit voldoet aan de eisen die Bert gesteld heeft, wit en met nootjes! 

Door specifiek te zijn voorkom je dat eisen verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden.

'De boot moet naar de overkant kunnen komen.'

Je kan je eisen testen door, deze expres verkeerd proberen te interpreteren. Hoe zou je deze eis verkeerd kunnen interpreteren?

'Om het spel te spelen moet er gebruik worden gemaakt van kaarten.'

Je kan je eisen testen door, deze expres verkeerd proberen te interpreteren. Hoe zou je deze eis verkeerd kunnen interpreteren?

Onderzoek- & ontwerpcyclus  

Crash Course

Deel 1

Je hebt de e-learning bijna doorlopen. Hier nog een paar laatste tips om je op weg te helpen om een programma van eisen op te stellen.

• Naast je eisen, kun je ook wensen hebben. Dit zijn specificaties die je wil zou willen toepassen in je product, maar het is geen vereiste. 

• Vind een balans in je hoeveelheid eisen, te weinig eisen kan leiden tot een verkeerde     interpretatie van het product. Te veel eisen kunnen jouw creativiteit tegenwerken.

• Schrijf je eisen overzichtelijk op, zet bijvoorbeeld alle eisen die over een bepaald onderwerp gaan bij elkaar. Bijvoorbeeld, schrijf alle functionele eisen bij elkaar op.

• Vergelijk het concept en/of prototype dat je ontwikkelt altijd met de eisen die je hebt opgesteld. Je ontwerp is af als het aan al je eisen voldoet!

Tot slot!

Tip!

Het is niet erg als je niet aan alle wensen voldoet, deze horen niet essentieel te zijn voor het functioneren van je ontwerp. 

Wat heb je geleerd?

De e-learning ‘Programma van eisen’ is doorlopen! Waarschijnlijk heb jij tijdens het formuleren van jouw programma van eisen nog nieuwe vragen, twijfel dan niet om deze les er nog bij te pakken!

Als het goed is,

• Begrijp je waarom het belangrijk is een programma van eisen op te stellen
• Kan je SMART eisen opstellen, en checken met de HRM-methode
• Ken je verschilldende soorten eisen

Bedankt!

Hartelijk bedankt voor het volgen van deze les. Je hebt de lessenserie van Programma van eisen voltooid!

Klik op de knop hiernaast om terug te gaan naar Skills Academy pagina

Klik hier!

Onderzoek- & ontwerpcyclus  

Crash Course

Deel 1

van der Voordt, T. (2004). Programma van eisen. In T. van der Voordt, & A. den Heijer (Eds.), Inleiding Vastgoedmanagement (pp. 121-139). Publikatieburo Faculteit Bouwkunde TU Delft.

 

Deze e-learning is gebaseerd op: