PO - RE-SPECT, opnieuw kijken!

• Maatschappijleer
• Maatschappijkunde
• +4
• Basisschool
• Groep 6-8

Introductie

Deze les gaat over de oorspronkelijke betekenis van het woord Respect. Respect komt van het Latijnse 'Respectus', vrij vertaald: Re = opnieuw, Spectare = kijken! Het woord hoe het vandaag de dag gebruikt wordt kent vele interpretaties en dat is nu precies waarom het zo ingewikkeld en tegelijk zo boeiend maakt om erover in gesprek te gaan. Als we het hebben over ‘respect’ dan is dat vooral het ‘waarderen’ van iemands mening, normen en waarden, de verschillen die er zijn naast elkaar laten bestaan en elkaar tolereren. Maar respect zou toch eigenlijk een stap verder moeten gaan. Respect is Actief! In deze les gaat het over het onderzoeken of jouw mening nog wel bij jou past. Respect is opnieuw durven kijken naar jezelf, je eigen meningen en dat ook in het licht van de ander kunnen zien. Kennis: De leerlingen... ... ontdekken hoe je opnieuw kunt kijken … leren over aannames en waarom de mens aannames maakt … leren over hoe meningen gevormd worden ... beseffen dat anderen andere meningen (kunnen) hebben Vaardigheden: ... oefenen met samenwerken en samen keuzes maken ... oefenen met een eigen mening vormen ... oefenen met kritsich kijken naar meningen … zijn in staat (eigen) keuzes te maken ... oefenen met kun keuzes onderbouwen Houding: Reflectief, respectvol, nieuwsgierig, open en creatief Deze les vindt aansluiting bij de burgerschapsdomeinen & doelen van: - Denk- en handelswijzen - Democratische cultuur - Identiteit - Diversiteit - Vrijheid en gelijkheid

Instructies

In deze les ga je aan de slag met de vaardigheden die je nodig hebt om opnieuw te kunnen kijken! Je kunt de les in 1x geven of er voor kiezen de les in delen te geven en steeds 1 of 2 delen van de denkplaat doorlopen. Succes!

Denkplaat

Bij de bijlage zit een DenkPlaat waar de leerlingen mee aan de slag gaan in viertallen. Deze zal downloadbaar en printbaar zijn op A3 maar hoort eigenlijk op A2. Deze is te bestellen via onze webshop: www.weekvanrespect.nl/shop of laat hem zelf afdrukken!

Werkblad

Een werkblad per leerling.

Doel van de les    
Aan de slag met de vaardigheden die je nodig hebt om op nieuw te kunnen kijken; bewust worden van je eigen aannames, leren luisteren, verplaatsen in de schoenen van een ander en accepteren van verschillende meningen.

Werkvormen    
Klassikaal, in groepjes en individueel.

Competenties/ vaardigheden   
Zelfkennis, empathie, visie, oordeelsvorming, algemene ontwikkeling, kritisch, samenwerken, gesprek voeren, omgevingsbewust zijn, kritisch, analytisch. 

Burgerschap
Met deze les werk je aan de volgende actuele burgerschapskerndoelen: 

• 19A: De school stimuleert sociale en maatschappelijke competenties van leerlingen
• 20B: De leerling verkent en reflecteert op hoe die kan omgaan met diversiteit in de samenleving en
• 21A: De leerling verkent mogelijkheden om democratisch te handelen.
• 21B: De leerling verkent en reflecteert op mogelijkheden om bij te dragen aan de samenleving.

Werkbladen

A3_REF_PO_Denkplaat.pdf

A4_REF_PO_WerkBlad.pdf

Introductie
Deze les gaat over de oorspronkelijke betekenis van het woord Respect.

Respect komt van het Latijnse Respectus, vrij vertaald:
Re = Opnieuw,
Spectare = kijken!

Tegenwoordig kent het woord vele interpretaties. En dat is nu precies wat het zo ingewikkeld en tegelijk zo boeiend maakt om erover in gesprek te gaan.

In deze les ga je aan de slag met de vaardigheden die je nodig hebt om opnieuw te kunnen kijken. Succes!

Wat betekent respect eigenlijk?

Schrijf het woord respect op het bord. Vraag de leerlingen wat zij denken dat het woord betekent. Wat betekent het voor hen? Begin bijvoorbeeld met de algemene vraag: "Wat is respect volgens jullie?"

Je zult merken dat er best veel sociaal wenselijke antwoorden komen: “Netjes gedragen”, “Doe niet dit en doe niet dat”, misschien zelfs het klassieke “Opstaan voor oude dames in de bus”.

Zijn dit de antwoorden die we zoeken? Vinden we dit echt?  Of is respect eigenlijk voor iedereen anders?

Opnieuw kijken, tja… Hoe doe je dat eigenlijk en wat heb je daarvoor nodig?
Respect is een woord met veel betekenis. Het wordt gebruikt door jong en oud. Wat voor de één respectvol is, hoeft dat niet voor de ander te zijn.

Maar wist je dat RE in het Latijn 'opnieuw' betekent en SPECT 'kijken'? Letterlijk zou je kunnen zeggen dat respect 'iets opnieuw bekijken' of 'een situatie met andere ogen bekijken' betekent.

Vraag aan de leerlingen waarom dit belangrijk zou kunnen zijn.

We moeten verschillende dingen van onszelf weten en kunnen om echt opnieuw te kunnen kijken. RE-Spect kun je leren en doen!

Ga aan de slag met de DenkPlaat!

Verdeel de klas in groepjes van 4. Bij ongelijke aantallen is een aantal drietallen ook prima. Deel per groepje 1 DenkPlaat uit.

De DenkPlaat bestaat uit 5 onderdelen. Je kunt zelf kiezen hoeveel delen je per les gaat doen. Voor elk deel vind je, aan het eind van de slides, een nabesprekingsslide als optie.  

START
Vul eerst je naam in bij de gekleurde rondjes en begin dan bij 'start'. Er zijn 5 onderdelen langs de route die er samen voor zorgen dat je opnieuw leert kijken!

Het eerste deel van de Denkplaat heet:
Op het eerste gezicht...!

Vooraf:
Deel 1 gaat over aannames.
Vertel de leerlingen nog niet zo veel. De eerste opdracht is juist bedoeld om zonder al te veel uitleg je reactie te geven op een foto.

Als leerkracht kun je het beste inschatten hoe je dit met je klas aanpakt.

Bekijk samen de foto op de DenkPlaat.

Stap 1: foto
Bekijk de foto en denk samen na over wat je ziet. Wat gebeurt hier?

Wie zijn dit? Wat doen ze?

Schrijf jullie gedachten op de gele briefjes. Het gaat om wat je als eerste denkt.

Niets is fout!

Stap 2: Het verhaal achter de foto
Deel de werkbladen uit. Eén werkblad per leerling. Hierop staat het verhaal achter de foto! De leerlingen kunnen het zelfstandig lezen of laat een leerling het stuk voorlezen. Kies wat past bij jouw klas.

Let op: het werkblad is individueel en je hebt deze ook  bij deel 2 en 4 nodig. Bewaar hem dus goed!

Het verhaal achter de foto:
Dit is een foto die in 2017 de 2e prijs heeft gewonnen bij een grote fotowedstrijd: de World Press Photo. De foto stond in de categorie ‘Het dagelijks leven’. Deze foto heeft de titel: 'Zweet maakt winnaars'.
Dit zijn leerlingen van een turnschool in Xuzhou, een stad in China. Ze zijn een teen-oefening aan het doen die ze elke middag een half uur lang volhouden. 

Er zijn wel 2.000 sportscholen in China. Op deze sportscholen woon je al vanaf heel jonge leeftijd. Bijna alle Olympische turnsporters van China komen van zo’n school af. Tegenwoordig moeten de sportscholen zich aanpassen, omdat steeds minder ouders het niet eens zijn met de strenge trainingen.

Stap 3: Wat vinden we nu?

Bekijk jullie eerste reacties op de gele briefjes. Klopt jullie reactie nog nu je weet wat je ziet?

Bespreek in je groepje welke opmerkingen er kloppen en welke niet,

Kies welke laat je staan of doorkrast!

Afsluiting: Iets is niet altijd wat je denkt!
Sluit dit deel af met het klassikaal ophalen van de ervaringen. Wie dachten er iets heel anders? Wie hadden wel wat goede opmerkingen? En wie kwamen er niet uit?
Vertel de leerlingen daarna in je eigen woorden wat aannames zijn.

Informatie over aannames en eerste indrukken
Wist je dat als je iets bekijkt, je brein er meteen een verhaal bij verzint? Dit hoeft helemaal niet te betekenen dat het klopt. Zo’n ‘eerste indruk’ maak je omdat je hersenen graag dingen willen snappen en verklaren. Je weet pas of iets klopt als je het uitzoekt of navraagt.

Deel 2: In de schoenen van een ander
'In andermans schoenen staan' betekent dat je je inbeeldt hoe het is om de ander te zijn. Wist je dat de normaalste zaken bij iedereen heel anders gaan? Wat normaal is voor de één, is dat niet automatisch voor de ander.  Hoe zit dat bij jullie?

Stap 1
We gaan onderzoeken op welke manieren jullie de normaalste dingen doen.
Kies met je groepje een van de drie onderwerpen die in de blauwe vakjes op de denkplaat staan.

Stap 2
Pak je werkblad er weer bij!
Bedenk voor jezelf hoe dat precies gaat bij jou. Schrijf of teken dit op je werkblad.

Stap 3
Vertel wat je hebt opgeschreven/getekend.
De luisteraars stellen vragen om zoveel mogelijk te weten te komen. Daarna is de volgende speler aan de beurt. Zorg dat iedereen uit het groepje aan bod komt.
En vraag écht door!

Stap 4
Wat is hetzelfde en wat is heel anders in jullie groepje? Bespreek dit met elkaar.

Afsluiting: we zijn allemaal anders!

Sluit dit deel af met een klassikaal gesprek over verschillen. Vaak wordt er gezegd; "We zijn allemaal gelijk!" Daarmee wordt eigenlijk bedoeld dat we allemaal gelijk moeten worden behandeld.  Dat is zeker waar! Maar gelukkig zijn we juist allemaal anders. Dat maakt het leuk en van verschillen leer je het meest.

Deel 3: Goed luisteren
Leg de klas uit dat goed luisteren meer is dan je mond houden en wachten tot de ander klaar is. ;)

Goed luisteren is niet heel eenvoudig.
Je moet er best wat voor doen en de verteller en luisteraar moeten goed samenwerken.
Er zijn een aantal dingen die wel en niet passen. Maar weet je wat zo leuk is?

Goed luisteren kun je gewoon oefenen!

Stap 1: goed luisteren kun je oefenen!
Met het luisterspel kijken we naar 5 verhalen waar het gaat over luisteren. Zet een vinkje bij de verhalen waar er wél goed wordt geluisterd en een kruisje bij de verhalen waar jullie vinden dat dit niet gebeurt!

Bespreek vervolgens waarom jullie dat vinden.

Stap 2
Bekijk de 5 verhalen.
Kruis aan of jullie vinden dat
hier goed geluisterd is of niet.

Bespreek vervolgens waarom jullie dat vinden.

Let op: bij de voorbeelden is het soms erg lastig om te bedenken of het antwoord goed of juist fout is. Dit is expres zo ontworpen. Het gaat om het gesprek wat de leerlingen voeren.
Goed luisteren is soms best ingewikkeld!

Stap 3
Heb je zelf een keer iets meegemaakt waar er niet of juist wel goed naar je geluisterd werd? Vertel elkaar hier kort over. En... vergeet niet om goed naar elkaar te luisteren! ;)

Afsluiting: goed luisteren is dus samenwerken!

Sluit dit deel af door kort te reflecteren op het luisterspel.

• Ging het goed?
• Wat viel je op?
• Waren de vragen moeilijk?
• Wie kan er nou écht goed luisteren?

Deel 3: MeningenKwartet
Leg de klas uit dat het niet erg is als meningen van elkaar verschillen.

Het is goed om een mening te hebben en deze te delen. Iedereen heeft een andere mening en dat is juist belangrijk en ook leuk!

Door vaker je mening te te delen leer je van elkaar en begrijp je elkaar beter.

Stap 1

Knip je spelkaarten uit. Iedereen heeft zijn eigen set kaarten:
weet niet, ik vind iets anders, eens en oneens.

Hiermee ga je het kwartetspel spelen.

Uitleg: MeningenKwartet?!

Spelregels: We spelen 4 rondes.

Bij elke ronde staat er 1 mening centraal; deze staat in het blauwe vak op het bord.
De groene speler begint!
Elke speler kiest de speelkaart die hij wil neerleggen bij deze mening. De kaart legt hij blind op zijn vakje. Niemand kan nu nog zien welke kaarten er gespeeld zijn. 

Als alle kaarten liggen, draait de groene speler de kaarten om.

Kwartet? (4 gelijke kaarten)
Kleur een ‘kwartet’ vakje in!

Verschillende kaarten?
Kleur een ‘gesprek’ vakje in en bespreek de verschillende meningen!

Speel alle vier de meningen.

Speel het spel MeningenKwartet!

Afsluiting: meningen kunnen van elkaar verschillen maar dat is helemaal niet erg!
Een mening is wat je zelf vindt. Iedereen heeft meningen en deze komen ergens vandaan. Het is goed om een mening te hebben en deze te delen.
Door te delen leer je van elkaar en begrijp je elkaar beter.

Vraag de klas wat voor gesprekken ze hebben gehad. Hebben ze misschien iets van de ander z’n mening geleerd?

Bij deze opdracht verplaatsen de leerlingen zich niet alleen in een ander persoon en een andere situatie. Ook geven ze iemand tips over hoe hij een situatie anders/beter aan kan pakken.

Deel 5: Tot slot!
Is iedereen zover?
Rond de DenkPlaat klassikaal af. Voor deze opdracht lees je een verhaal voor.

Jullie krijgen zo een verhaal te horen over Sem. Denk daarbij aan wat je hebt geleerd op de route bij ‘op het eerste gezicht’, ‘in de schoenen van een ander’, ‘goed luisteren’ en ‘MeningenKwartet’.

Welke tips kunnen jullie Sem geven?

Lees het verhaal
Sem gaat voor het eerst naar de brugklas. Al zijn vrienden zitten op een andere school. Hij schrijft dit:

Ik vind het heel spannend om te starten zonder vrienden. Ik ken daar helemaal niemand en het is best een keurige school. Straks zitten er alleen maar van die deftige types. Daar heb ik niks mee, hoor. Gister met boeken ophalen, keek iedereen ook naar me. Ik heb maar niks gezegd toen ze wat vroegen. Ze vinden me vast vreemd. In groep 8 kende iedereen elkaar zo goed en we respecteerden elkaar. Ik moet dat nog maar zien hier.

Stap 1: Geef Sem tips
Bespreek samen het verhaal van Sem. Denk daarbij aan wat je hebt geleerd op de route bij ‘eerste indruk’, ‘andermans schoenen’, ‘goed luisteren’ en ‘MeningenKwartet’.
Hoe zou Sem het anders kunnen zien?
Geef Sem 3 tips!

Wie wil er een van zijn tips delen?
Vraag aan de leerlingen wat zij Sem voor tips geven.

Zorg dat zoveel mogelijk leerlingen aan het woord komen; ze mogen elkaar aanvullen. Dingen die al genoemd zijn, hoef je niet te herhalen.
Schrijf de tips op het bord. Zijn alle tips gegeven? Dan schrijft iedere leerling zijn/haar favoriete tip op de DenkPlaat!

Blijf altijd opnieuw kijken!
Vraag aan de leerlingen wat voor tips zij Sem hebben gegeven.
Zorg dat elk groepje aan het woord komt. Laat de leerlingen elkaar aanvullen, dingen die al genoemd zijn in een andere groep hoef je niet te herhalen.

Voor verdieping kan je de volgende vragen gebruiken:

• Wat heb je geleerd in de denkplaat wat hielp bij Tips voor Sem verzinnen?
• Doet Sem aannames?
• Heeft Sem een sterke mening?
• Heeft Sem zijn mening en aannames ‘getest’ of ze wel kloppen?

Sluit de les helemaal af met een reflectiegesprek. Hieronder wat voorbeeldvragen voor een effectieve nabespreking:

• Wat vonden jullie van de opdracht?
• Hebben jullie dingen ontdekt die jullie  nog niet wisten?
• Verbazen sommige dingen je?
• Denk je dat je in staat bent om af en toe anders te kijken?
• Keek je al vaker op deze manier naar dingen?
• Waren er leerlingen die echt even botsten met hun mening?
• Welke opdracht vond je het leukst om te doen?
• Etc.

KLIK HIER!