4Mdgs - §1.2 'De grondwet van 1848'

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

§1.2 'De grondwet van 1848'

Nederland is wat?!

Monarchie

Een monarch is het staatshoofd.

Koninkrijk

Onze monarch noemen we 'de koning'. 

Democratie

Het volk (demos) kiest zijn bestuurders.

17e en 18e eeuw was Nederland een republiek bestuurd door regenten. 

In 1815 werd Nederland een koninkrijk met de Oranjes als koningshuis. 

Koning Willem I

1815 - 1840

• Napoleon verslagen bij Waterloo

• Zoon van de laatste standhouder wordt koning Willem I.
• 1815: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.
  

• Verenigd Koninkrijk der Nederlanden: Nederland, België en Luxemburg.
• Willem I wordt soms, spottend, ook wel koning-koopman genoemd

Hoe zag het bestuur van Nederland er uit 

tussen 1815-1848?

Schematisch

Bestuur Nederland 1815 - 1848

• Constitutionele monarchie
• Parlement --> Eerste en Tweede Kamer

Macht van de koning:

• Koning staatshoofd én regeringsleider
• Mag ministers benoemen en ontslaan.
• Benoemd leden Eerste Kamer

 

• Tweede Kamer gekozen door bestuur dorpen en steden (oude regenten families)

Overal in Europa hebben koningen veel macht. 

Kritiek

• Rond 1825 ontstonden politieke stromingen die verandering willen. 
• De ‘erfgenamen van de Franse Revolutie’, de Liberalen, komen tot de conclusie: "Alles is weer hetzelfde als vóór de Franse Revolutie!"

• Overal zitten er weer (absolute) koningen op de Europese tronen en ondanks 'een grondwet' is er maar weinig democratie.

Koning Willem II

1840-1849

• De Held van Waterloo
• Vond zijn vader te conservatief, maar eenmaal koning was hij zelf óók conservatief. 
• Geen ruimte voor veranderingen.
• 
  

Revolutiejaar 1848

• In heel Europa worden koningen onder druk gezet om een deel van hun macht af te staan.
• Koningen weigeren. 
• In het jaar 1848 breken in heel Europa revoluties en rellen uit. Verzet tegen de koning en vóór meer democraties. PANIEK!

Ook in Den Haag...
...koning Willem II wordt 'in één nacht' liberaal

Nieuwe Grondwet

1848

• Willem II is bang afgezet te worden.
  
• HIj heeft de leider van de Nederlandse liberalen de opdracht om een nieuwe grondwet op te stellen (te schrijven).
  
• Leider liberalen: Johan Rudolf Thorbecke

Hoe zag het bestuur 

van Nederland er 

vanaf 1848* uit?

*de meeste onderdelen zijn vandaag nog steeds geldig

What is new?? 1

"Koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk." 

• Ministeriële verantwoordelijkheid
  
• Ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (reging = ministers + koning)
  
• Ministers kunnen alleen regeren met toestemming van het parlement (1eK+2eK). Ze leggen aan hun verantwoording af. 

What is new?? 2

• Onschendbaarheid
  
• Over de koning mag geen dicussie ontstaan en hij hoeft geen verantwoording af te leggen aan het parlement.

GEVOLGEN

• Fouten van de koning zijn het probleem van de ministers.
  
• De koning mag niks meer doen of zeggen zonder toestemming ministers. 

What is new?? 3

• Rechtsreekse verkiezingen
  
• Voortaan wordt de Tweede Kamer direct door de burgers gekozen.
• In dorpen en gemeentes mochten de burgers hun gemeenteraad kiezen. 

• In de provincies morgen de burgers de Provinciale Staten kiezen. 
• De Provinciale Staten kiezen de Eerste Kamer.  
• Maar... cencuskiesrecht (11%)

What is new?? 4

Het Parlement is het machtigst.

• Controleren regering
• Maken wetten

(zie vorige les)

• Klassieke grondrechten in grondwet.

§1.2 'De grondwet van 1848'

Laatste vraag ....Wat hoort niet bij de grondwetswijziging van 1848?

1. ministeriële verantwoordelijkheid
2. censuskiesrecht
3. Algemeen kiesrecht
4. De koning is onschendbaar

Ministeriële verantwoordelijkheid betekent:

1. Ministers kunnen niet vervolgd worden
2. Ministers zijn verantwoordelijk voor goed bestuur
3. Ministers hebben geen invloed
4. Ministers zijn verantwoordelijk voor de koning

What is new?? 1

"Koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk." 

• Ministeriële verantwoordelijkheid
  
• Ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (reging = ministers + koning)
  
• Ministers kunnen alleen regeren met toestemming van het parlement (1eK+2eK). Ze leggen aan hun verantwoording af. 

0