H1 Nederland en Indonesië §I Van VOC tot cultuurstelsel

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3,4

3 GT GESCHIEDENIS

Geschiedenis gt 3

• Nieuwe methode : MEMO
  

boek + digitaal

toevoegen aan klas

flitskaarten

oefenopdrachten

Geschiedenis gt 3

• Nieuwe methode : MEMO
  

1. Nederland en Indonesië
2. Nederland na 1945: cultuur en mentaliteit (+ staatsinrichting) + Sociale zekerheid en verzorgingsstaat (+ staatsinrichting)
3. Koude Oorlog (en historisch overzicht na 1900)
4. Eindtoets 1-2-3 (weging 6!)
   
5. Digitaal dossier (it's learning) - neem je mee naar leerjaar 4 (PTA)
   

MEMO MAX

Op een later moment via it's learning

De koloniale relatie tussen Indonesië en Nederland

De VOC-tijd (1596-1799)

ONTDEKKINGSPLAAT

ZELFSTANDIG MAKEN

MAKEN OPDRACHTEN ORIENTATIE

1 T/M 7

KLAAR? LEZEN § 1 IN JE LESBOEK bladzijde 8

LEZEN INTRO

KLASSIKAAL MAKEN VAN VRAGEN 1 + 2  VAN PARAGRAAF 1 IN JE WERKBOEK

MEMO MAX

Op een later moment via it's learning

Herhaling vorige les:

Filmpje : Waarom naar Indië

Leerdoel

• Aan het eind van deze paragraaf kun je uitleggen en herkennen:
  

1. Wat de VOC deed in Oost-Indië
2. Op welke manier het bestuur was georganiseerd
3. Hoe het cultuurstelsel leiddde tot hongersnood
   

§ 1.1 Wat deed de VOC in Oost-Indië?

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

• Portugezen kennen de zeeroute naar Azië
  

Nederlanders willen dat ook!

• Spionage!

• Jan Huygen van Linschoten reist mee en beschrijft de reis in zijn Itinerario

De Itinerario, of Voyage ofte schipvaert, naer Oost ofte Portugaels Indien (...enz. enz.), was meer dan alleen een routekaart.

Er stonden heel veel tekeningen in van vreemde kusten, dieren, mensen en hun rituelen. De Nederlanders keken hun ogen uit.

Eerste Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederland in Oost-Indië aan
  

• Opbrengst net voldoende om de kosten eruit te krijgen, vooral door verkeerde ruilmiddelen.

• Toch is het doel bereikt: een route via Kaap de Goede Hoop is bewezen

Nieuw probleem!

• Steeds meer Nederlandse (compagnieën) bedrijven gaan naar Indië varen.

• Hierdoor ontstaat veel concurrentie tussen Nederlanders onderling

• De prijs van de specerijen daalt hierdoor snel, de winst dus ook

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Nederlandse regering (Staten-Generaal) grijpt in.

• Compagnieën moeten samengaan in één bedrijf.

• Hierdoor gaan ze concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje

Aandelen

• Om handelsreizen te kunnen maken had de VOC veel geld nodig!

Daarom gaf de VOC aandelen uit:

- Iedereen kon een aandeel kopen (een "stukje van de VOC").

- Je kreeg een deel van de winst bij terugkomst.

> Op die manier kon VOC handelsreizen organiseren.

Doel: handelsmonopolie op de specerijenhandel ten oosten van Kaap de Goede Hoop

Hoe?

• Uitschakelen van concurenten

• Bouwen van handelposten (Batavia)
  

• Contracten met inheemse vorsten

• Opbouwen van handelsnetwerk in Azië

• Indien nodig: veel geweld

Republiek wordt handelscentrum van Europa

Belangrijke handelspost in Batavia 

Molukken

kruidnagel
nootmuskaat
foelie

Nootmuskaat voor een redelijke prijs.

Vuur laait op op de nootmuskaatplantage. De Nederlanders hebben het expres in brand gezet, want als er te veel nootmuskaat is, wordt het te goedkoop.

Harde Hand

De VOC

Om te voorkomen dat al die kooplieden elkaar kapot zouden gaan concurreren, richtte landsadvocaat (de belangrijkste politicus van de Republiek) Johan van Oldenbarneveld in 1602 de VOC op. Zij kregen een handelsmonopolie. Alleen zij mochten in Indië handelen, onderhandelen met lokale vorsten, oorlog voeren en handelsposten oprichten. De belangrijkste zou Batavia in het huidige Jakarta worden. 

Ze luisteren niet

Toen de Indiërs op de Molukken onder het handelsmonopolie wilden uitkomen door met de Engelsen te handelen, en tijdens een onderhandeling zijn mentor hadden vermoord, begon J. P. Coen in 1622 aan een strafexpeditie, waarbij de Molukkers de bergen in werden gejaagd en werden vermoord. Ook in Nederland was men verbijsterd van deze misdaad. 

ZELFSTANDIG WERKEN

MAKEN OPDRACHT 3 T/M 5
KLAAR? LEZEN IN JE LESBOEK

DAGELIJKS BESTUUR

• MET BEHULP VAN INDONESISCHE FAMILIES EN ADEL
• VERLIES!
• Door c
  
• NIEUWE MANIER VAN BESTUREN : Johannes van den Bosch
• 1830: CULTUURSTELSEL

Het einde van de VOC 1799

In 1799 gaat de VOC failliet.  

• Er is minder vraag naar producten van de VOC want er is meer aanbod op de markt. 
• Grotere concurrentie van andere landen o.a. Engeland
• De VOC wordt slecht bestuur en er is veel corruptie en er werd teveel dividend uitgekeerd door de VOC.
• De inkomsten dalen en de kosten voor personeel en schepen werden steeds hoger. 

VOC

Na het faillisement van de V.O.C. werden de bezittingen van de Nederlandse staat.

Je spreekt sindsdien van de kolonie 

Nederlands Indie.

Kolonie: Overzees gebied dat wordt

 bestuurd door mensen uit het moederland.

Het cultuurstelsel

 (1830-1870)

• Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden.

• Nederland kreeg nog steeds het handelswaar dat ze wilde hebben.

• Met dat geld kan Nederland een modern land worden.

Het cultuurstelsel

 (1830-1870)

• Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden.

• Uitvoering onder leiding van Johannes van den Bosch.
  

Bestuur tijdens het cultuurstelsel

• Nederland laat het bestaande, inlandse (Javaanse) bestuur intact

• Nederland plaats boven en naast dit inlandse bestuur, een eigen, binnenlands, bestuur met Nederlandse ambtenaren van de NHM (Nederlandsche Handelsmaatschappij)

Gouverneur-Generaal

Gouverneur

Resident

Binnenlands bestuur

Assistent-resident

Regent

Inlands bestuur

Districtshoofd

Onderdistrictshoofd

Dorpshoofd

Verdeelt het werk en betaalt het plantloon uit

Hoogste ambtenaar in Nederlands-Indië

Hoofd van een provincie

Controleur

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

Javaanse vorsten

Resident

Regent

Hoe werkt het cultuurstelsel? 

• Boeren moeten 1/5 deel van hun land verbouwen met voor de Nederlanders interessante producten: koffie, thee en indigo 
  

• cultuurproducten

• Als een soort pacht (huur) want Nederland was immer eigenaar van de grond...
  

Hoe werkt het cultuurstelsel? 

• Boeren met onvruchtbare grond moeten  66 dagen gratis werken voor de Nederlanders (herendiensten), bijvoorbeeld wegen, kanalen en spoorwegen aanleggen

ZELFSTANDIG WERKEN

MAKEN OPDRACHTEN

6 T/M 8

Klaar verder lezen in  je lesboek

Gevolgen voor Nederland

• Indië is binnen paar jaar weer winstgevend voor Nederland.

• 1/3 van de totale inkomsten van Nederland komt uit Nederlands-Indië
  

• Infrastructuur (wegen, kanalen en spoorwegen) in Nederland  zijn vrijwel geheel betaald door deze winsten

Negatieve gevolgen voor de boeren

1. Afstaan beste grond
2. Meer dan 1/5 deel verbouwen (regenten)
3. Hongersnood
4. Regenten heffen 'extra' belasting
5. Herendiensten, in de praktijk meer dan 66 dagen
   

Herendiensten

ZELFSTANDIG WERKEN

MAKEN OPDRACHT

9  T/M 13

Vraag 13 is een brief

deze moet apart worden ingeleverd via it's learning

voor je digitale dossier

Een aantal brieven worden voorgelezen in de klas