H5 Sociale cognitie

• Sociologie en psychologie
• Secundair onderwijs

Sociale Cognitie p84

Tijdens coronatijd

Interview met R. Kelly

• Wie is de vrouw?
• schattig filmpje, maar wrange nasmaak
• Aziatische vrouw is zijn echtgenote ~ werd door veel mensen als kindermeisje beschouwd ~ stereotypering

 Sociale Cognitie p85

Reflectie : Profielfoto's op sociale media - bespreek per 2

• Welke indruk proberen mensen op te wekken met de keuze van hun foto? 
• Welke kenmerken zorgen ervoor dat ze een bepaalde indruk wekken? 
• Denk je dat die indruk altijd klopt?

oef 1 p85  Denk na over de uitspraken + geef een vb 

 

 Sociale Cognitie p85

1. Iedereen heeft vooroordelen.
2. Ik merk dat anderen mij beoordelen op mijn uiterlijk.
3. Aan iemands stijl (kleren, kapsel …) kan ik zien wat voor persoon het is.
4. Ik ben mij bewust van de vooroordelen die ik zelf heb.
5. Eenmaal een mening over iemand gevormd, is het moeilijk die te veranderen.
6. Ik heb al gemerkt dat de eerste indruk over een persoon niet altijd klopt.

 Sociale Cognitie p85

1. Observeren en interpreteren

Sociale cognitie = Waarnemen en interpreteren van (eigen) gedrag

 1. Observeren en interpreteren p85

Waarnemingsproces: 3 fases

1. Prikkel of stimulus via zintuig opgevangen - Neus: geur, oren: geluid…
   
   
2.  Zintuigen sturen info over prikkel via zenuwbanen naar thalamus
   
   
3. Thalamus stuurt info door naar cortex => Prikkel wordt verwerkt

 1. Observeren en interpreteren p86

zicht : occipitale kwab

reuk en gehoor : temporale

smaak en tast : pariëtale

 1. Observeren en interpreteren p86

oef 2 p86 Benoem de onderdelen op de foto

1. Prikkel/stimulus (muffin)
2. Zintuig: smaak - tong
3. Zenuwbaan
4. Thalamus
5. Cortex

  1. Observeren en interpreteren p86

Verschillende waarnemingen : 

 1. Observeren en interpreteren p86

Bekijk de foto.

Noteer per persoon 

wat je observeert.

Schrijf daarnaast je 

interpretatie.

 1. Observeren en interpreteren p86

 1. Observeren en interpreteren p86

Mechanismen : interpreteren verloopt sneller => tijdbesparing = nuttig ~> Sneller vormen oordeel, bvb gevaar

Maar: observeren <-> interpreteren = feiten 

=> foute inschatting situaties/mensen/gedrag

Gebruik dagelijks leven, onderzoek, professioneel

 2. Eerste indruk p87

Oef 3 p87 Bekijk de foto's + beantwoord de vragen

1. Welke indruk?
2. Welke emoties?
3. Welke
   persoonlijkheidskenm.?

 2. Eerste indruk p87

• Vergelijk de antwoorden met die van je klasgenoten
• Op welke kenmerken heb je je gebaseerd voor je eerste indruk?
• uiterlijke kenmerken, leeftijd, kleren, kapsel, gelaatsuitdrukkingen, houding,...

 2. Eerste indruk p88

Eerste indruk : uiterlijke kenmerken

• Fysieke kenmerken
• Verbale, non-verbale, subverbale taal
• Gedrag

=> automatisch gekoppeld aan cognitieve schema's

• info die samenhoort
• referentiekader

 2. Eerste indruk p88

Volt : Lorenzo Gatto : violist (10')

We associëren klassieke muziek 

niet met of in metro. 

Zelfde onderzoek door 

Washington Post met Joshua Bell

 2. Eerste indruk p88

1. Impliciete persoonlijkheidstheorie 

• verzameling van schema's over kenmerken van mensen
• geheel van gelegde verbanden tussen uiterlijke en innerlijke eigenschappen
• wit = kwaliteit => witte doktersjas wordt sneller aangesproken dan groene chirurg

 2. Eerste indruk p88

oef 4 p88 Welke associaties bij volgende kenmerken?

Zwaarlijvigheid :

• lui, gezellig, ongezond

Tattoos : 

• hip, cool, agressief, lagere sociale klasse

Bril :

• slim, belezen, nerdy, saai,...

 2. Eerste indruk p88

=> we zijn best goed in het inschatten van anderen

Exp. Laura Neumann => foto's mannen - vrouwen beoordelen ~> persoonlijkheid inschatten

• foto 1 : spontane houding en mimiek
• foto 2 : neutrale gezichtsuitdrukking en armen langs lijf

 2. Eerste indruk p88

Exp. Laura Neumann ~ conclusie

resultaten inschatting worden vergeleken met werkelijke phd

1. neutrale foto's : vrij goede inschatting extravert
2. spontane foto's vriendelijkheid, openheid voor ervaringen en zelfwaarde

2. Eerste indruk p88

maar soms vergissen we ons grondig na een 1e indruk 

=>  Assita Kanko

2. Eerste indruk p88

Oef 5 p88 Bekijk de reportage (2'45") : Waarop baseren verschillende mensen zich bij Assita Kanko?

• Sommige denken dat ze een directiesecretaresse of politica is. Anderen vermoeden dat ze een escortgirl is of bij de Panos werkt. Ze baseren zich op de klassevolle uitstraling en de donkere huidskleur.

2. Eerste indruk p89

2. Primacy effect (voorrangseffect)

• Bespreking Siska : Los de vragen op die je van de leerkracht krijgt.
  
  
• Solomon Asch (1907-1996) =>
  informatie die je het eerst krijgt, heeft de grootste invloed op het totaalbeeld dat je van iemand vormt.

2. Eerste indruk p89

Solomon Asch

experiment

2 groepen

2 verschillende lijsten

                                     => 1e groep betere indruk

2. Eerste indruk p89

Experiment kader p89 : 

2 groepen proefpersonen => opname vrouw - MK-vragen

1. Ze gaf eerst veel juiste antwoorden, daarna foute
2. Eerst veel foute antwoorden, daarna juiste
   
   

=> pp die eerste situatie observeerden, vonden vrouw intelligenter dan wie de 2e situatie had gezien.

2. Eerste indruk p89

Mogelijke verklaringen :

1. Na vorming 1e beeld -> minder
   aandacht voor verdere (tegenstrijdige info)
2. Interpretatie nieuwe info op basis van wat al geweten is.
   bvb goed = kalm = rustig / slecht = kalm = harteloos

2. Eerste indruk p89

3. Centrale kenmerken (Asch)

= kenmerken die zo opvallend zijn dat ze een grotere rol spelen.                bvb  eerlijk > linkshandig

=> heel krachtige invloed op de beeldvorming

2. Eerste indruk p90

• Kijk terug naar oef 3 p87 Welke uiterlijke kenmerken speelden een rol bij het maken van je beoordeling?

• Hebben jullie je laten leiden door centrale kenmerken? Welke waren dit?

2. Eerste indruk p89

Experiment Harold Kelley 

gastleerkracht => vooraf document met info ~ 2 = lessen

1. kil, ijverig, kritisch, praktisch, vastberaden
2. warm, ijverig, kritisch, praktisch, vastberaden

Na de les => mening over leerkracht noteren :

Groep 2 beoordeelde lkr vriendelijker en gezelliger + werkten actiever mee in de les.

2. Eerste indruk p90

Verklaring : warmte en competentie ~> 2 centrale kenmerken waarop mensen snel worden ingeschat. => evolutionair nut = overleven

Oef 6 p90 Welke informatie geven deze kenmerken?

• warmte : persoon is vriend of vijand
• competentie : pers. kan me al dan niet helpen om een probleem op te lossen

2. Eerste indruk p90

HALO-effect = 

• Positieve eigenschappen =>  andere positieve eigenschappen Bv. mooi = intelligent, emotioneel stabiel, sociaal vaardig

• Maar: geen verband eigenschappen
  met uiterlijk
• stralenkrans heiligen

2. Eerste indruk p90

oef 7 p90 Fragment ook getest op mensen => conclusie?

• Wie er beter en verzorgd uitziet, wordt als betrouwbaarder beschouwd en sneller geholpen.

2. Eerste indruk p90

Casestudy : Jeremy Meeks => 

• 30-jarige Amerikaan
• juni 2014 opgepakt ~> mugshot 
• veel vrouwen deelde foto + zamelden
  geld in
• vrouwen geloofden niet dat iemand met zo'n knap uiterlijk misdadiger was => halo-effect

2. Eerste indruk p90

HORN-effect =

• omgekeerde : negatief kenmerk veronderstelt nog meer negatieve eigenschappen.
• duivelshorens
• onaantrekkelijkheid kan negatieve
  gevolgen hebben.

2. Eerste indruk p90

Oef 8 p90 Geef 2 negatieve gevolgen die onaantrekkelijkheid kan hebben :

1. minder mooie kinderen krijgen minder aandacht van verzorgers
2. minder mooie kinderen krijgen meer straf

2. Eerste indruk p90

Negativiteitseffect

Negatieve kenmerken => wegen zwaarder door in beeldvorming dan positieve

Verklaring : Positief gedrag = ‘normaler’ (komt vaak voor) / Negatief gedrag = schaarser => Valt harder op en heeft grotere invloed op mening.

3. Causale attributies p91

1. Interne en externe attributies

Wat denk je dat er aan bij volgende situaties :

1. Je ziet dat een klasgenoot tranen in de ogen heeft.
   
2. Op de trappen van het station zie je een meisje dat in elkaar gedoken zit.
3. Je hoort in het klaslokaal naast het jouwe een hels kabaal.

3. Causale attributies p91

Fritz Heider => causale attributies = het zoeken 

naar oorzaken van gedrag.

CAUSAAL = oorzakelijk 

ATTRIBUTIE = denkproces : de oorzaak waarvan we denken dat het de juiste is => niet altijd juiste oorzaak.

attributies = toegeschreven oorzaken, niet altijd ware oorzaak

3. Causale attributies p91

• interne attributie = oorzaak in de persoon zelf te zoeken   is => persoonsgebonden  

  = persoonlijke attributie

• externe attributie = gedrag wordt veroorzaakt door   omgeving of door toeval => situatiegebonden 

  = situationele attributie 

3. Causale attributies p91

oef 9 p91 Vul de kader in : zoek een vb bij de situaties 

=> attributies over iemands gedrag bepalen mee over hoe iemand een ander beoordeelt.

3. Causale attributies p92

oef 10 p92 Vul de kader in 

3. Causale attributies p92

We beschikken niet altijd over de nodige info voor een goed overwogen attributieproces

of we nemen niet de tijd voor een grondige beoordeling

oef 11 p92 Welke attributie maakt een leerkracht meestal als hij een leerling ziet geeuwen in de les?

1. de leerling is niet geïnteresseerd
2. ik ben een saaie leerkracht
3. de leerling heeft slecht geslapen omdat de buren ruzie maakten
4. er is te weinig zuurstof in de klas

3. Causale attributies p92

2. Attributiefouten             1. Fundamentele attributiefout

oef 11 p92 Welke attributie zou een leerkracht maken als hij een leerling ziet geeuwen in de klas?

• geen interesse 
• slecht geslapen
• saaie leerkracht
• te weinig zuurstof in de klas

3. Causale attributies p92

1. Fundamentele attributiefout

Rol persoonlijke eigenschappen overschatten => invloed situatie over het hoofd te zien

=> interne attributies komen vaker voor dan externe

3. Causale attributies p92

1. Fundamentele attributiefout

oef 12 p92 Welke oorzaak geef je als verklaring? 

Yuko : 

• is een babbelkous

Lenny :

•  is een eenzaat

3. Causale attributies p92

1. Fundamentele attributiefout

Yuko is een babbelkous

Lenny is een eenzaat

Als je bij de voorbeelden hebt verwezen naar een persoonlijkheidskenmerk en niet naar de situatie => 

= fundamentele attributiefout

3. Causale attributies p93

1. Fundamentele attributiefout

Experiment Lee Ross

3 groepen : quizmasters (1) - publiek (2) - deelnemers (3)

groep 1 : kennisvragen opstellen -> quiz

groep 3 proberen antwoorden en groep 2 keek toe

na quiz -> algemene kennis groep 1 en 3 in te schatten

3. Causale attributies p93

bestudeer de grafiek :

3. Causale attributies p93

Wat stel je vast bij antwoorden publiek en deelnemers?

• Het publiek en de deelnemers schatten de algemene kennis van de quizmasters een stuk hoger in dan de kennis van de deelnemers

3. Causale attributies p93

Hoe kan de fundamentele attributiefout dit verklaren?

• Het publiek houdt geen rekening met de voordelige situatie van de quizmasters (vragen zelf opgesteld) en zoekt de oorzaak in de persoon.

3. Causale attributies p93

Hoe komt het dat de fundamentele attributiefout vaak gemaakt wordt?

=> tweestappenmodel :

1. mensen maken automatisch eerst interne attributie (snel en makkelijk)

-> vaak wel cognitieve vertekeningen (biases) = onbewuste denkfouten die leiden tot foute oordelen of beslissingen

3. Causale attributies p93

2. In de tweede fase wordt de situatie grondiger bestudeert en ontstaat er een andere mening.

= inspanning nodig 

niet tot 2e stap als te weinig info, vermoeidheid, ongemotiveerd, ... => blijven hangen in interne attributie

3. Causale attributies p94

oef 14 p94 Pas het tweestappenmodel toe :

• 1e stap = interne attributie : je denkt dat je vriendin nonchalant is (persoonsgebonden)
• 2e stap = situatie beoordelen : je denkt dat de bus mss vertraging had door het drukke verkeer

3. Causale attributies p94

oef 15 p95 Bekijk foto :

• kans bestaat dat de
  chauffeur de agent
  beschouwt als een streng
  (vervelende) man (IA)
  
• terwijl de agent z'n job
  gewoon doet (EA)

3. Causale attributies p94

2. Self-serving bias

1. Hoe reageer jij als je bij een hele moeilijke wedstrijd of optreden een heel goed resultaat hebt behaald?
   
   
2. Wat is je reactie als je bij een andere moeilijke wedstrijd of optreden helemaal de mist ingaat? Hoe komt dit?

3. Causale attributies p94

2. Self-serving bias

Mensen beoordelen hun eigen gedrag => verklaring zoeken die goed uitkomt voor hun zelfbeeld : 

• succes toeschrijven aan interne factoren
• mislukking aan externe factoren
  

= zelfdienende tendens = self-serving bias (bias = vertekening/vervorming (vd werkelijkheid))

3. Causale attributies p94

2. Self-serving bias

vb : schools presteren =>

 Wanneer je een goed cijfer hebt, hoe verklaar je dat?

• goede cijfers = goede studiehouding (IA)

Hoe verklaar je het feit dat je minder goede cijfers hebt?

• slechte cijfers = uitleg leerkracht / te weinig tijd (EA)

3. Causale attributies p94

2. Self-serving bias

oef 16 p94 Self-serving bias bij supporters :

• Fan van Club Brugge schrijft winst ploeg toe aan talent van de spelers of de goede teamspirit (IA van de ploeg/spelers). Als de ploeg verliest, wijt hij dat aan de scheidsrechter die niet neutraal was (EA).

3. Causale attributies p94

3. Actor - observator effect
Per 2 of 3 ~ even ventileren en aftoetsen :

• Waar praten jullie zoal over tijdens de pauzes? 
• Over wie praten jullie meestal tijdens de pauzes?
• Positief of negatief?
• In welke context?

3. Causale attributies p94

2. Actor - observatoreffect

neiging gedrag anderen verklaren adhv persoonlijkheidskenmerken = IA & eigen gedrag verklaren adhv omstandigheden = EA

=> vooral bij negatief gedrag

3. Causale attributies p95

2. Actor - observatoreffect

oef 17 p95 Welke attributies?

Iemand valt om in de bus :

• interne => onhandig en staat niet stevig op de benen

Ik val om in de bus : 

• externe => chauffeur rijdt te woest of de bus is te vol.

3. Causale attributies p95

2. Actor - observatoreffect

verklaringen :

1. onszelf omstandigheden zijn gekend
2. bescherming zelfbeeld
3. perspectief waaruit we gedrag observeren

3. Causale attributies p95

2. Actor - observatoreffect

kader : crosscultureel onderzoek => meer denkfouten in Westerse culturen

Amerikanen : veel IA (stelen want dief)

Aziaten : meer EA (stelen want werkloos) => minder fundamentele attributiefout

3. Causale attributies p95

2. Actor - observatoreffect

onderzoek : gedrag vis beoordelen =>

Amerikanen : vis = leider = interne attributie

Aziaten : vis wordt verjaagd door de groep = externe attributie

=> in collectivistische culturen : self-effacing bias : succes door situatie en mislukking aan zichzelf 

4. Sociale categorisering p95

= mensen worden vaak in categorieën of hokjes gestoken => omgeving w. voorspelbaarder/overzichtelijk

1. Ingroup (WIJ) en outgroup (ZIJ)

beoordelen van mensen als deel van een groep

INGROUP = groep mensen waarmee we ons identificeren

OUTGROUP = iedereen die niet tot de ingroup behoort.

=> verschillende ingroups

4. Sociale categorisering p95

4. Sociale categorisering p95

4. Sociale categorisering p95

oef 18 p96 : Tot welke ingroups behoor jij? Geef ook telkens de bijpassende outgroup :

4. Sociale categorisering p96

oef 18 p96 Tot welke ingroups (vs outgroup) behoor jij?

• tieners vs volwassenen vs kleuters vs...
• jongens vs meisjes
• leerlingen humane vs lln MWW
• Belgen vs Nederlanders

4. Sociale categorisering p96

=> heeft invloed op onze gedachten, gevoelens en gedrag => kan leiden tot vooroordelen, stereotypen en discriminatie
2 mechanismen :

1. outgrouphomogeniteit -> stereotypen
   onderschatting verschillen tss individuen outgroup 
2. ingroupfavoritisme -> negatieve vooroordelen outgroup
   overschatting verschillen tussen ingroup en outgroup 

4. Sociale categorisering p96

outgrouphomogeniteit : neiging te denken dat leden outgroup allemaal op elkaar lijken => Latijnse klas zijn allemaal strevers

ingroupfavoritisme : voorkeur voor de ingroup. Eigen groep wordt als beter gezien dan de outgroup => onze klas is veel leuker dan de andere

4. Sociale categorisering p96

Chinees onderzoek : meer empathie met eigen groep.

videobeelden : Chinese en blanke mensen die pijn leden.

=> brein pp reageerde heviger als ze ingroup-leden zagen

4. Sociale categorisering p96

1. Gebrek aan kennis over andere groep => hoe minder we weten -> homogener + negatiever
   
   
2. Groepsidentiteit sterker => andere groep is tegenstander
   groepsgevoel supporters

4. Sociale categorisering p97

2. Stereotypen

Inleiding : Een paar stellingen :

• iedereen heeft vooroordeel? Eens / oneens / twijfel?
• Ik ben mij bewust van de vooroordelen die ik heb?
• Als ik 's avonds over straat loop en als ik iemand tegen kom, zou ik sneller bang zijn als het een man is dan wanneer het een vrouw is?

4. Sociale categorisering p97

2. Stereotypen

categorie personen met bepaalde eigenschappen wordt geassocieerd met elkaar

=> niet iedereen = ~> dus onjuist beeld

=> outgrouphomogeniteit (idee : alle mensen outgroup zijn hetzelfde

4. Sociale categorisering p97

oef 19 p97 Voorbeelden :

• nationaliteit : NL zijn gierig
• leeftijd : oude mensen zeuren veel
• geslacht : meisjes giechelen veel
• beroep : boekhouders zijn saai
• fysiek : dikke mensen zijn lui

=> sommige stereotypen zijn onschuldig, soms schadelijk

4. Sociale categorisering p97

oef 20 p97 Reportage Iedereen beroemd :(5'11")

• Ze worden gezien als dief, als slechte. 
• Ze nemen België over
• Meisje met hoofddoek wordt beschouwd als extremiste

4. Sociale categorisering p97

Vaak zijn stereotypen schadelijk/negatief, maar er zijn ook positieve stereotypen : 

• Aziaten zijn goed in wiskunde 
• kind van dokter kan goed studeren
• => kan leiden tot hoge verwachtingen...
• nog : Afrikaanse mensen zijn goed in sport/muziek
• wetenschapper/filosoof/politicus => witte mensen

4. Sociale categorisering p97

nog :  Afrikaanse mensen zijn goed in sport/muziek
          wetenschapper/filosoof/politicus => witte mensen

4. Sociale categorisering p97

4.2.2 Het tweestappenmodel (zie p93)

=> cognitieve schema's

1. Automatische reactie op personen die niet tot eigen groep behoren ~> stereotype wordt opgeroepen
2. bewuster nadenken ~> cognitieve inspanning ~> stereotiep denken

IAT => https://implicit.harvard.edu/implicit/belgium/ 

4. Sociale categorisering p97

oef 21 p98 : Impliciete Associatie Test

IAT =>
https://implicit.harvard.edu/implicit/belgium/ 

of nog www.onderhuids.nl

1. Wat is het resultaat van de test? Ben je verrast?
2. Wat zegt het resultaat over jou? Komt het overeen?

-> Videofragment : Zijn we allemaal racisten? UvVl  (18'10")

4. Sociale categorisering p98

3. Vooroordelen

= negatieve houding/gevoel tegenover iemand omdat die tot een bepaalde groep behoort.

stereotype (gedachte/cognitief) => vooroordeel (gevoel/affectief)

=> ingroupfavoritisme : idee mensen ingroup zijn beter 

4. Sociale categorisering p98

3. Vooroordelen

Susan Fiske => model dat uitlegt hoe
stereotypen leiden tot gevoelens

=> warmte en competentie (p90) :

• groepen waarmee verbonden voelen = warmte
• groepen competentie hoog -> hoge status

4. Sociale categorisering p98

3. Vooroordelen

Susan Fiske => combinatie van beide eigenschappen -> bepaalde gevoelens + gedrag

4. Sociale categorisering p99

Oef 22 p99 groepen uit de maatschappij bij de combinaties

4. Sociale categorisering p99

Oef 23 p99 voorbeelden bijhorend gedrag bij de combinaties

4. Sociale categorisering p99

Ontstaan van vooroordelen

=> Hoe komt het dat stereotypen niet altijd tot echte vooroordelen uitgroeien?

1. groepsprocessen
2. sociale leerprocessen
3. bedreiging van het zelfbeeld
4. persoonlijkheid

4. Sociale categorisering p99

1. Groepsprocessen

indeling wij-zijgroepen => ingroupfavoritisme

= bevoordelen van de eigen groep ~> 'onze' groep wordt sterker en beter.

Henri Tajfel => 2 willekeurige groepen ~> geldbedrag uitdelen -> wisten enkel dat lid vd eigen groep was of niet

=> groter bedrag aan lid van de eigen groep.

4. Sociale categorisering p100

1. Groepsprocessen

bepaalde (sub)culturen -> stereotypen en vooroordelen sterk

mannelijke culturen => geslacht -> vrouwen worden gezien als zwak en onderdanig.

4. Sociale categorisering p100

2. Sociale leerprocessen

van kindsbeen af => omgevingsinvloeden

gezin, school, sociale media, familie, vrienden, .......

Zwarte Piet => Roetpiet

Efteling

=> Doll test van Kenneth en Mamie Clark (kleuterleeftijd)

4. Sociale categorisering p100

2. Sociale leerprocessen

Oef 24 p100 : De Wonderjaren (16'-27')

Van welke vooroordelen zijn de kinderen al doordrongen?

• Mensen met een donkere huidskleur zijn minder mooi, stouter, hebben een lagere job, minder geld,...

4. Sociale categorisering p100

2. Sociale leerprocessen

Oef 24 p100 : De Wonderjaren (16'-27')

Waar legt jeugdpsychiater B.S. het ontstaan v vooroordelen?

• Kinderen pikken ze op in hun omgeving, niet enkel via de ouders, maar ook via andere volwassenen en kinderen, via boeken en tv. In boeken en films is de held vaak wit.

4. Sociale categorisering p100

2. Sociale leerprocessen

Oef 24 p100 : De Wonderjaren (16'-27')

Hoe reageer je er als volwassene het best op?

• Je mag ze wel wijzen op de verschillen maar je moet hen duidelijk maken dat het heel normaal is. Je maakt het best niet te beladen.

4. Sociale categorisering p100

3. Bedreiging van het zelfbeeld

Neerkijken op een andere groep leidt tot een hogere zelfwaardering

=> mensen met een laag zelfbeeld -> zz hoger inschatten

Onderzoek Fein en Spencer (p101) : lezen en in eigen woorden uitleggen

4. Sociale categorisering p101

3. Bedreiging van het zelfbeeld

Onderzoek Fein en Spencer (p101) 
negatieve stereotype over Joodse carrièrevrouwen

2 groepen : hoge en lage waardering dmv +/- feedback

Poolse en Italiaanse vrouwennamen inschatten 

=> Verlaagde zelfwaardering -> Poolse vrouw lager inschatten -> vooroordelen helpen zelfbeeld herstellen

4. Sociale categorisering p101

3. Bedreiging van het zelfbeeld

Onderzoek
Fein en
Spencer  

4. Sociale categorisering p101

3. Bedreiging van het zelfbeeld

oef 25 p101 Trollen = leg de link :

• Mogelijk hebben trollen een laag zelfbeeld en schrijven ze hun commentaren omdat ze zich daardoor er beter door voelen.

4. Sociale categorisering p101

4. Persoonlijkheid

wie bevooroordeeld is tov een bepaalde groep = dat vaak ook tov andere groepen

=> soms persoonlijkheidskenmerken die kans op vooroordelen vergroten

4. Sociale categorisering p101

4. Persoonlijkheid

2 kenmerken :

1. autoritarisme = belang hechten aan traditionele waarden, gehoorzaamheid aan leiders en negatieve kijk op al wie buiten de normen valt
2. oriëntatie op sociale dominantie = openstaan voor ongelijkheid, bep groepen beter/belangrijker vinden 

5. Hardnekkige meningen p102

=> mensen veranderen niet graag van mening = weinig geneigd oordeel aan te passen

~> aantal mechanismen zorgen dat men zich vasthoudt aan eerste indruk en stereotiepe meningen

5. Hardnekkige meningen p102

1. Subcategorisering

=> Indeling maken van nieuwe subcategorieën 

goede/slechte personen ~ uitzonderingen

bvb carrièrevrouwen ~> andere soort dan categorie vrouw = eerder zorgende en ondergeschikte jobs 

5. Hardnekkige meningen p102

2. Confirmation bias = bevestigingsvooroordeel

=> personen concentreren zich op info uit de omgeving om beeld in stand te houden.

~> men zoekt naar kenmerken in het gedrag om beeld te bevestigen

5. Hardnekkige meningen p102

2. Confirmation bias

Experiment John M. Darley en Paget Gross

(J.D = soc. psych. => oa omstaanderseffect)

pp moesten schoolse vaardigheden Hannah (9j) inschatten

5. Hardnekkige meningen p102

2. Confirmation bias

Deel 1 exp => pp in 2 groepen :

1. ouders H. hadden hoog diploma + behoorlijk inkomen
2. ouders H zijn arm

~> 1e groep hogere verwachtingen over H. dan 2e groep

Deel 2 exp => geen extra info vs videobeelden van toets H. 

soms fout op makkelijke vragen en juist op moeilijke vragen

5. Hardnekkige meningen p102

Resultaat exp

5. Hardnekkige meningen p103

2. Confirmation bias
oef 26 p103 Wat kan je afleiden uit de grafiek?

• De pp met de hoge verwachtingen schatten H. hoger in dan die met de lage verwachtingen. Het verschil is een stuk groter bij de deelnemers die de video hadden gezien.

5. Hardnekkige meningen p103

2. Confirmation bias
oef 26 p103 Hoe kan de confirmation bias de resultaten verklaren?

• De pp focusten op de vragen die overeenstemden met hun 1e oordeel (de info). De 1e groep had aandacht voor de juiste antwoorden en ging H. daardoor hoger inschatten. Bij de 2e groep gebeurde het omgekeerde.

5. Hardnekkige meningen p103

2. Confirmation bias
oef 26 p103 Hoe kan de confirmation bias de resultaten verklaren?

• De pp focusten op de vragen die overeenstemden met hun 1e oordeel (de info). De 1e groep had aandacht voor de juiste antwoorden en ging H. daardoor hoger inschatten. Bij de 2e groep gebeurde het omgekeerde.

5. Hardnekkige meningen p103

2. Confirmation bias
=> mensen houden heel hard vast aan hun mening + negeren zelfs tegenstrijdige info.

Experiment Elisabeth Loftus (H1)

=> fictieve rechtszaak met studenten als jurylid

1e deel => weinig bewijs tegen de beklaagde

             ~> (maar) 18% bevond hem schuldig

 

5. Hardnekkige meningen p103

2. Confirmation bias

Experiment Elisabeth Loftus (H1)

2e deel => extra getuige - beklaagde gezien op plek misdaad

             ~> stijging van 72% schuldig

3e deel => getuige had gelogen

             ~> toch bleef 68% pp beklaagde als schuldig zien

=> deelnemers pasten hun mening niet meer aan.

 

5. Hardnekkige meningen p103

3. Self-fulfilling prophecy

=> wie eenmaal mening heeft ~> past gedrag daaraan aan

=> andere wordt beïnvloed en gedraagt zich als verwacht

~> je denkt dat iem. aardig is en gedraagt je vriendelijk tov deze pers -> deze pers doet dit ook = mening wordt bevestigd.

5. Hardnekkige meningen p103

3. Self-fulfilling prophecy

4 delen =>

1. pers A heeft bep verwachtingen over pers B
2. pers A gedraagt zich naargelang verwachtingen
3. pers B past gedrag onbewust aan aan gedrag pers A
4. pers A ziet verwachtingen bevestigd.

oef 27 p104 Teken dit zelf uit in een schema 

5. Hardnekkige meningen p104

3. Self-fulfilling prophecy - schema oef 27 p104

5. Hardnekkige meningen p104

3. Self-fulfilling prophecy 

Experiment Robert Rosenthal (en directrice L. Jacobson)

=> IQ-test basisschool : 

1 deel lln erg goede resultaten => veelbelovend = bloeiers ~ eigenlijk willekeurig

=> op einde jaar opnieuw IQ-test ~> dezelfde lln opmerkelijk betere score dan rest

5. Hardnekkige meningen p104

3. Self-fulfilling prophecy 

conclusie exp : 

lkr waren zich anders gaan gedragen tov bloeiers.

hogere verwachtingen => meer aanmoedigen/uitdagen/ meer feedback => lln voelden positieve aandacht + gingen zich daarnaar gedragen

=> = Pygmalion-effect

5. Hardnekkige meningen p104

5. Hardnekkige meningen p104

3. Self-fulfilling prophecy 

Pygmalion-effect = verwachtingen van de leerkrachten beïnvloeden de prestaties van de lln

= Griekse myhte ~> beeldhouwer
die perfecte vrouw creëerde

~ growth mindset ~ helpende gedachten

5. Hardnekkige meningen p104

3. Self-fulfilling prophecy 

oef 28 p104 Leg verband tussen Selfulfilling prophecy en dolltest (p100)

• De kinderen met een donkere huid beseffen dat anderen hen als minder en slechter beschouwen. Mogelijk zullen ze hun gedrag daaraan aanpassen, zodat ze later ook echt 'stouter' worden en minder geld verdienen.

5. Hardnekkige meningen p105

oef 29 p105 foto's p87 

• Bij welke foto's heb je onvoldoende onderscheid gemaakt tussen observeren en interpreteren?
• Welke mechanismen van 1e indruk heb je toegepast om je eerste oordeel te vormen?

5. Hardnekkige meningen p105

oef 30 p105 Stellingen/uitspraken oef 1 

• Wijkt je mening nu af? Formuleer deze opnieuw
• Maak gebruik van argumenten uit dit hoofdstuk
  
  

=> oordelen over anderen zijn ondoordacht

=> niet snel geneigd mening te veranderen

=> stereotypen en vooroordelen zijn niet onvermijdelijk

5. Hardnekkige meningen p105

=> stereotypen en vooroordelen zijn niet onvermijdelijk

=> een vertekend oordeel komt minder voor als mensen gemotiveerd zijn om erover na te denken

=> een vertekend oordeel komt minder voor bij mensen die we beter kennen