Diabetes Mellitus; hoe zat het ook al weer

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Diabetes Mellitus

Quiz

Wat is de favoriete brandstof voor het lichaam en waarom?

1. Vet, omdat die het snelst verbrandt.
2. Vet, omdat die het minste afvalstoffen oplevert.
3. Glucose, omdat die het minste afvalstoffen oplevert.
4. Eiwit, omdat die het snelst verbrandt.

Welk hormoon hebben vrijwel alle weefsels en organen nodig om glucose te kunnen verbranden?

1. Glucagon
2. Adrenaline
3. Renine
4. Insuline

Insuline zorgt dus dat glucose in de cellen verbrand kan worden.
Wat maakt insuline nog meer mogelijk?

1. Het uitplassen van overtollig glucose
2. Het opslaan van overtollig glucose
3. Het maken van nieuwe glucose (uit vet)

Glucose komt via de spijsvertering in het bloed.

Welke groep(en) voedingsstoffen levert/leveren glucose?

1. Alleen vetten
2. Alleen koolhydraten
3. Vetten en koolhydraten
4. Vetten, koolhydraten en eiwitten

Invloed van kleine en grote koolhydraten op de bloedglucose. 

Sleep het soort koolhydraat naar de juiste grafiek.

Schrijf minimaal 3 voedingsmiddelen op met veel grote koolhydraten en 3 voedingsmiddelen met veel kleine koolhydraten.

Als je lange tijd niet eet zal de glucosewaarde in je bloed dalen. Deze zal echter niet veel verder dalen dan 3,5. Waarom niet?

Als er onvoldoende glucose is om te verbranden in de cellen, wat gebeurt er dan?

1. Geen enkele cel kan nog functioneren
2. De meeste cellen kunnen vetten verbranden

Voedingsmiddelen met
veel groten koolhydraten

Glucosestofwisseling

Bij de vertering worden koolhydraten afgebroken tot glucose (en dextrose).

Kleine koolhydraten hebben weinig vertering nodig en worden snel opgenomen. 

Grote koolhydraten hebben veel vertering nodig en worden langzaam opgenomen.

Glucose is de belangrijkste brandstof voor de cellen. Cellen halen de glucose uit het bloed.

Glucose kan alleen in de cellen opgenomen worden met behulp van insuline (dit geldt voor bijna alle cellen, o.a. de hersenen hebben geen insuline nodig).

Niet alle lichaamscellen hebben insuline nodig om glucose op te nemen, cellen in je hersenen, het netvlies in je oog, je nieren, bijnieren en zenuwvezels kunnen dit zelfstandig.

Glucosestofwisseling

Indien er geen glucose is om te verbranden kunnen de cellen vetzuren en desnoods eiwitten verbranden (de hersenen kunnen dit niet).

Bij vet- en eiwitverbranding ontstaan (schadelijke) afvalstoffen. De verbranding verloopt ook trager.

Daarnaast is eiwit in het lichaam nodig als bouwstof; je eet dus je eigen lichaam op.

Glucose kan alleen in de cellen opgenomen worden met behulp van insuline (dit geldt voor bijna alle cellen).

Wat is er aan de hand bij Diabetes Mellitus met de hoeveelheid glucose in het bloed?

1. Te laag, want glucose kan niet meer voldoende opgenomen worden in het bloed
2. Te laag, want het lichaam kan zelf geen glucose meer maken.
3. Te hoog, want glucose kan niet meer de cellen in om verbrand of opgeslagen te worden.
4. Te hoog, want glucose kan niet meer uitgescheiden worden via de urine

Twee vormen van DM zijn Diabetes type 1 en Diabetes type 2.

Leg bij beide groepen uit waardoor de bloedsuikerwaarden te hoog worden.

Diabetes type 2

Waarom is het erg dat de glucosewaarden te hoog zijn bij DM?

Is het belangrijk hoeveel glucose er in het bloed zit?

1. Nee, dat maakt eigenlijk niet zo veel uit.
2. Ja, vooral te weinig glucose in het bloed is gevaarlijk.
3. Ja, vooral te veel glucose in het bloed is gevaarlijk.
4. Ja, zowel te veel als te weinig glucose in het bloed is gevaarlijk.

Sleep de gele blokken naar het juiste grote (paarse of blauwe) blok. 

Bloedglucose stijgt

Bloedglucose daalt

Insuline

Glucagon

Adrenaline

Cortisol

Glucose wordt in de cellen verbrand

Glucose wordt in de lever en spieren opgeslagen

Glycogeen aanmaak

Glycogeen afbraak

Koolhydraten worden verteerd en opgenomen.

Waardoor ontstaat Diabetes Mellitus?

1. Te weinig productie van insuline
2. Te weinig productie van glucose
3. Te veel productie van insuline
4. Te veel productie van glucose

Wanneer iemand niet behandeld wordt voor DM, zal zijn bloedsuiker....

1. ....(vrijwel) altijd te laag zijn.
2. ...(vrijwel) altijd te hoog zijn.
3. ...sterk schommelen tussen te laag en te hoog

Wat wordt er bedoeld met de termen hypoglykemie en hyperglykemie?

Vormen van DM

Twee belangrijke vormen van DM zijn: type I en type II

Verouderde/ onjuiste benamingen voor DM I: ‘jeugdsuiker’ of ‘insuline-afhankelijke DM’.

Verouderde/ onjuiste benamingen voor DM II: ‘ouderdomssuiker’ of ‘insuline-onafhankelijke DM’.

 

Welke van de twee vormen komt het vaakst voor?

                                            DM I

Ontstaat meestal op oudere leeftijd, vaak in combinatie met overgewicht.

Oorzaak: Verminderde, trage functie van de alvleesklier in combinatie met insulineresistentie (ongevoeligheid van de cellen voor insuline). Er is vaak sprake van een erfelijke aanleg.

DM II komt veel vaker voor dan DM I (>90% van de diabeten)

                                            DM II

Ontstaat meestal op jonge leeftijd.

Oorzaak: Een auto-immuunreactie vernietigt de cellen in de alvleesklier die insuline aanmaken. Mogelijk wordt dit proces uitgelokt door een infectie.

DM I komt veel minder vaak voor dan DM II (<10% van de diabeten)

Klachten die kunnen
wijzen op DM

De meest voorkomende klachten zijn:

Veel plassen;

Droge mond;

Veel drinken;

Wazig zien;

Vermagering;

Moeheid;

Soms huiduitslag, jeuk en slecht genezende wondjes.

Diagnostiek

Aantonen diabetes: anamnese en lichamelijk onderzoek

Bij DM I snel ontstaan van duidelijke klachten, bij DM II veel geleidelijker en minder duidelijk. 

De meest voorkomende klachten zijn: Veel plassen; Droge mond; Veel drinken; Wazig zien; Vermagering; Moeheid; Soms huiduitslag, jeuk en slecht genezende wondjes. 

Lichamelijk onderzoek is vooral gericht op mogelijke complicaties en/ of uitsluiten van andere oorzaken klachten. 

Diagnostiek

Aantonen van DM; aanvullend onderzoek

- Glucose bepaling in bloed (en urine)

- Bloedglucose nuchter: 6,1 – 7,0 mmol/l is een twijfelgeval

- Bloedglucose nuchter: > 7,0 mmol/l is bewijzend

- Bloedglucose niet nuchter: >8,6 mmol/l is reden voor nuchtere meting en/ of glucose tolerantie test.

Glucose tolerantie test: 2 uur na het drinken van een glucose oplossing moet het bloedglucose lager zijn dan 7,8 mmol/l

Diagnostiek

Monitoren van DM

Actuele bloedglucose

- Glucose bepaling in capillair bloed (vingerprik)

Glucosewaarden afgelopen periode

-  HbA1c (= geglyceerd hemoglobine). Geeft een indruk van de gemiddelde bloedglucosespiegel van de afgelopen 6 – 8 weken. 

HbA1c: Normaal: < 53 mmol/mol

Wat is op de korte termijn gevaarlijker, een hypoglykemie of een hyperglykemie?

1. Hypo(glykemie)
2. Hyper(glykemie)

Noem minimaal 3 lange-termijn-gevolgen (complicaties) van diabetes.

Welke structuren raken met name aangetast bij veelvuldige en/of langdurige hyperglykemieën

1. Lever en Milt
2. Spieren en Botten
3. Maag en Darmen
4. Bloedvaten en Zenuwen

Complicaties/ aandoeningen
door DM

Complicaties DM

Door perioden van hyperglycemie ontstaat bij diabeten op den duur:

Vaatschade

            - Arterieel (slagaders)

            - Capillair (haarvaatjes)

Zenuwschade

             - Autonoom zenuwstelsel

             - Perifere zenuwen

Meer informatie: https://www.diep.info/complicaties

Complicaties DM

Stelling 1: DM type I wordt altijd behandeld met insuline
Stelling 2: DM type II wordt altijd behandeld met insuline

1. 1: Waar 2: Waar
2. 1: Waar 2: Niet waar
3. 1: Niet waar 2: Waar
4. 1: Niet waar 2: Niet waar

Stelling: DM type II wordt altijd behandeld met insuline

1. Waar
2. Niet waar

Behandeling DM II

• Stap 1                                                                                                                                                                                              - Afvallen bij overgewicht                                                                                                                                                 - Aanpassing voeding (m.n. beperkt gebruik kleine koolhydraten, veel vezels, beperkt                      verzadigd vet)                                                                                                                                                                     - Leefregels (oa voldoende bewegen, niet roken)
• Stap 2:                                                                                                                                                                                Tabletten (bijv. metformine): verminderen de glucoseaanmaak door de lever, vergroten van de insulinegevoeligheid, vertragen de opname van glucose via de darmen en/ of bevorderen de insulineproductie.
• Stap 3:                                                                                                                                                                                       Insuline spuiten. (Vrijwel altijd in combinatie met tabletten)

Noem minimaal 3 oorzaken van hypoglycemie

Te veel insuline spuiten of stapeling van bepaalde orale antidiabetica.

Te weinig eten; mn te weinig koolhydraten

Verhoogd glucoseverbruik (sporten, stress)

Invloed van andere stoffen, bijv. alcohol

Noem minimaal 3 symptomen van hypoglycemie

Te veel insuline spuiten of stapeling van bepaalde orale antidiabetica.

Te weinig eten; mn te weinig koolhydraten

Verhoogd glucoseverbruik (sporten, stress)

Invloed van andere stoffen, bijv. alcohol

Oorzaken hypoglycemie

Te veel insuline spuiten of stapeling van bepaalde orale antidiabetica.

Te weinig eten; mn te weinig koolhydraten

Verhoogd glucoseverbruik (sporten, stress)

Invloed van andere stoffen, bijv. alcohol

Symptomen hypoglycemie

hoofdpijn, honger, beven, duizeligheid, zweten, bleek zien, wisselend humeur, slecht zien en moeheid

Stelling: een hyperglycemie geeft meestal minder duidelijke klachten dan een hypoglycemie.

1. Waar
2. Niet waar

Wat doe je bij
een hypoglycemie?

Als een zorgvrager een hypoglycemie heeft, wat doe je dan?

Noem minimaal 3 oorzaken van hyperglycemie.

Het eten van (te veel) snelle koolhydraten

Te weinig medicatie gebruiken

Koorts

Stress/ Spanning

Minder bewegen

Oorzaken hyperglycemie

Het eten van (te veel) snelle koolhydraten

Te weinig medicatie gebruiken

Koorts

Stress/ Spanning

Minder bewegen

Wat is een diabetische voet?

VRAGEN of OPMERKINGEN ???