Dorpskrant les 5: samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Nederlands - Periode 3 - 2021-2022

De Dorpskrant - Les 5

Creatief schrijven & Spelling

VG2

Vorige lessen heb je geleerd ...

... hoe je verwijzingen moet schrijven (alle/allen, beide/beiden).

Waarom ook alweer? 

In de dorpskrant verwerk je 4 verwijzingen naar keuze. 

Aan het einde van deze les ...

... weet je hoe je samenstellingen moet schrijven.

Waarom ook alweer? 

In de dorpskrant verwerk je 4 samenstellingen naar keuze. 

Wat is een samenstelling?

2 of meer woorden die worden samengevoegd tot 1 woord.

Bij sommige samenstellingen moet je een -n tussen de woorden plaatsen (bessensap). 
Bij andere samenstellingen juist niet (beresterk).
Ook zijn er samenstellingen waarbij je een -s tussen de woorden schrijft (dorpskern).

Uitleg samenstellingen

Op de volgende slides volgt de uitleg over de samenstellingen.

Wanner schrijf je een tussen -n?

Wanneer schrijf je geen tussen -n?

Wanneer schrijf je een tussen -s?

Samenstellingen

Wel een tussen -n

• Het eerste woord heeft (alleen) een meervoud op –en (dit is de basisregel)  

Geen tussen -n

• Het eerste woord heeft een meervoud op –s
  
• Het eerste woord heeft 2 meervouden (op –s en op -n)
  
• Het eerste woord is uniek
  
• Het eerste woord versterkt het tweede woord
  
• Het eerste woord is geen zelfstandig naamwoord
  
• Het eerste woord heeft geen meervoud
  
• Er is sprake van een versteende samenstelling
  

Een tussen -s

• Als je een tussen -s hoort

Wel een tussen -n

...als het eerste woord alleen een meervoud op –en heeft

vriend - vrienden - vriendenboek

heer - heren - herenfiets

hond - honden - hondenriem

Geen tussen -n  

... als het eerste woord een meervoud op –s heeft

asperge - asperges - aspergesoep

horloge - horloges - horlogemaker

... als het eerste Woord 2 meervouden heeft (op –s en op -n)

vitamine - vitaminen/vitamines - vitaminepil

weide - weides/weiden - weidevogel

Geen tussen -n

... als het eerste woord uniek is

(uniek = er is er maar 1 van)

zon - zonnestraal

maan - maneschijn

Let op: ster - sterrenkunde (er zijn meer sterren)

Geen tussen -n

... als het eerste woord geen meervoud heeft

rijst + pap = rijstepap

tarwe + product = tarweproduct

Geen tussen -n

... als het eerste woord het tweede woord versterkt

beer + sterk = beresterk

steek + blind = stekeblind

... als het eerste woord geen znw is

goedemorgen (goed = geen znw, maar een bn)

Spinnewiel (spinnen = geen znw (maar een ww))

Geen tussen -n

...als er sprake is van een versteende samenstelling (= een woord dat we tegenwoordig kennen als enkelvoudig woord en niet meer als een samengesteld woord)

hunebed          bolleboos

bakkebaard    nachtegaal 

Tussen -s

Je schrijft een tussen -s als je die hoort.

stationsplein

personeelsafdeling

identiteitsbewijs

lievelingsdier

Tussen -s

Als het 2e woord begint met een sisklank, hoor je de tussen-s niet goed: dorpsstraat , reddingsschip 

Vervang dan het 2e woord door een woord, waarbij je wel hoort of je een tussen-s moet schrijven: dorpskern, reddingsschip 

Zo weet je dat je bij dorpsstraat en reddingsschip een tussen -s schrijft.

Aan de slag!

Maak nu de opdrachten op de volgende slides.

Probeer steeds te bedenken waarom er wel/niet een tussen -n of tussen -s moet worden geschreven.

Log in bij LU - Dorpskrant les 5 - slide 16

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

rijst+vlaai

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

montage+ afdeling

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

ruimte+ gebrek

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

stad +schouwburg

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

plat + grond

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

knarsen+ tanden

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

geboorte + golf

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

dag + raad

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

gerst + pap

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

paard + staart

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

opname + wagen

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

hart + lust

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

verkeer + slachtoffer

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

tarwe + korrel

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

spin + web

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

slijtage + plek

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

recht + zaal

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

collecte + bus

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

linze + soep

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

lachen + bek

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

gemeente + huis

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

waarde + oordeel

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

bakke + baard

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

arm + lui

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

gedaante + verandering

Lesdoel behaald?

Ik kan de juiste regels toepassen bij het schrijven van samenstellingen.

1. Ja
2. Nee

Zo nee?

Kijk en luister dan naar de uitleg in de filmpjes op slide 43 en 44. 

Maak daarna de extra opdrachten op slide 45.

0

0

Extra oefenen

Klik op de linkjes om extra te oefenen.

http://www.cambiumned.nl/tussenn.htm http://www.passito.be/index_bestanden...

http://www.cambiumned.nl/hpoeftussenk... http://www.passito.be/index_bestanden...

http://users.skynet.be/hildedoms/HotP...

Einde van de les

Goed gedaan!

Vragen? Stel ze aan je docent!